Μαδρίτη

Η Μαδρίτη (ισπανικά: Madrid‎‎, [[maˈðɾið]]) είναι η πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη της Ισπανίας. Ο πληθυσμός της πόλης είναι περίπου 3,3 εκατομμύρια^[4] και ο συνολικός πληθυσμός της Μητροπολιτικής Περιοχής της Μαδρίτης υπολογίζεται σε περίπου 6,5 εκατομμύρια. Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά το Βερολίνο, ενώ η μητροπολιτική περιοχή είναι επίσης η τρίτη μεγαλύτερη στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετά του Λονδίνου και του Παρισιού.^[5][6][7][8] Η πόλη έχει έκταση 604,3 τ.χλμ.^[9]

Μαδρίτη
Σημαία Έμβλημα
Μαδρίτη
Χώρα	Ισπανία[1]
Διοικητική υπαγωγή	Κοινότητα της Μαδρίτης
Προστάτης	Isidore the Laborer, Virgin of Almudena και Mariana de Jesús
Διοίκηση
• Σώμα	Government Board of the City of Madrid
• δήμαρχος της Μαδρίτης	Χοσέ Λουίς Μαρτίνεθ-Αλμέιδα Ναβασκουές (από 2019)
Έκταση	604,4551 km²[2]
Υψόμετρο	667 μέτρα
Πληθυσμός	3.332.035 (2023)[3]
Ταχ. κωδ.	28001–28081
Τηλ. κωδ.	91
Ζώνη ώρας	UTC+01:00 (επίσημη ώρα) UTC+02:00 (θερινή ώρα)
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Γενικά

θέα από δορυφόρο

Η πόλη βρίσκεται στις όχθες του ποταμού Μανθανάρες στο κέντρο και της χώρας αλλά και της Κοινότητας της Μαδρίτης η οποία αποτελείται από την πόλη της Μαδρίτης, το πολεοδομικό της συγκρότημα και τα προάστια και γύρω χωριά. Η κοινότητα συνορεύει με τις αυτόνομες κοινότητες της Καστίλλης και Λεόν και της Καστίλλης-Λα Μάντσα. Όντας πρωτεύουσα της Ισπανίας, είναι έδρα της κυβέρνησης και του Ισπανού μονάρχη, ενώ είναι και το πολιτικό, οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο της Ισπανίας.^[10] Σημερινή δήμαρχος της πόλης είναι η Μανουέλα Καρμένα, του κινήματος Ahora Madrid (Τώρα η Μαδρίτη), που διατηρεί μια έντονη σχέση με το πολιτικό κόμμα Ποδέμος.

Το πολεοδομικό συγκρότημα της Μαδρίτης έχει το τρίτο μεγαλύτερο ΑΕΠ^[11] στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ η επιρροή που ασκεί στην πολιτική, την εκπαίδευση, τη διασκέδαση, το αστικό περιβάλλον, τα μέσα, τη μόδα, την επιστήμη, τον πολιτισμό και τις τέχνες συμβάλλει στην καθιέρωσή της ως μία από τις κύριες παγκόσμιες πόλεις.^[12][13] Εξαιτίας της οικονομικής της παραγωγής, του υψηλού βιοτικού επιπέδου, και του μεγέθους της αγοράς της, η Μαδρίτη θεωρείται το μείζον οικονομικό κέντρο της Νότιας Ευρώπης.^[14][15] και της Ιβηρικής Χερσονήσου, ενώ αποτελεί την έδρα των κεντρικών γραφείων της πλειοψηφίας των κύριων ισπανικών επιχειρήσεων, όπως η Telefónica, η Iberia και η Repsol. Η Μαδρίτη είναι η 10η πόλη στον κόσμο ως προς τη διαβίωση σύμφωνα με το περιοδικό Monocle,^[16][17] ενώ κατατάσσεται επίσης ανάμεσα στις 12 πιο πράσινες ευρωπαϊκές πόλεις για το 2010.^[18]

