From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου 1964 (Φεβρουάριος 1964 - Ιούλιος 1965), ανέλαβε την διακυβέρνηση της χώρας μετά την νίκη της στις βουλευτικές εκλογές που προηγήθηκαν.
Το κορυφαίο γεγονός στους πρώτους μήνες της ανάληψης της εξουσίας από την Ένωση Κέντρου είναι ο θάνατος του άρρωστου από καρκίνου στο στομάχι 63χρόνου βασιλιά Παύλου και η ανάρρηση στο θρόνο, του μέχρι τότε Διαδόχου και ολιγοήμερου Αντιβασιλέα, Κωνσταντίνου. Ο βασιλιάς Παύλος αν και η κοινή γνώμη πληροφορούνταν κατά την διάρκεια της πολύμηνης ασθένειάς του ότι υπέφερε από έλκος στομάχου, τελικά, και λόγω των επιπλοκών που παρουσίασε μετά από χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης καρκινικών ιστών που πραγματοποιήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου, κατέληξε στις 6 Μαρτίου 1964.
Βασιλευομένη Δημοκρατία | |
Ημερομηνία σχηματισμού | 19 Φεβρουαρίου 1964 |
---|---|
Ημερομηνία διάλυσης | 15 Ιουλίου 1965 |
Πρόσωπα και δομές | |
Αρχηγός Κράτους | Παύλος Α΄ της Ελλάδας Κωνσταντίνος Β΄ της Ελλάδας (από 6 Μαρτίου 1964) |
Πρόεδρος Κυβέρνησης | Γεώργιος Παπανδρέου |
Αντιπρόεδρος Κυβέρνησης | Στέφανος Χ. Στεφανόπουλος |
Συνολικός αριθμός Μελών | 39 |
Συμμετέχοντα κόμματα | Ένωσις Κέντρου |
Κατάσταση στο νομοθετικό σώμα | Κυβέρνηση πλειοψηφίας 171 / 300 (57%) |
Αξιωματική Αντιπολίτευση | ΕΡΕ |
Αρχηγός Αξιωματικής Αντιπολίτευσης | Παναγιώτης Κανελλόπουλος |
Ιστορία | |
Εκλογές | Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1964 |
Θητεία νομοθετικού σώματος | 19 Μαρτίου 1964 - 14 Απριλίου 1967 (Η΄ κοινοβουλευτική περίοδος)[1] |
Προηγούμενη | Υπηρεσιακή κυβέρνηση Ιωάννη Παρασκευόπουλου 1963 |
Διάδοχη | Κυβέρνηση Γεωργίου Αθανασιάδη-Νόβα 1965 |
Η κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου φανέρωσε με τον σχηματισμό της ακόμα, την ανομοιογένεια που υπήρχε στις τάξεις του κόμματος (ανομοιογένεια που θα ταλανίσει το κόμμα όλη την περίοδο που κυβερνούσε). Οι πρώτες δυσαρέσκειες εκφράζονται για την σύνθεση του υπουργικού συμβουλίου, από το οποίο απουσιάζουν σημαντικά στελέχη της προοδευτικής πτέρυγας του κόμματος, όπως ο Ηλίας Τσιριμώκος, ο Σάββας Παπαπολίτης και ο Δημήτριος Παπασπύρου, ενώ και η υπουργοποίηση του Πέτρου Γαρουφαλιά, ο οποίος λόγω της αποστασιοποίησής του από το κόμμα κατά την διάρκεια των χρόνων του Ανένδοτου αγώνα, θεωρείται ξένο σώμα, θα οξύνει την δυσαρέσκεια περισσότερο.
Η απόφαση μάλιστα, του Γεωργίου Παπανδρέου να υποδείξει ως Πρόεδρο της Βουλής, αντί του έως τότε Προέδρου Ηλία Τσιριμώκου, τον φιλελεύθερο μεν αλλά φιλικά προσκείμενο στον Βασιλιά δε, Γεώργιο Αθανασιάδη - Νόβα, θα προκαλέσει την πρώτη «ανταρσία» των βουλευτών. Συγκεκριμένα, στις 19 Μαρτίου 32 βουλευτές της Ένωσης Κέντρου καταψηφίζουν την υποψηφιότητα Νόβα με αποτέλεσμα να μην εκλεγεί Πρόεδρος της Βουλής. Θα χρειαστεί δεύτερη ψηφοφορία, και οι διαγραφές των Τσιριμώκου και Παπαπολίτη ως υποκινητών της «ανταρσίας» για να ανακηρυχτεί τελικά, ο Γεώργιο Νόβας Πρόεδρος της Βουλής, με 166 ψήφους. [2]
Τον Ιανουάριο του 1965 ξεσπά ακόμα μια σοβαρή εσωκομματική διαφωνία. Ο Πρωθυπουργός διορίζει ως Υπουργό των Εσωτερικών, τον Ηλία Τσιριμώκο, - που είχε ήδη επανέλθει στις τάξεις του κόμματος -, κίνηση που δυσαρέστησε την συντηρητική πτέρυγα του κόμματος ηγέτης της οποίας θεωρούνταν ο εκ του Λαϊκού κόμματος προερχόμενος, Στέφανος Στεφανόπουλος. Ο αντικατασταθείς μάλιστα, Υπουργός Εσωτερικών Ιωάννης Τούμπας, χαρακτήρισε τον Τσιριμώκο «εθνικά επικίνδυνο», ενώ και ο αμερικανικός παράγοντας δεν παρέλειψε να εκδηλώσει την δυσαρέσκειά του για αυτήν την επιλογή, θεωρώντας τον Τσιριμώκο «πολύ αριστερό» και «πολύ αντιαμερικανό».[3]
Η απόφαση του Γεωργίου Παπανδρέου να αποπέπψει τον Πέτρο Γαρουφαλιά, και να αναλάβει ο ίδιος το Υπουργείο Άμυνας, θα πυροδοτήσει την σκληρή σύγκρουσή του με τον νέο Βασιλιά και θα οδηγήσει στην παραίτηση της κυβέρνησης.
