Φιλανθρωπία

Η φιλανθρωπία ετυμολογικά σημαίνει «αγάπη του ανθρώπου» με την έννοια της φροντίδας για την θρέψη, την ανάπτυξη και την ενίσχυση δεινοπαθούντων συνανθρώπων που απορρέει από την άσκηση των ανθρώπινων αξιών και βασίζεται στον εθελοντισμό. Ο πιο συμβατικός σύγχρονος ορισμός είναι οι «ιδιωτικές πρωτοβουλίες, για το κοινό καλό, με έμφαση στην ποιότητα της ζωής».

Οι φιλάνθρωποι με έκδηλη απεικόνιση των διαφορετικών ρόλων του καθενός ατόμου σε πιν. του Βλαντίμιρ Μακόφσκι 1874, Πινακοθήκη Τρετιάκοφ

Είναι γενικά αποδεκτό ότι η λέξη επινοήθηκε στην αρχαία Ελλάδα από τον Αισχύλο στον Προμηθέα Δεσμώτη,^[1] όπου περιγράφει ένα μύθο πως τα πρωτόγονα πλάσματα που δημιουργήθηκαν χωρίς γνώσεις και δεξιότητες ζούσαν σε σπηλιές με τον συνεχή φόβο για τη ζωή τους. Ο Δίας, ο βασιλιάς των θεών, αποφάσισε να τους καταστρέψει, αλλά ο Προμηθέας, ένας Τιτάνας το όνομα του οποίου σημαίνει "προνοητικότητα" τους έδωσε ως δώρα την φωτιά και την αισιοδοξία: τη φωτιά, που συμβολίζει όλες τις γνώσεις, τις δεξιότητες, την τεχνολογία, τις τέχνες και την επιστήμη. Με αισιοδοξία, θα χρησιμοποιούν τη φωτιά εποικοδομητικά, για τη βελτίωση της ανθρώπινης κατάστασης.

Η πρώτη όμως χρήση του όρου «φιλανθρωπία» με τη μορφή ουσιαστικού περιεχομένου ήρθε λίγο αργότερα (περ. 390 π.Χ.), στον πλατωνικό διάλογο «Ευθύφρων», όπου ο Σωκράτης φέρεται να έχει πει: «Εγώ όμως φοβούμαι μήπως από την φιλανθρωπία μου φαίνομαι σ΄ αυτούς ότι διδάσκω αδιακρίτως κάθε άνθρωπο ό,τι γνωρίζω, όχι μόνον χωρίς κανένα μισθό, αλλ' αν είχα χρήματα, και θα πλήρωνα ακόμη με ευχαρίστηση μου εκείνον, ο οποίος ήθελε να ακούει τις ομιλίες μου»^[2]

Παραπομπές

1. Αισχύλος, Προμηθεύς Δεσμώτης στ. 11
2. Πλάτων, Ευθύφρων 3d: «ἐγὼ δὲ φοβοῦμαι μὴ ὑπὸ φιλανθρωπίας δοκῶ αὐτοῖς ὅτιπερ ἔχω ἐκκεχυμένως παντὶ ἀνδρὶ λέγειν, οὐ μόνον ἄνευ μισθοῦ, ἀλλὰ καὶ προστιθεὶς ἂν ἡδέως εἴ τίς μου ἐθέλει ἀκούειν».