Στη Μαδρίτη βρίσκονται τα κεντρικά γραφεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (World Tourism Organization, WTO), ο οποίος ανήκει στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, της Ιβηροαμερικανικής Γενικής Γραμματείας (Secretaría General Iberoamericana , SEGIB), του Οργανισμού Ιβηροαμερικανικών Κρατών (Organization of Ibero-American States, OEI) και του Οργανισμού Επιτήρησης Δημοσίου Συμφέροντος (Public Interest Oversight Board, PIOB). Στην πόλη έχουν επίσης την έδρα τους διεθνή ιδρύματα ρύθμισης της ισπανικής γλώσσας: Η Μόνιμη Επιτροπή του Συνδέσμου Ακαδημιών Ισπανικής Γλώσσας, η Βασιλική Ισπανική Ακαδημία (Real Academia Española, RAE), το Ινστιτούτο Θερβάντες και το Fundéu BBVA. Στη Μαδρίτη διοργανώνονται εκθέσεις όπως η FITUR,^[19] η ARCO,^[20] η SIMO TCI^[21] και η Εβδομάδα Μόδας της Μαδρίτης Cibeles.^[22]

Ενώ η Μαδρίτη διαθέτει σύγχρονες υποδομές, έχει διατηρήσει την όψη και την αισθητική πολλών από τις ιστορικές γειτονιές και οδούς. Τα αξιοθέατά της περιλαμβάνουν το Βασιλικό Παλάτι της Μαδρίτης, το Βασιλικό Θέατρο με την αποκατεστημένη Λυρική Σκηνή του, του 1850, το πάρκο Μπουέν Ρετίρο το οποίο ιδρύθηκε το 1631, το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης το οποίο περιέχει κάποια από τα ιστορικά αρχεία της Ισπανίας, μεγάλος αριθμός εθνικών μουσείων,^[23] και το Χρυσό Τρίγωνο της Τέχνης, το οποίο βρίσκεται κατά μήκος της Πασέο δελ Πράδο και το οποίο αποτελείται από τρία μουσεία τέχνης: το Μουσείο Πράδο, το Μουσείο Τέχνης Βασίλισσα Σοφία, μουσείο μοντέρνας τέχνης, και το Μουσείο Thyssen-Bornemisza το οποίο συμπληρώνει τις ελλείψεις των άλλων δύο μουσείων.^[24] Η Plaza de Cibeles με το παλάτι και το συντριβάνι της έχουν γίνει το μνημείο σύμβολο της πόλης.^[25][26][27]

Τοπωνύμιο

Πουέρτα ντελ Σολ, Μαδρίτη.

Υπάρχουν διάφορες θεωρίες σχετικά με την προέλευση του ονόματος «Μαδρίτη» (Madrid). Σύμφωνα με ένα μύθο η Μαδρίτη ιδρύθηκε από τον τον Όκνο Μπιάνορ (Ocno Bianor, γιό του Βασιλιά Τυρρήνιου της Τοσκάνης και της Μάντουας) και ονομάστηκε Metragirta ή Mantua Carpetana. Κατά άλλους το πρώτο όνομα της πόλης ήταν Ursaria («γη των αρκούδων» στα λατινικά), εξαιτίας των πολλών αρκούδων που υπάρχουν στα γύρω δάση, οι οποίες μαζί με την κουμαριά (ισπανικά madroño), αποτελούν το έμβλημα της πόλης από τα μεσαιωνικά χρόνια.^[28]

Το αρχαιότερο καταγεγραμμένο όνομα της πόλης, «Magerit» (από το *Materit ή το *Mageterit;) προέρχεται από το όνομα ενός οχυρού που χτίστηκε στον ποταμό Μανθανάρες τον 9ο αιώνα ΚΕ και σημαίνει «τόπος με άφθονο νερό».^[29] Αν η μορφή είναι σωστή, θα μπορούσε να είναι κελτικής προέλευσης από το ritu- «οχυρό» (παλαιά ουαλικά rit, ουαλικά rhyd, παλαιά βρετονικά rit, παλαιά βόρεια γαλλικά roy) και από ένα λιγότερο εμφανές πρώτο συνθετικό *mageto προερχόμενο από το magos «πεδίο, πεδιάδα» (παλαιά ιρλανδικά mag «πεδίο», βρετονικά ma «τόπος») ή το matu «αρκούδα», το οποίο θα εξηγούσε και τη λατινική μετάφραση Ουρσάλια.^[30]