Οι σχέσεις των δυο νέων ανώτατων λειτουργών του Πολιτεύματος ήταν στην αρχή καλές, με τον Γ. Παπανδρέου μάλιστα να λέει χαριτολογώντας :«είναι καλό παιδί, θα τον εγγράψουμε και στην Ενωση Κέντρου», και ακόμα ότι «τηρεί εις το ακέραιον το γράμμα και το πνεύμα του πολιτεύματος». [4]. Ωστόσο η πραγματικότητα θα τον διαψεύσει.
Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος και το βασιλικό περιβάλλον αλλά και γενικότερα όλες οι συντηρητικές (δεξιές) πολιτικές δυνάμεις της χώρας, βλέποντας τις μεγάλες αλλαγές και τις τομές που προωθούσε η νέα κυβέρνηση, φοβήθηκε ότι μπορεί να χάσει και το τελευταίο προπύργιό της: τις Ένοπλες Δυνάμεις. Έτσι, με αφορμή και την Υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ (δραστηριοποίηση αντιβασιλικής οργάνωσης μέσα στο στρατό), ο Βασιλιάς θα απαιτήσει να διορίσει αυτός τον Υπουργό Άμυνας, αρνούμενος στον Πρωθυπουργό να γίνει αυτός ο νέος Υπουργός. Ο Γ. Παπανδρέου φυσικά αρνήθηκε και ο Βασιλιάς μεθόδευσε την απομάκρυνσή του από την Πρωθυπουργία. [5].
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο ίδιος ο Γ. Παπανδρέου:
«Kαθιερούται η αρχή ότι δύναμαι να είμαι πρωθυπουργός αλλά όχι και υπουργός ορισμένου υπουργείου. Θα είμαι επομένως πρωθυπουργός υπό απαγόρευσιν [...] Δεν στέργω εις αυτήν την παραβίασιν των αρχών της Bασιλευομένης Δημοκρατίας» (15 Ιουλίου 1965) διαβάστε ολόκληρη την επιστολή εδώ :[6]
Ενδεικτικές των θέσεων του Βασιλιά είναι οι παρακάτω επιστολές (αποσπάσματα):
[...] Η αποστολή σε εμένα για υπογραφή σχεδίου Βασιλικού Διατάγματος με θέμα την αντικατάσταση του υπουργού Εθνικής Άμυνας, χωρίς να έχει προηγηθεί συνεργασία μας [...] αποτελεί πράξη αήθη αλλά και προσβλητική [...]. Ως εγγυητής της διαφύλαξης του Συντάγματος είμαι υποχρεωμένος να ενδιαφέρομαι ιδιαίτερα για τις Ένοπλες Δυνάμεις [...] (10 Ιουλίου 1965). (διαβάστε εδώ ολόκληρη την επιστολή:)
Μην επιμείνετε να αναλάβετε αυτή τη στιγμή το Yπουργείο Εθνικής Άμυνας. [...] Θεωρώ αναγκαίο, η αποχώρηση του σημερινού υπουργού να συνοδευτεί από ταυτόχρονο διορισμό και ορκωμοσία υπουργού, τον οποίο θα έχουμε επιλέξει σε συνεργασία [...]. Δεν πρόκειται να ωφεληθείτε από την τεχνητή [...] δημιουργία στην κοινή γνώμη κλίματος που στρέφεται εναντίον μου [...] (14 Ιουλίου 1965).
[7]
Η αδιάλλακτη στάση του Βασιλιά Κωνσταντίνου θα οδηγήσει σε παραίτηση τον Γεώργιο Παπανδρέου στις 15 Ιουλίου 1965 ενώ μέσω του ραδιοφωνικού μηνύματός του το ίδιο βράδυ θα ενημερώσει το λαό ότι: «Συνετελέσθη σήμερον παραβίασις του Πολιτεύματος. Η κυβέρνησις του Λαού εξηναγκάσθη εις παραίτησιν. Και εκλήθη να κυβερνήση μία ομάς προδοτών της Ενώσεως Κέντρου. [...] Αρχίζει από σήμερον νέος ανένδοτος αγών υπέρ της Δημοκρατίας».
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.