Μάλαγα
παράλια πόλη και λιμένας της Ισπανίας From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Μάλαγα (στα ισπανικά, Málaga) είναι μια πόλη και δήμος της Ισπανίας, πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας που ανήκει στην Αυτοδιοικούμενη Περιφέρεια της Ανδαλουσίας. Βρίσκεται στην δυτική άκρη της Μεσογείου και στη νότια ακτή της Ιβηρικής χερσονήσου, γύρω στα 100 χιλιόμετρα ανατολικά του στενού του Γιβραλτάρ.
| Μάλαγα | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
  Μάλαγα | |||
| Χώρα | Ισπανία | ||
| Διοικητική υπαγωγή | Μάλαγα | ||
| Ίδρυση | 1834 | ||
| Προστάτης | Our Lady of Victory και Ciriaco and Paula | ||
| Διοίκηση | |||
| • mayor of Málaga | Φρανθίσκο δε λα Τόρε Πράδος (από 2000) | ||
| Έκταση | 394,98 km² | ||
| Υψόμετρο | 11 μέτρα | ||
| Πληθυσμός | 586.384 (2023)[1] | ||
| Ταχ. κωδ. | 29001–29018 | ||
| Τηλ. κωδ. | 95 | ||
| Ζώνη ώρας | UTC+01:00 | ||
| Ιστότοπος | Επίσημος ιστότοπος | ||
 Σχετικά πολυμέσα | |||
Ο δήμος της έχει έκταση 398,25 χμ² κι εκτείνεται στα λεγόμενα Βουνά της Μάλαγας και στην Κοιλάδα του Γκουαδαλόρθε. Η πόλη βρίσκεται στο κέντρο ενός κόλπου που περιτριγυρίζεται από οροσειρές. Την διασχίζουν δύο ποταμοί, ο Γκουαδαλμεδίνα και ο Γκουαδαλόρθε.
Με 568.479 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2013,[2] η Μάλαγα είναι η έκτη πόλη της Ισπανίας βάσει πληθυσμού, η μεγαλύτερη από αυτές που δεν είναι πρωτεύουσες Αυτοδιοικούμενης Περιφέρειας, η δεύτερη της Ανδαλουσίας και η τεσσαρακοστή έκτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιπλέον, είναι η πιο πυκνοκατοικημένη αστική περιοχή του συνόλου των αστικών πυρήνων που τοποθετούνται κατά μήκος των 160 χμ της Κόστα ντελ Σολ και το κέντρο μίας μητροπολιτικής περιοχής που ξεπερνάει τα όρια του δήμου της και περιλαμβάνει ακόμη δώδεκα δήμους που αθροιστικά αριθμούν γύρω στο ένα εκατομμύριο κατοίκους.
Η πόλη ιδρύθηκε τον 8ο αιώνα π.Χ. από τους Φοίνικες κάτω από το όνομα «Μάλακα» σε μια θέση που υποστηρίχτηκε, μάλλον λανθασμένα, ότι βρισκόταν και η φωκαϊκή αποικία Μαινάκη.[3] Επί Ρωμαίων ήταν αρχικά μια κοινοπολιτεία πόλη μέχρι την ένταξή της στην αυτοκρατορία. Απομεινάρι της ρωμαϊκής εποχής είναι το ρωμαϊκό της θέατρο. Στη συνέχεια πέρασε μια εποχή παρακμής από τον 2ο μέχρι τον 8ο αιώνα, κατά τη διάρκεια της οποίας ανήκε για περίπου 70 χρόνια στους βυζαντινούς.[4] Από τη στιγμή της μαυριτανικής κατάκτησης της Ιβηρικής το 711, αναδείχθηκε σημαντικό αστικό κέντρο και στολίστηκε με τα δύο κάστρα της, την Αλκαθάβα και το κάστρο του Χιβραλφάρο. Ήταν το σημαντικότερο λιμάνι του εμιράτου της Γρανάδας, τελευταίου μουσουλμανικού βασιλείου της Ιβηρικής, μέχρι την ενσωμάτωσή της στο Στέμμα της Καστίλης το 1487. Το 1492 υποτάχθηκε ολόκληρο το εμιράτο και ενσωματώθηκε στο στέμμα ως χριστιανικό πλέον βασίλειο.