Μια άλλη επικρατούσα θεωρία για την προέλευση του ονόματος είναι ότι προέρχεται από τον 2ο αιώνα π.Χ.. Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ίδρυσε ένα οικισμό στις όχθες του ποταμού Μανθανάρες. Το όνομα του αρχικού οικισμού ήταν Matrice (αναφορά στον ποταμό που διέσχισε τον οικισμό). Μετά τις εισβολές των γερμανικών λαών, Σουηβών και Βανδάλων, καθώς και των σαρματικών Αλανών κατά τη διάρκεια του 5ου αιώνα ΚΕ, η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία δεν είχε πλέον την απαιτούμενη στρατιωτική παρουσία για την άμυνα των περιοχών της στην Ιβηρική χερσόνησο, και σαν αποτέλεσμα αυτές οι περιοχές καταλήφθηκαν σύντομα από τους Βάνδαλους, οι οποίοι εκτοπίστηκαν εν συνεχεία από τους Βησιγότθους, και οι οποίοι τελικά κυβέρνησαν τη ρωμαϊκή Ισπανία (Hispania) στο όνομα του Ρωμαίου αυτοκράτορα, καταλαμβάνοντας μαζί με αυτή και τη «Matrice». Τον 7ο αιώνα, με την ισλαμική κατάκτηση της Ιβηρικής χερσονήσου, το όνομα άλλαξε σε «Μαϊρίτ», από τον αραβικό όρο Μάιρα (ميرا) (αναφέρεται στο νερό ως δότη ζωής) και την ιβηρο-ρωμαϊκή κατάληξη it που σημαίνει «τόπος». Το σύγχρονο «Madrid» εξελίχθηκε από το μοζαραβικό "Ματρίτ", το οποίο χρησιμοποιείται ακόμα στο μαδριλένικο δημώνυμο (ματριτένσε).^[31]

Ιστορία

Μεσαίωνας

Αν και η τοποθεσία της σημερινής Μαδρίτης κατοικούνταν από τους προϊστορικούς χρόνους,^[32][33][34] και υπάρχουν αρχαιολογικά κατάλοιπα εγκατάστασης Καρπετανών,^[32] ρωμαϊκές επαύλεις,^[35] μία βησιγοτθική βασιλική κοντά στην εκκλησία της Σάντα Μαρία δε λα Αλμουδένα^[28][36] και τρεις βησιγοτθικές νεκροπόλεις κοντά στην Κάσα δε Κάμπο, το Τετουάν και το Βικαλβάρο,^[37] η πρώτη ιστορική αναφορά για την ύπαρξη οικισμού στη Μαδρίτη χρονολογείται από τη μουσουλμανική εποχή. Για πρώτη φορά γίνεται λόγος για τη Μαδρίτη στις αρχές του 10ου αιώνα, όταν αποτελούσε οχυρό των Αράβων και ονομαζόταν Ματζρίτ. Ο βασιλιάς της, Λεώνης Ραμίρο Β' λεηλάτησε την περιοχή το 931.

Στο δεύτερο μισό του 9ου αιώνα,^[38] ο Εμίρης Μουχάμαντ Α της Κόρδοβα έχτισε ένα οχυρό σε ένα ύψωμα κοντά στον ποταμό Μανθανάρες,^[39] ως ένα από τα πολλά οχυρά που έδωσε εντολή να χτιστούν στα σύνορα μεταξύ της Αλ-Ανταλούς και των βασιλείων της Λεόν και της Καστίλης, με σκοπό την προστασία του Τολέδου από τις εισβολές των χριστιανών αλλά και για τη λειτουργία ως σημείου εκκίνησης των μουσουλμανικών επιθέσεων. Μετά την κατάλυση του Χαλιφάτου της Κόρδοβας, η Μαδρίτη ενσωματώθηκε στην Τάιφα του Τολέδου.

