Κύριοι δρόμοι της Ελλάδας
κατάλογος εγχειρήματος Wikimedia / From Wikipedia, the free encyclopedia
Ως κύριοι δρόμοι της Ελλάδας εννοούνται οι οδικοί άξονες με σημαντική αξία για τις οδικές μεταφορές σε εθνικό επίπεδο. Υπάρχουν έξι κατηγορίες τέτοιων δρόμων: οι αυτοκινητόδρομοι (για συντομία «Α/Δ») και οι εθνικές οδοί (για συντομία «ΕΟ»), καθώς και οι περιφερειακές, ευρωπαϊκές και επαρχιακές οδοί, ενώ οι δρόμοι στο Άγιο Όρος ονομάζονται αμαξιτές οδοί. Υπάρχει και μια έβδομη κατηγορία δρόμων, οι τοπικές δημοτικές οδοί, οι οποίες εξυπηρετούν χωριά και οικισμούς μεταξύ τους, είναι ανώνυμες και μη-αριθμημένες και δεν θα γίνει αναφορά σε αυτές για ευνόητους λόγους. Οι παραπάνω δρόμοι χωρίζονται με τη σειρά τους σε τρεις διακριτές κατηγορίες ως προς τις προδιαγραφές κατασκευής τους: Τους αυτοκινητοδρόμους (σημ. δεν πρέπει να συγχέεται ένας δρόμος με προδιαγραφές αυτοκινητοδρόμου με έναν δρόμο που χαρακτηρίζεται επισήμως ως αυτοκινητόδρομος από το Υπουργείο Μεταφορών, καθώς ένας δρόμος μπορεί επίσημα να θεωρείται «αυτοκινητόδρομος», αλλά να μην έχει χαρακτηριστικά αυτοκινητοδρόμου-βλ. παρακάτω.), τις οδούς ταχείας κυκλοφορίας και το λοιπό κεντρικό οδικό δίκτυο.
Οι αυτοκινητόδρομοι ακολουθούν, κατά κανόνα, κατασκευαστικά πρότυπα υψηλότερης ποιότητας σε σχέση με τους υπόλοιπους δρόμους. Για παράδειγμα, ένας τυπικός αυτοκινητόδρομος αποτελείται από έξι ή τέσσερις λωρίδες (τρεις ή δύο κυκλοφορίας αντίστοιχα και μία λωρίδα εκτάκτου ανάγκης / Λ.Ε.Α. σε κάθε κατεύθυνση), διαχωρισμένη κίνηση με διάζωμα στο κέντρο και περιορισμένη πρόσβαση (η είσοδος και έξοδος οχημάτων γίνεται μόνο μέσω ειδικά διαμορφωμένων ανισόπεδων διασταυρώσεων/κόμβων, ενώ η είσοδος πεζών απαγορεύεται).
Αντιθέτως, η τυπική οδός ταχείας κυκλοφορίας έχει στηθαίο, αλλά μπορεί να μην έχει ΛΕΑ και να διασταυρώνεται με το υπόλοιπο οδικό δίκτυο ισόπεδα, ενώ το υπόλοιπο δίκτυο είναι οδοί δύο λωρίδων κυκλοφορίας (μίας σε κάθε κατεύθυνση) με ή χωρίς Λ.Ε.Α. και χωρίς περιορισμό πρόσβασης που επίσης δεν αποκλείεται να διασταυρώνεται ισόπεδα. Οι δρόμοι ταχείας κυκλοφορίας και το λοιπό οδικό δίκτυο μπορούν να διασταυρώνονται ισόπεδα είτε με φωτεινούς σηματοδότες ή χωρίς είτε με κυκλικούς κόμβους, αλλά μερικές φορές κατασκευάζονται και ανισόπεδοι κόμβοι στις κατηγορίες αυτές.
Όσον αφορά τις διαφορές στη λειτουργία και τη συντήρηση μεταξύ των τύπων δρόμων, οι αυτοκινητόδρομοι συντηρούνται συχνά, με ένα αυστηρό πρόγραμμα και σε προληπτική βάση, από τις ιδιωτικές εταιρείες στις οποίες έχει παραχωρηθεί η εκμετάλλευση τους. Εν αντιθέσει, για την καλή κατάσταση των υπόλοιπων οδών άμεσος υπεύθυνος είναι το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών ή οι επιμέρους περιφέρειες (πρώην νομαρχίες) ή δήμοι από τις οποίες διέρχεται η οδός, ενώ την επιτήρηση του οδικού δικτύου στο Άγιον Όρος το έχει αναλάβει η Ιερά Κοινότητα.