Τον 19ο αιώνα γνώρισε σημαντική βιομηχανική ανάπτυξη και τη δράση σημαντικών φιλελεύθερων ομάδων. Κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφύλιου διαδραματίστηκε στη Μάλαγα ένα από τα πιο αιματηρά επεισόδια του πολέμου, η σφαγή χιλιάδων κατοίκων και στρατιωτών που διέφευγαν από την πόλη κάτω από τα πυρά των εθνικιστών (γνωστή ως La Desbandá). Από την δεκαετία του 1960 ξεκίνησε η μαζική εισροή τουριστών στην ευρύτερη περιοχή της Κόστα ντελ Σολ παράλληλα με τη σταδιακή μεταμόρφωσή της σε σημαντικό συγκοινωνιακό και οικονομικό κέντρο της Δυτικής Μεσογείου.
Αρχαία ιστορία
Η ευρύτερη περιοχή της Μάλαγας κατοικήθηκε από πολύ νωρίς. Τα ντόλμεν που εντοπίζονται στην γειτονική κωμόπολη Αντεκέρα και οι ζωγραφιές στο σπήλαιο της Νέρχα χρονολογούνται στο 40.000 π.Χ.[5] Η πρώτη εγκατάσταση αποίκων έγινε τον 9ο αιώνα π.Χ. από τους Φοίνικες στο δέλτα του ποταμού Γκουαδαλόρθε που κατά τον 8ο αι. είχε μετακινηθεί στην περιοχή της σημερινής πόλης. Πιθανολογείται ότι τα αρχαιολογικά ευρήματα στο στο δέλτα του ποταμού ανήκουν στην ελληνική αποικία Μαινάκη στην οποία αναφέρεται ο Στράβωνας.[3][6]
Η φοινικική περίοδος διήρκησε μέχρι το δεύτερο μισό του 6ου αιώνα π.Χ., όταν και αρχίζει η καρχηδονιακή διείσδηση που θα διακοπεί μετά την ήττα της Καρχηδόνας στον Β' Καρχηδονιακό Πόλεμο.
Η Ρωμαίοι εγκατέστησαν αποίκους και εισήγαγαν τη χρήση των λατινικών. Η Μάλακα (στα λατινικά, Malaka) εντάχθηκε επί Δημοκρατίας στην επαρχία της Εντεύθεν Ισπανίας και μετά την διοικητική ανασυγκρότηση επί Αυτοκρατορίας στην αντίστοιχη επαρχία της Βαιτικής. Η δυναστεία των Φλάβιων βελτίωσε τις υποδομές της πόλης ενώ ο Αύγουστος έκτισε το θέατρό της που σώζεται μέχρι σήμερα. Σημαντικό έγγραφο της εποχής του Βεσπασιανού είναι ο Lex Flavia Malacitana, ρωμαϊκός νόμος βάσει του οποίου η πόλη γινόταν ισοπολιτίδα πόλη (municipium) της Αυτοκρατορίας, που εφαρμόστηκε επί Τίτου. Κύρια οικονομική δραστηριότητα της πόλης ήταν το εμπόριο των τοπικών αγροτικών και θαλασσινών προϊόντων όπως τον γάρο που ήταν διάσημο στη Ρώμη.