Με την παράδοση του Τολέδου στον Αλφόνσο ΣΤ΄ του Λεόν και της Καστίλης, η πόλη κατακτήθηκε από τους χριστιανούς το 1085 και ενσωματώθηκε στο βασίλειο της Καστίλης ως ιδιοκτησία του Στέμματος.^[40] Οι χριστιανοί εκτόπισαν του μουσουλμάνους από την κατοίκηση του κέντρου της πόλης, ενώ οι μουσουλμάνοι και οι εβραίοι εγκαταστάθηκαν στα προάστια. Η πόλη ανθούσε και της δόθηκε ο τίτλος της Villa, της οποίας η διοικητική επικράτεια εκτείνονταν από τον ποταμό Χαράμα στα ανατολικά έως τον ποταμό Γουδαράμα στα δυτικά. Η διακυβέρνηση της πόλης εδραιώθηκε στη Μαδρίτη το 1346, όταν ο βασιλιάς Αλφόνσος ΙΑ΄ της Καστίλης επιβάλει το καθεστώς στο οποίο μόνο η τοπική ολιγαρχία έπαιρνε μέρος στις αποφάσεις της πόλης.^[41] Το 1188, η Μαδρίτη κέρδισε το δικαίωμα να είναι αντιπροσωπεύεται στην αυλή της Καστίλης. Το 1202, ο βασιλιάς Αλφόνσος Η΄ της Καστίλης παραχώρησε τον πρώτο καταστατικό χάρτη ώστε να ρυθμίζει το δημοτικό συμβούλιο,^[42] ο οποίος τροποποιήθηκε το 1222 από τον Φερδινάνδο Γ΄ της Καστίλης.

Πρώιμη νεότερη περίοδος

Μαδρίτη (1562)

Η Μαδρίτη υπήρξε πολλές φορές εστία ταραχών, απ' τις οποίες η μεγαλύτερη ήταν η επανάσταση των Κομμοννέρος (1520-1521) εναντίον του Κάρολου του Ε'.

Την εποχή του Φίλιππου Β΄ η Μαδρίτη έγινε πρωτεύουσα της ισπανικής αυτοκρατορίας κι έδρα του βασιλιά. Μόνο όμως κατά τον 18ο αιώνα, με την άφιξη των Βουρβόνων, η πόλη απόκτησε ζωή κι εμφάνιση πρωτεύουσας.

Κατά τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο (1936-1939) η Μαδρίτη δέχτηκε την επίθεση του στρατηγού Φρανθίσκο Φράνκο, που κατέλαβε ορισμένες περιοχές στις δυτικές και βορειοδυτικές παρυφές της πόλης. Οι δημοκρατικές δυνάμεις κράτησαν την πόλη μέχρι το 1939, αλλά υπέκυψαν, γιατί οι σφοδρές αεροπορικές επιθέσεις είχαν προξενήσει σημαντικές ζημιές.

Τοποθεσία και κλίμα

Είναι χτισμένη σε υψόμετρο 667 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας στις όχθες του ποταμού Μανθανάρες, στο κέντρο της χώρας. Το κλίμα της είναι μεσογειακό και παρουσιάζει σημαντικές μεταβολές. Λόγω της τοποθεσίας και της ιστορίας της η Μαδρίτη θεωρείται ως το πολιτικό και οικονομικό κέντρο της Ιβηρικής Χερσονήσου. Περίπου 70 χλμ. νότια βρίσκεται η ιστορική πρωτεύουσα Τολέδο.

Κλιματικά δεδομένα Μαδρίτη (667 μ.), Πάρκο Μπουέν Ρετίρο στο κέντρο της πόλης (1981–2010)
Μήνας	Ιαν	Φεβ	Μάρ	Απρ	Μάι	Ιούν	Ιούλ	Αύγ	Σεπ	Οκτ	Νοε	Δεκ	Έτος
Μέση Μέγιστη °C (°F)	9.8	12.0	16.3	18.2	22.2	28.2	32.1	31.3	26.4	19.4	13.5	10.0	19,9
Μέση Μηνιαία °C (°F)	6.3	7.9	11.2	12.9	16.7	22.2	25.6	25.1	20.9	15.1	9.9	6.9	15,0
Μέση Ελάχιστη °C (°F)	2.7	3.7	6.2	7.7	11.3	16.1	19.0	18.8	15.4	10.7	6.3	3.6	10,1
Υετός mm (ίντσες)	33	35	25	45	51	21	12	10	22	60	58	51	421
Μέσες ημέρες κατακρημνίσεων (≥ 1 mm)	6	5	4	7	7	3	2	2	3	7	7	7	59
Μέσες μηνιαίες ώρες ηλιοφάνειας	148	157	214	231	272	310	359	335	261	198	157	124	2.769
Πηγή: Agencia Estatal de Meteorología[43][44][45][46]

