Φοινικόδασος του Έλτσε
From Wikipedia, the free encyclopedia
Το φοινικόδασος του Έλτσε (ισπανικά: Palmeral de Elche, βαλενθιανα: Palmerar d'Elx) είναι μία μεγάλη έκταση με φοίνικες, κυρίως χουρμαδιές, στην πόλη του Έλτσε, Ισπανία. Το φοινικόδασος ανακηρύχθηκε μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς το 2000.
| Φοινικόδασος του Έλτσε | |
|---|---|
| Επίσημο όνομα στον κατάλογο μνημείων Π.Κ. | |
 | |
 | |
| Χώρα μέλος |  Ισπανία |
| Τύπος | Πολιτιστικό |
| Κριτήρια | ii, v |
| Ταυτότητα | 930 |
| Περιοχή | Ευρώπη και Βόρεια Αμερική |
| Ιστορικό εγγραφής | |
| Εγγραφή | 2000 (24η συνεδρίαση) |
Μέσα στην αστική περιοχή του Έλτσε υπάρχουν συνολικά 97 διαφορετικές καλλιέργειες στις οποίες υπάρχουν περίπου 70.000 χουρμαδιές,[1] κυρίως στην ανατολική όχθη του Βιναλοπό. Αυτός ο αριθμός δεν περιλαμβάνει άλλες μεγάλες φυτείες που βρίσκονται γύρω από την πόλη. Συνολικά, ο αριθμός των φοινίκων μπορεί να είναι περίπου 200.000.[2] Το φοινικόδασος έχει έκταση πάνω από 3,5 χλμ², συμπεριλαμβανομένου 1,5 χλμ² μέσα στην πόλη του Έλτσε. Τα δέντρα μεταφέρθηκαν κατά τη διάρκεια της μουσουλμανικής κατοχής της ιβηρικής χερσονήσου.
Είναι το μόνο φοινικόδασος αυτού του τύπου στην Ευρώπη[3] και το βορειότερο του είδους του,[4] και μόνο μερικά φοινικοδάση στις αραβικές χώρες είναι μεγαλύτερα.
Οι πρώτες χουρμαδιές στο Ελτσέ μπορεί να φυτεύτηκαν τον 5ο αιώνα π.Χ. από τους Καρχηδόνιους οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην νοτιοανατολική Ισπανία. Οι Ρωμαίοι εισήγαγαν περίτεχνες μορφές γεωργικής αξιοποίησης του νερού. Οι Μαυριτανοί μετακίνησαν την πόλη του Έλτσε από την ρωμαϊκή τοποθεσία της, 7 χιλιόμετρα μακριά, στη σημερινή της θέση. Οι Μαυριτανοί ανέπτυξαν ακόμη περισσότερο το αρδευτικό συστήμα με το υφάλμυρο νερό του Βιναλοπό, το οποίο είναι ουσιαστικά το ίδιο με αυτό που χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα. Το τοπίο των δασών που υπάρχει σήμερα δημιουργήθηκε από τους Μαυριτανούς ανάμεσα στον 7ο και τον 10ο αιώνα.[3] Μετά την επανακατάληψη της Ισπανίας από τους χριστιανούς (14ος αιώνας), αναπτύχθηκε μία ντόπια χειροτεχνία που περιλάμβανε την ύφανση των αποξηραμένων φοινίκων[5] και τη χρήση τους την Κυριακή των Βαΐων. Επιπλέον, τον 17ο αιώνα κατασκευάστηκε ένα φράγμα 6 χιλιόμετρα ανάντη στον Βιναλοπό, για την καλύτερη διαχείριση της άρδευσης του φοινικόδασους.[5] Επίσης, ψηφίστηκαν νόμοι για την προστασία του φοινικόδασους.
Οι φυτείες φοινίκων σχηματίζουν μία μάλλον συμπυκνωμένη ομάδα στο ανατολικό τμήμα της πόλης. Τα όριά τους είναι ορθογώνια, οπότε έχουν κυρίως τετράγωνο ή ορθογώνιο σχήμα (και μερικά είναι τριγωνικά). Ήταν οριοθετημένα (αν και τώρα είναι ασυνήθιστο) με φράκτες από αποξηραμένα φοινικόφυλλα ή με σοβατισμένους πέτρινους τοίχους ύψους 1-2 μέτρων,[3] οι οποίοι υπάρχουν μέχρι σήμερα. Μέσα στις φυτείες υπάρχουν σπίτια ενοικιαστών ή ιδιοκτητών γης, αν και τα περισσότερα σήμερα είναι ερειπωμένα, καθώς αγοράστηκαν από το τοπικό συμβούλιο και δεν κατοικεί πλέον κάποιος σε αυτά. Όσα δεν έχουν αγοραστεί έχουν εγκαταληφθεί εξαιτίας των περιορισμών στην ανάπτυξη τέτοιων σπιτιών λόγω των νόμων προστασίας του φοινικόδασους.
Τα δέντρα είναι φυτεμένα σε μονή ή διπλή σειρά, ακολουθώντας τις γραμμές των αρχαίων -ακόμη σε λειτουργία- καναλιών άρδευσης, τα οποία θεωρούνται ειδικού ενδιαφέροντος από την UNESCO ως τμήμα του φοινικόδασους[3]. Από τον αέρα, οι διαφορετικές φυτείες σχηματίζουν ανώμαλο μοτίβο.