Μεσαίωνας
Οι επιδρομές των βαρβαρικών λαών στα πρώην εδάφη της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας επηρέασε πολύ την Ιβηρική χερσόνησο. Από την Μάλακα πέρασαν τόσο οι Βάνδαλοι όσο και οι Βισηγότθοι, οι οποίοι την ενέταξαν στο Βασίλειο του Τολέδο. Από το 550 μέχρι το 613 η πόλη αποτέλεσε ένα από τα δύο σημαντικότερα αστικά κέντρα της βυζαντινής επαρχίας της Σπανίας[4]. Η ανακατάληψη από τους Βισηγότθους σήμανε μεγάλες καταστροφές και η πόλη μπήκε σε μια περίοδο παρακμής[7] που διήρκεσε μέχρι την κατάκτησή της από τους Άραβες το 711 υπό τον Ταρίκ. Οι μουσουλμάνοι συνέχισαν να την φωνάζουν Μάλακα.
Η παύσης των τοπικών εξεγέρσεων εναντίον των νέων κυρίαρχων και η ουσιαστική ένταξη της πόλης στην αραβική Ισπανία συνέβη μετά τα μέσα του 10ου αιώνα, υπό τον χαλίφη Αμπντ αλ-Ραχμάν Γ΄. Η ειρηνοποίηση του χαλιφάτου της Αλ-Άνταλους και οι βελτιώσεις στην αγροτική διαχείριση των εδαφών έφεραν την άνθηση των πόλεων. Ο πληθυσμός της Μάλακα έφτασε τις 20.000, το κέντρο της περικλείστηκε με τείχη, οι εμπορικές της σχέσεις εξαπλώθηκαν σε όλη τη δυτική Μεσόγειο (φιλοξενούσε μια παροικία Γενοβέζων) και τα γράμματα άνθισαν. Ο Εβραίος ποιητής Σολομόν Ιμπν Γκαβιρόλ ήταν ίσως το πιο λαμπρό τέκνο της πόλης, την οποία χαρακτηρίζει «πόλη του παραδείσου».
Μετά την κατάρευση της κεντρικής εξουσίας του Χαλιφάτου της Κόρδοβας και την διάσπαση της Αλ-Άνταλους στα βασίλεια τάιφα, η Μάλακα έγινε πρωτεύουσα του ομώνυμου βασιλείου. Τα δύο της κάστρα, η Αλκαθάβα και το Κάστρο του Χιβραλφάρο είναι έργα που τελειοποιήθηκαν εκείνη την εποχή. Από το 1238 και μέχρι την χριστιανική κατάκτηση, η Μάλακα εντάχθηκε στο μουσουλμανικό βασίλειο της Γρανάδας, όντας το κύριο λιμάνι του.
Η κατάκτησή της τον Αύγουστο του 1487 από τα στρατεύματα των βασιλιάδων της Καστίλης και της Αραγώνας, Ισαβέλα και Φερδινάνδο έδωσε το τελειωτικό κτύπημα στο αποδυναμωμένο μουσουλμανικό βασίλειο της Γρανάδας που θα επιζούσε για 5 ακόμη χρόνια. Η πολιορκία της πόλης υπήρξε ένα από τα σκληρότερα επεισόδια της κατάκτησης του βασιλείου της Γρανάδας. Διήρκεσε έξι μήνες και με το τέλος της όλοι οι κάτοικοί της έγιναν σκλάβοι ή θανατώθηκαν, πέραν μερικών οικογενειών που τους επετράπη να παραμείνουν. Εκεί εγκαταστάθηκαν περίπου χίλιοι χριστιανοί από το βασίλειο της Καστίλης.
Μοντέρνα εποχή
Οι νέοι κατακτητές κατασκεύασαν πλήθος εκκλησιών και αναδιοργάνωσαν το πολεοδομικό σχέδιο της πόλης. Ωστόσο η νέα εποχή ανέτειλε με μεγάλες αναταραχές για την ευρύτερη περιοχή του πρώην βασιλείου της Γρανάδας, κυρίως λόγω των εξεγέρσεων των μουσουλμάνων στα βουνά Αλπουχάρας. Ο ανεξέλεγκτος ποταμός Γκουαδαλμεδίνα προκαλούσε συχνά πυκνά πλημμύρες και καταστροφές, όντας μια συνεχής πηγή ασθενειών.