Κλιματικά δεδομένα Αεροδρόμιο Μπαράχας (609 μ.), 9 km (5,59 mi) από το οικονομικό κέντρο της πόλης (1981–2010)
Μήνας	Ιαν	Φεβ	Μάρ	Απρ	Μάι	Ιούν	Ιούλ	Αύγ	Σεπ	Οκτ	Νοε	Δεκ	Έτος
Μέση Μέγιστη °C (°F)	10.7	13.0	17.0	18.7	23.1	29.5	33.5	32.8	27.9	21.0	14.8	10.9	21,1
Μέση Μηνιαία °C (°F)	5.5	7.1	10.2	12.2	16.2	21.7	25.2	24.7	20.5	14.8	9.4	6.2	14,5
Μέση Ελάχιστη °C (°F)	0.2	1.2	3.5	5.7	9.3	13.9	16.8	16.5	13.1	8.7	4.1	1.4	7,9
Υετός mm (ίντσες)	29	32	22	38	44	22	9	10	24	51	49	42	371
Μέσες ημέρες κατακρημνίσεων (≥ 1 mm)	5	5	4	6	7	4	2	2	3	7	6	6	55
Μέσες μηνιαίες ώρες ηλιοφάνειας	144	168	224	226	258	310	354	329	258	199	151	128	2.749
Πηγή: Agencia Estatal de Meteorología[47]

Κλιματικά δεδομένα Αεροδρόμιο Κουάτρο Βιέντος, 8 km (4,97 mi) από το κέντρο της πόλης (υψόμετρο: 690 μ., δορυφορική εικόνα) (1981–2010)
Μήνας	Ιαν	Φεβ	Μάρ	Απρ	Μάι	Ιούν	Ιούλ	Αύγ	Σεπ	Οκτ	Νοε	Δεκ	Έτος
Μέση Μέγιστη °C (°F)	10.4	12.5	16.5	18.3	22.6	28.9	32.8	32.2	27.3	20.4	14.3	10.7	20,6
Μέση Μηνιαία °C (°F)	6.0	7.6	10.8	12.6	16.5	22.2	25.6	25.1	21.0	15.2	9.8	6.7	14,9
Μέση Ελάχιστη °C (°F)	1.6	2.7	5.1	6.8	10.4	15.4	18.3	18.1	14.6	9.9	5.4	2.7	9,3
Υετός mm (ίντσες)	34	35	25	43	50	25	12	11	24	60	57	53	428
Μέσες ημέρες κατακρημνίσεων (≥ 1 mm)	6	5	4	7	7	3	2	1	3	7	7	7	59
Μέσες μηνιαίες ώρες ηλιοφάνειας	158	173	221	238	280	316	364	335	250	203	161	135	2.840
Πηγή: Agencia Estatal de Meteorología[48]

Πολιτισμός

Η Μαδρίτη είναι το πολιτιστικό κέντρο της χώρας. Μουσεία όπως το Μουσείο ντελ Πράδο, το Museo de Cera, το Museo Arqueológico Nacional, το Εθνικό Μουσείο Τέχνης Βασίλισσα Σοφία και το Museo Thyssen-Bornemisza είναι διεθνώς γνωστά. Άλλα αξιοθέατα είναι τα ανάκτορα Παλάθιο Ρεάλ, ο καθεδρικός ναός Λα Αλμουδένα οι εκκλησίες San Isidro el Real και Francisco el Grande καθώς και το πάρκο Μπουέν Ρετίρο και η πλατεία Πλάθα Μαγιόρ.

Δήμοι της Μαδρίτης

Η Μαδρίτη αποτελείται από 21 δήμους (distritos) με διάφορες μικρότερες γειτονιές (barrios):