Οι φυτείες χρησιμοποιούνταν για την παραγωγή χουρμάδων για την παραγωγή τροφής για ανθρώπους και ζώα. Επίπεδα τμήματα γης που δημιουργήθηκα μέσα στις φυτείες χρησιμοποιούναν παραδοσιακά για την παραγωγή περισσότερων πολύτιμων ειδών,[2] όπως τα ρόδια ή λαχανικά τα οποία επωφελούνται από τη σκία που δημιουργούσαν οι φοίνικες. Αυτό βελτίωσε την αγροτική παραγωγή σε μία περιοχή όπου οι θερμοκρασίες το καλοκαίρι είναι σταθερά πάνω από τους 30°C και η ετήσια βρόχοπτωση είναι μόνο 250 χιλιοστά.
Καθώς η πόλη επεκτάθηκε τον 17ο αιώνα, κάποιες από τις φυτείες κόπηκαν. Αυτή η διαδικασία επιταχύνθηκε με την βιομηχανική επανάσταση και την άφιξη του σιδηροδρόμου τον 19ο αιώνα.[3] Η αγροτική χρήση τους σταδιακά εγκαταλήφθηκε. Μέχρι το δεύτερο μισό του 20ού αιωνα, η συγκομιβή χουρμάδων (η οποία λαμβάνει χώρα από την περίοδο Νοέμβριος-Δεκέμβριος) έγινε ανεπίσημη δραστηριότητα, κυρίως για οικιακή ή πολύ τοπική κατανάλωση.
Όμως, οι ντόπιοι φρόντιζαν το φοινικόδασος και το διατήρησαν ακόμη και όταν η οικονομική του χρήση τελείωσε. Σταδιακά, μερικές από τις φυτείες έγιναν δημόσιοι κήποι οι οποίοι σέβονταν την αρχική διαρρύθμιση. Σήμερα, το φοινικόδασος δρα περισσότερο σαν πολιτιστικό ατού παρά ως αγροτική έκταση. Η πρόσφατη λειτουργία του επικεντρώνεται στην παραγωγή «λευκών φοινίκων». Αποξηραμένα φοινικόφυλλα χρησιμοποιούνται για τη διακόσμηση και τις λειτανίες την Κυριακή των Βαΐων και πωλούνται σε όλη την Ισπανία, ακόμη και στο εξωτερικό.[2] Οι φοίνικες είναι τμήμα της τοπικής ταυτότητας και έτσι απεικονίζονται στο έμβλημα της πόλης.[3]
Τη δεκαετία του 1920, αναγνωρίστηκε ότι το φοινικόδασος διέτρεχε κίνδυνο, και τη δεκαετία του 1930 έλαβαν χώρα οι πρώτες νομοθετικές προσπάθειες για να διασφαλλιστεί η επιβίωσή του.[3][5] Εκ των πραγμάτων, το φοινικόδασος δεν ρυθμιζόταν μέχρι το 1986, μέχρι ότου η κυβέρνηση της Βαλένθιας ψήφισε το σημερινό νόμο για την προστασία του φοινικόδασους του Έλτσε, που ρύθμισε τις παραοδιακές χρήσεις και προστάτευε το φοινικόφασος από αλλαγές οι μπορεί να επηρέαζαν την παραδοσιακή διαρρύθμισή του και τη συντήρηση.[5][6]
Τις 30 Νοεμβρίου 2000, η UNESCO ανακήρυξε το φοινικόδασος μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς ως παράδειγμα της μεταφοράς τοπίου και τρόπων καλλιέργειας από έναν πολιτισμό και ήπειρο σε μία άλλη (από τη Μαυριτανική Βόρεια Αφρική στη Χριστιανική Ευρώπη).[3]
Το 2005 ανακαλύφθηκε ότι προνύμφες του κόκκινου σκαθαριού των φοινίκων (Rhynchophorus ferrugineus) είχαν μολύνει κάποια δέντρα, γεννώντας τα αυγά τους στο βλαστό των δέντρων. Το φοινικόδασος βρίσκεται σε καθεστώς διαχείρισης για να αποφευχθεί η εξάπλωση του βλαβερού εντόμου[1] με τη χρήση βιολογικών εντομοκτόνων, παγιδών με φερομόνες και εγκεκριμένες επιστημονικές μεθόδους.[7]
Μεμονωμένα δέντρα στο φοινικόδασος είναι πάνω από 30 μέτρα ψηλά και έχουν ηλικία μεγαλύτερη από 300 χρόνια.[3]
Ένας διάσημος φοίνικας είναι γνωστός ως «αυτοκρατορικός φοίνικας» (Palmera Imperial) με εφτά βλαστούς σε σχήμα κηροπηγίου. Πήρε το όνομά της από την Ελισάβετ, την αυτοκρατορική σύζυγο του Φραγκίσκου Ιωσήφ, που επισκεύτηκε τη φυτεία το 1904 και στην οποία είναι αφιερωμένος. Το 2014, ο Αυτοκρατορικός φοίνικας είχε ηλικία περίπου 170 χρόνια.[8]
Ο δρόμος του φοινικόδασους (Ruta del Palmeral) ξεκινάει από το κήπο του Σαν Πλάθιδο, γνωστό επίσης και ως μουσείου του φοίνικα. Είναι ένα μονοπάτι μικρής δυσκολίας κατάλληλο για όλες τις ηλικίες που μπορεί να γίνει με τα πόδια ή με ποδήλατο. Έχει συνολικό μήκος 2.580 μέτρα.[9]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
