Φορμαλδεΰδη
From Wikipedia, the free encyclopedia
Η μεθανάλη ή φορμαλδεΰδη[1] (αγγλικά: methanal) είναι οργανική χημική ένωση, που αποτελεί την απλούστερη αλδεΰδη αλλά και τον απλούστερο υδατάνθρακα[2], αφού έχει μοριακό τύπο CH2O. Επίσης, παριστάνεται συχνά με τον ημισυντακτικό της τύπο HCHO. Το εμπειρικό της όνομα («φορμαλδεΰδη») προέρχεται από τη σχέση της με το μεθανικό οξύ, του οποίου μια εμπειρική ονομασία είναι φορμικό οξύ (formic acid).
Φορμαλδεΰδη | |||
---|---|---|---|
Γενικά | |||
Όνομα IUPAC | Φορμαλδεΰδη | ||
Άλλες ονομασίες | Φορμαλδεΰδη Μεθυλαλδεΰδη Μεθυλενογλυκόλη Μεθυλενοξείδιο | ||
Χημικά αναγνωριστικά | |||
Χημικός τύπος | CH2O | ||
Μοριακή μάζα | 30,026 amu | ||
Σύντομος συντακτικός τύπος | HCHO | ||
Αριθμός CAS | 50-00-0 | ||
SMILES | C=O | ||
InChI | 1/CH2O/c1-2/h1H2 | ||
Αριθμός EINECS | 200-001-8 | ||
Αριθμός RTECS | LP8925000 | ||
ChemSpider ID | 692 | ||
Δομή | |||
Διπολική ροπή | 2,33 D | ||
Γωνία δεσμού | 120° | ||
Μοριακή γεωμετρία | Επίπεδη τριγωνική | ||
Ισομέρεια | |||
Φυσικές ιδιότητες | |||
Σημείο τήξης | −92 °C | ||
Σημείο βρασμού | -21 °C | ||
Πυκνότητα | 815 kg/m³ (-20°C) | ||
Διαλυτότητα στο νερό | 550 kg/m³ | ||
Τάση ατμών | 3890 mmHg (25°C) | ||
Εμφάνιση | Άχρωμο αέριο | ||
Χημικές ιδιότητες | |||
Ελάχιστη θερμοκρασία ανάφλεξης | -53,2°C | ||
Σημείο αυτανάφλεξης | 430 °C | ||
Επικινδυνότητα | |||
Εύφλεκτη (F) Τοξική (Τ) | |||
Φράσεις κινδύνου | R23/24/25, R34, R40, R43 | ||
Φράσεις ασφαλείας | (S1/2), S26, S36/37/39, S45, S51 | ||
MSDS | Σύνδεσμος MSDS | ||
Κίνδυνοι κατά NFPA 704 | |||
Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa). |
Η χημικά καθαρή μεθανάλη, στις «κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος», δηλαδή θερμοκρασία 25°C και υπό πίεση 1 atm, είναι άχρωμο εύφλεκτο αέριο, με χαρακτηριστική έντονη, ερεθιστική και εξαιρετικά αποπνικτική οσμή, που έχει την τάση να αυτοπολυμερίζεται σε παραφορμαλδεΰδη. Για το λόγο αυτό αποθηκεύεται και διακινείται εμπορικά με τη μορφή υδατικού της διαλύματος, με την ονομασία φορμαλίνη (ή φορμόλη). Χρησιμοποιούνταν παλαιότερα ως απολυμαντικό για τη διατήρηση βιολογικών δειγμάτων, αλλά στην πραγματικότητα η φορμόλη αποτελείται κυρίως από μεθανοδιόλη, δηλαδή ενυδατωμένη μεθανάλη.
Στη βιομηχανία, η φορμόλη τυπικά αποτελείται από ένα διάλυμα φορμαλδεΰδης (37% κατά μάζα), το οποίο λέγεται 100% φορμαλίνη. Το διάλυμα αυτό είναι ουσιαστικά 40% κατ' όγκο φορμαλδεΰδη το οποίο περιέχει μικρές ποσότητες μεθανόλης, η οποία δρα ενάντια στον πολυμερισμό της.
Είναι πρόδρομη ένωση πολλών άλλων ενώσεων, κυρίως διαφόρων ρητινών για προϊόντα ξύλου και για επικαλύψεις, και είναι ένωση που, μαζί με την ουρία, την μελαμίνη ή/και τη φαινόλη, χρησιμοποιείται για την παραγωγή τους. Το 2017, η ετήσια παγκόσμια παραγωγή της φορμαλδεΰδης εκτιμήθηκε σε 52 εκατομμύρια τόνους[3]. Χρησιμοποιήθηκε κυρίως για την παραγωγή βιομηχανικών ρητινών, που με τη σειρά τους χρησιμοποιήθηκαν για συγκολλημένα προϊόντα ξύλου π.χ. μοριοσανίδες, ινοσανίδες, κόντρα-πλακέ, και για επικαλύψεις.
Εξαιτίας της ευρύτατης χρήσης, της σημαντικής τοξικότητας και ευφλεκτότητας, η έκθεση στη μεθανάλη αποτελεί ένα σημαντικό κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία[4]. Το 2011, το Εθνικό Τοξικολογικό Πρόγραμμα των ΗΠΑ (US National Toxicology Program), περιέγραψε τη μεθανάλη, ως ένα «...γνωστό ανθρώπινο καρκινογόνο...» («...known to be a human carcinogen...»)[5][6][7].