Επί Φίλιππου Β' βελτιώθηκε το λιμάνι με κέντρο το οποίο ανασυστήθηκαν οι εξαγωγές προς την Ευρώπη. Με την δυναστική αλλαγή και τον πρώτο Βορβώνο βασιλιά, η Μάλαγα μετατράπηκε σε ισχυρό ναυτικό κέντρο. Η κατάκτηση του Γιβραλτάρ από τους Βρετανούς το 1704 κατά τη διάρκεια του Πολέμου της Ισπανικής Διαδοχής λίγο πριν από την ναυμαχία της Μάλαγας και η ανάγκη τροφοδοσίας των ισπανικών πόλεων στα παράλια της βόρειας Αφρικής χάρισε στην πόλη αμυντικές κατασκευές. Προς το τέλος του αιώνα λύθηκαν τα προβλήματα υδροδότησης και το λιμάνι επεκτάθηκε εκ νέου.
Σύγχρονη εποχή
Η εισβολή του Ναπολέοντα στην Ιβηρική έφερε τη Μάλαγα κάτω από γαλλική κυριαρχία για δύο χρόνια. Με την ανασύσταση της μοναρχίας, η πόλη πρωταγωνίστησε στην φιλελεύθερη εξέγερση του στρατηγού Τορίχος, που μετά την σύλληψή του εκτελέστηκε στην παραλία της πόλης. Ο 19ος αιώνας γενικότερα αποτέλεσε την εποχή της μέγιστης βιομηχανικής ανάπτυξης της πόλης, μοναδικής στην Ισπανία και συγκρινόμενη μόνο με αυτή της Βαρκελώνης. Η οικονομική ακμή διατηρήθηκε μέχρι την δεκαετία του 1880, εποχή όπου οι υψηλές τιμές του κάρβουνου και η επιδημία φυλλόξηρας χτύπησαν θανάσιμα τις εμπορικές δραστηριότητες της περιοχής.
Ο 20ός αιώνας είδε την πόλη να αντιμετωπίζει κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα. Παρά ταύτα η πόλη εγκαινίασε προαστικό σιδηρόδρομό της το 1905 και το αεροδρόμιό της το 1919. Με τον ερχομό της Δεύτερης Δημοκρατίας το πλήθος επιτέθηκε στις εκκλησίες κι έκαψε πολλά σημαντικά έργα αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. Το 1933 εκλέχτηκε από τη Μάλαγα ο πρώτος κομμουνιστής βουλευτής στην ιστορία της Ισπανίας.
Στον Ισπανικό εμφύλιο πόλεμο (1936-1939) η Μάλαγα βρέθηκε στην ζώνη επιρροής των δημοκρατικών. Ωστόσο γρήγορα καταλήφθηκε από τον στρατηγό Κέιπο ντε Γιάνο των δυνάμεων των εθνικιστών τον Φεβρουάριο του 1937, όταν και πραγματοποιήθηκε η σφαγή χιλιάδων αμάχων και δημοκρατικών στρατιωτών που υποχωρούσαν προς την Αλμερία από τον εθνικιστικό στρατό και ιταλικά πολεμικά πλοία. Πριν το τέλος του Εμφυλίου, οι εθνικιστές είχαν εκτελέσει γύρω στις 20.000 ανθρώπους από την ευρύτερη περιοχή.
Η δικτατορία επέφερε άνθηση στον τουρισμό. Η παραλιακή ζώνη της επαρχίας της Μάλαγας αναδείχθηκε σε κύριο τουριστικό προορισμό και μετονομάστηκε σε Κόστα ντελ Σολ (Costa del Sol, 'Ακτή του Ήλιου'). Το 1972 ιδρύθηκε το πανεπιστήμιο της πόλης.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