Συνοικίες της Μαδρίτης

1. Κέντρο: Παλάσιο, Εμπαχαδόρες, Κόρτες, Θουστίσια, Ουνιβερσιδάδ, Σολ.
2. Αργανθουέλα: Πασέο Ιμπεριάλ, Ακασίας, Τσοπέρα, Λεγκάθπι, Ντελίσιας, Πάλος ντε Μογκέρ, Ατότσα.
3. Ρετίρο: Πασίφικο, Αντέλφας, Εστρέγια, Ίμπιζα, Χερόνιμος, Νίνιο Χεσούς.
4. Σαλαμάνκα: Ρεκολέτος, Γκόγια, Φουέντε ντελ Μπέρο, Γκινταλέρα, Λίστα, Καστεγιάνα.
5. Τσαμαρτίν: Ελ Βίσο, Προσπεριδάδ, Σιουδάδ Χαρδίν, Χισπανοαμέρικα, Νουέβα Εσπάνια, Πλάθα Καστίγια.
6. Τετουάν: Μπέλλας Βίστας, Κουάτρο Καμίνας, Καστιγιέχος, Αλμενάρα, Βαλδεαθεσέρας, Μπερρουγουέτε.
7. Τσαμπερί: Γκαθτάμπιντε, Αραπίλες, Τράφαλγκαρ, Αλμάγρο, Βαγιεχερμόσο, Ρίος Ρόσας.
8. Φουενκαρράλ-Ελ Πάρδο: Ελ Πάρδο, Φουεντελαρέινα, Πενιαγκράντε, Μπάρριο ντελ Πιλάρ, Λα Πας, Βαλβέρδε, Μιρασιέρρα, Ελ Γκολόσο.
9. Μόνκλοα-Αραμπάκα: Κάσα ντε Κάμπο, Αργουέγιες, Σιουδάδ Ουνιβερσιτάρια, Βαλντεθάρθα, Βαλντεμαρίν, Ελ Πλαντίο, Αραβάκα.
10. Λατίνα (Μαδρίτη): Λος Κάρμενες, Πουέρτα ντελ Άνχελ, Λούθερο, Αλούτσε, Λας Άγκιλας, Καμπαμέντο, Κουάτρο Βιέντος.
11. Καραβαντσέλ: Κομίγιας, Οπανιέλ, Σαν Ισίδρο, Βίστα Αλέγκρε, Πουέρτα Μπονίτα, Μπουεναβίστα, Αμπράντες.
12. Ουσέρα: Ορκασίτας, Ορκασούρ, Σαν Φερμίν, Αλμεντράλες, Μοσκαρδό, Θόφιο, Πραντολόνγκο.
13. Πουέντε δε Βαγιέκας: Εντρεβίας, Σαν Ντιέγκο, Παλομέρας Μπάχας, Παλομέρας Σουρέστε, Πορτάθγο, Νουμάνθια.
14. Μοραταλάθ: Παβόνες, Ορκάχο, Μαρροκίνα, Μέδια Λέγουα, Φονταρρόν, Βινατέρος.
15. Θιουδάδ Λινεάλ: Βέντας, Πουέμπλο Νουέβο, Κιντάνα, Λα Κονθεπθιόν, Σαν Πασκουάλ, Σαν Χουάν Μπαουτίστα, Κολίνα, Αταλάγια, Κοστιγιάρες.
16. Ορταλέθα: Παλόμας, Βαλδεφουέντες, Κανιγιέχας, Πινάρ ντελ Ρέι, Απόστολ Σαντιάγο, Λα Πιοβέρα.
17. Μπιγιαμπέρδε: Σαν Αντρές, Σαν Κριστόμπαλ, Μπουτάρκε, Λος Ροσάλες, Λος Άνχελες (Βιγιαβέρδε).
18. Μπίγια δε Μπαγιέκας: Κάσκο Ιστόρικο ντε Βαγιέκας, Σάντα Εουχένια.
19. Βικάλβαρο: Κάσκο Ιστόρικο ντε Βικάλβαρο, Αμπρόθ.
20. Σαν Βλας: Σιμάνκας, Ελλίν, Αμπόστα, Άρκος, Ρόσας, Ρέχας, Κανιγιέχας, Σαλβαδόρ.
21. Μπαράχας: Αλαμέδα ντε Οσούνα, Αεροπουέρτο, Κάσκο Ιστόρικο ντε Μπαράχας, Τιμόν, Κοραλέχος.

Αδελφοποιημένες πόλεις

Κατάλογος αδελφοποιημένων πόλεων:^[49]

