Ομάρ Καγιάμ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ο Γκιιάτ αντ-Ντιν Αμπούλ-Φατχ Ουμάρ ιμπν Ιμπραχίμ αλ-Χαγιάμ Νισαπουρί (18 Μαΐου 1048 – 4 Δεκεμβρίου 1131, περσικά: غیاثالدین ابوالفتح عمر ابراهیم خیام نیشابورﻯ), περισσότερο γνωστός ως Ομάρ Καγιάμ (ορθή γραφή στα ελληνικά: Χαγιάμ,[12] προφορά ΔΦΑ [:xæjˈjɒːm]) ήταν Πέρσης πολυμαθής, φιλόσοφος, μαθηματικός, αστρονόμος και ποιητής. Έγραψε επίσης πραγματείες για τη μηχανική, τη γεωγραφία, την ορυκτολογία, τη μουσική και την ισλαμική θεολογία.
Ομάρ Καγιάμ | |
---|---|
Γενικές πληροφορίες | |
Όνομα στη μητρική γλώσσα | حکیم عُمَر خَیّام نیشابوری (Περσικά) |
Προφορά | |
Γέννηση | 18 Μαΐου 1048[1][2][3] Νισαπούρ[4][5] |
Θάνατος | 4 Δεκεμβρίου 1131[1][2][3] Νισαπούρ[4][5] |
Τόπος ταφής | Omar Khayyam Mausoleum |
Χώρα πολιτογράφησης | Αυτοκρατορία των Σελτζούκων |
Θρησκεία | Ισλάμ αθεϊσμός |
Εκπαίδευση και γλώσσες | |
Ομιλούμενες γλώσσες | περσικά[6][7] |
Πληροφορίες ασχολίας | |
Ιδιότητα | μαθηματικός[8][5][9] αστρονόμος[8] ποιητής[4][8] στιχουργός φιλόσοφος[5] μουσικός αστρολόγος συγγραφέας[10][5] φυσικός[8] |
Αξιοσημείωτο έργο | Rubáiyát of Omar Khayyám Solar Hijri calendar |
Επηρεάστηκε από | Αβικέννας[11] Αλ Μπιρούνι |
Σχετικά πολυμέσα | |
δεδομένα |
Είναι ο συγγραφέας μιας από τις σημαντικότερες μελέτες άλγεβρας που έχουν γραφτεί πριν από τα νεότερα χρόνια, την Πραγματεία για την απόδειξη αλγεβρικών προβλημάτων, που περιλαμβάνει μια γεωμετρική μέθοδο για την επίλυση κυβικών εξισώσεων, τέμνοντας υπερβολή με κύκλο.[13] Συνέβαλε και σε μια μεταρρύθμιση του ημερολογίου.
Η σημασία του ως φιλόσοφου και δάσκαλου και τα λίγα διασωθέντα φιλοσοφικά του έργα δεν έχουν τύχει της ίδιας προσοχής με τα επιστημονικά και ποιητικά του κείμενα. Ο Αλ-Ζαμακσάρι (μεσαιωνικός Ιρανός Μουσουλμάνος λόγιος) αναφέρεται σ' αυτόν ως "τον παγκόσμιο φιλόσοφο". Πολλές πηγές μαρτυρούν ότι δίδαξε επί δεκαετίες τη φιλοσοφία του Αβικέννα στη Νισαπούρ, όπου ο Καγιάμ γεννήθηκε και ετάφη και όπου το μαυσωλείο του παραμένει αριστούργημα της Ιρανικής αρχιτεκτονικής και δέχεται κάθε χρόνο πολλούς επισκέπτες.[14]
Έξω από το Ιράν και τις περσόφωνες χώρες ο Καγιάμ είχε μια επίδραση στη λογοτεχνία και τις κοινωνίες μέσω της μετάφρασης των έργων του και της εκλαΐκευσης από άλλους λόγιους. Η μεγαλύτερη τέτοια επίδραση ήταν στις αγγλόφωνες χώρες. Ο Άγγλος λόγιος Τόμας Χάιντ (1636-1703) ήταν ο πρώτος μη Πέρσης, που τον μελέτησε. Τη μεγαλύτερη επιρροή από όλους άσκησε ο Έντουαρντ Φιτζέραλντ (ποιητής, 1809–83),[15] που κατέστησε τον Καγιάμ τον διασημότερο ποιητή της Ανατολής στη Δύση μέσω της περίφημης μετάφρασης και των διασκευών του μάλλον μικρού αριθμού τετράστιχων του Καγιάμ (περσικά: رباعیات, ρουμπαγιάτ) στο Ρουμπαγιάτ του Ομάρ Καγιάμ.