• Αμπού Ντάμπι,  Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα
• Ασουνσιόν,  Παραγουάη
• Πεκίνο,  Κίνα
• Βερολίνο,  Γερμανία^[50]
• Μπογκοτά,  Κολομβία
• Μπορντό, Γαλλία^[51][52]
• Βρυξέλλες,  Βέλγιο
• Βουδαπέστη,  Ουγγαρία
• Μπουένος Άιρες,  Αργεντινή
• Καράκας,  Βενεζουέλα
• Πόλη της Γουατεμάλας,  Γουατεμάλα
• Αβάνα,  Κούβα
• Λα Παζ,  Βολιβία
• Λίμα,  Περού
• Λισαβόνα,  Πορτογαλία ^[53][54]
• Μανάγουα,  Νικαράγουα
• Μανίλα,  Φιλιππίνες
• Πόλη του Μεξικού,  Μεξικό
• Μοντεβιδέο,  Ουρουγουάη
• Μόσχα, Ρωσία
• Νέα Υόρκη,  ΗΠΑ^[55]
• Νουακσότ,  Μαυριτανία
• Πόλη του Παναμά,  Παναμάς
• Παρίσι, Γαλλία
• Κίτο,  Ισημερινός
• Πράγα,  Τσεχία
• Ραμπάτ,  Μαρόκο
• Ρίο ντε Τζανέιρο,  Βραζιλία
• Ρώμη, Ιταλία
• Σαν Χοσέ,  Κόστα Ρίκα
• Σαν Χουάν,  Πουέρτο Ρίκο
• Σαν Σαλβαδόρ,  Ελ Σαλβαδόρ
• Σαντιάγο,  Χιλή
• Σάντο Ντομίγκο,  Δομινικανή Δημοκρατία
• Σαράγεβο,  Βοσνία και Ερζεγοβίνη
• Σόφια,  Βουλγαρία
• Τεγουσιγάλπα,  Ονδούρα
• Τρίπολη,  Λιβύη
• Βαρσοβία, Πολωνία
• Χολαργός,  Ελλάδα

Δείτε επίσης

• Εθνική Βιβλιοθήκη της Ισπανίας

Παραπομπές

1. (Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά) archINFORM. 1703. Ανακτήθηκε στις 6  Αυγούστου 2018.
2. www-2.munimadrid.es/CSE6/control/seleccionDatos?numSerie=14010100010.
3. Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικών της Ισπανίας: Municipal Register of Spain of 2023. 13  Δεκεμβρίου 2023.
4. INE.es Instituto Nacional de Estadística (Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής)
5. «World Urban Areas: Population & Density» (PDF). Demographia. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2008.
6. Eurostat, UrbanAudit.org Αρχειοθετήθηκε 2011-04-06 στο Wayback Machine.. Ανακτήθηκε 12 Μαρτίου 2009. Δεδομένα για το 2004.
7. Brinkoff, Thomas "Principal Agglomerations of the World". Ανακτήθηκε 12 Μαρτίου 2009. Δεδομένα για την 1η Ιανουαρίου 2009.
8. United Nations Department of Economic and Social Affairs, World Urbanization Prospects (2007 revision), (United Nations, 2008), Πίνακας A.12. Δεδομένα για το 2007.
9. «Member of the Governing Council. Delegate for Economy, Employment and Citizen Involvement» (PDF). σελ. 6. Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2012.
10. «Madrid». Indiana.edu. 10 Ιουλίου 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2010-03-12. https://web.archive.org/web/20100312021025/http://www.indiana.edu/~overseas/flyers/mad_ies.html. Ανακτήθηκε στις 2014-01-10.
11. «Global city GDP rankings 2008–2025». Pricewaterhouse Coopers. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαΐου 2011. Ανακτήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 2009.
12. Globalization and World Cities (GaWC) Study Group and Network, Loughborough University. «The World According to GaWC 2010».
13. «Global Power City Index 2009» (PDF). Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2011.
14. «Worldwide Centers of Commerce Index» (PDF). Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2012.
15. «Global Power City Index» (PDF). Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2012.
16. «Monocle's World's Most Liveable Cities Index 2009». Monocle.com. 10 Ιουνίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2010. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2010.
17. «Top 20 liveable cities – 10 Madrid». Monocle.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Ιουλίου 2007. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2010.
18. «Greenest cities in Europe». Citymayors.com. 3 Μαρτίου 2010. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2013.
19. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2014.
20. «Arte Contemporaneo en España - ARCOmadrid». Ifema.es. Ανακτήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 2012.
21. Αρχειοθετήθηκε 2016-08-25 στο Wayback Machine. SIMO TCI
22. Αρχειοθετήθηκε 2012-04-11 στο Wayback Machine.Cibeles Madrid Fashion Week
23. «Arquitectura. Edificios de los Museos Estatales». Mcu.es. 25 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2012.
24. «Geography of Madrid». Easy expat. 11 Αυγούστου 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-07-22. https://web.archive.org/web/20120722145816/http://www.easyexpat.com/en/madrid/overview/geography.htm. Ανακτήθηκε στις 2014-01-10.
25. «Plaza de Cibeles | Spain.info in english». Spain.info. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Απριλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2012.
26. «Madrid's Palacio de Cibeles Renovated Into Jaw-Dropping CentroCentro Cultural Center | Inhabitat – Sustainable Design Innovation, Eco Architecture, Green Building». Inhabitat. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2012.
27. «Cibeles Fountain – Tourism in Madrid». Turismomadrid.es. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Δεκεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2012.
28. «El Madrid Medieval (Medieval Madrid). Includes Pre-historic, roman and medieval up to the Catholic Monarchs». History of Madrid (στα Ισπανικά). José Manuel Castellanos. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2007.
29. «Madrid History – Museums – Suggested Itineraries Madrid». Indigoguide.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιανουαρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2010.
30. Xavier Delamarre, Dictionnaire de la langue gauloise, éditions errance 2003. σ. 258.
31. «El origen del nombre.». JLL & JRP. 16 Αυγούστου 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-06-21. https://web.archive.org/web/20120621111509/http://www.nova.es/~jlb/mad_es05.htm. Ανακτήθηκε στις 2014-01-11.
32. «Los primeros madrileños llegaron hace 500.000 años. Los descubrimientos de la M-30».
33. «La prehistoria de Madrid». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2007.
34. Ocupaciones achelenses en el valle del Jarama (Arganda, Madrid);Santonja, Manuel; López Martínez, Nieves y Pérez-González, Alfredo;1980;Diputación provincial de Madrid;ISBN 84-500-3554-6
35. «Las villas romanas de Madrid. Madrid en época romana» (PDF).
36. El Madrid antiguo en época romana;Fernández Palacios, Fernando;Estudios de Prehistoria y Arqueología Madrileñas;Number 13; year 2004
37. «824 tumbas visigodas en Vicalvaro».
38. «Madrid Islámico». Nova.es. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Οκτωβρίου 1999. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2012.
39. Καταγράφηκε τον 15ο αιώνα από τον άραβα γεωγράφο αλ-Χιμγιαρί, ο οποίος στο βιβλίο του «το βιβλίο του αρωματισμένου κήπου για τα νέα των χωρών» (Kitab al Rawd to mi'tar) περιγράφει: «Μαδρίτη, αξιοσημείωτη πόλη της Αλ-Ανταλούς, η οποία χτίστηκε από τον Αμίρ Μουχάμαντ ιμπν Αμπντ αρ-Ραχμάν...»
40. «Ayuntamiento de Madrid – Alfonso VI en Madrid» (στα Ισπανικά). Madrid.es. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2012.
41. «E L M A D R I D M E D I E V A L = José Manuel Castellanos Oñate». Elmadridmedieval.jmcastellanos.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2012.
42. «Ayuntamiento de Madrid – El Siglo XIII» (στα Ισπανικά). Madrid.es. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2012.
43. «Guía resumida del clima en España (1981–2010)». AEMet. Νοεμβρίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Νοεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 17 Νοεμβρίου 2011.
44. «Ακραίες τιμές (Ιαν–Απρ), Μαδρίτη». AEMet. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2016.
45. «Ακραίες τιμές (Μάι–Αυγ), Μαδρίτη». AEMet. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2016.
46. «Ακραίες τιμές (Σεπ–Δεκ), Μαδρίτη». AEMet.
47. «Guía resumida del clima en España (1981–2010)». AEMet. Νοεμβρίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Νοεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 17 Νοεμβρίου 2011.
48. «Guía resumida del clima en España (1981–2010)». AEMet. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Σεπτεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουλίου 2016.
49. «Mapa Mundi de las ciudades hermanadas». Ayuntamiento de Madrid. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Μαΐου 2012. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2014.
50. «Berlin - City Partnerships». Der Regierende Bürgermeister Berlin. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 2013.
51. «Bordeaux - Rayonnement européen et mondial». Mairie de Bordeaux (στα Γαλλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2013.
52. «Bordeaux-Atlas français de la coopération décentralisée et des autres actions extérieures». Délégation pour l’Action Extérieure des Collectivités Territoriales (Ministère des Affaires étrangères) (στα Γαλλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2013.
53. «Lisboa - Geminações de Cidades e Vilas» [Lisbon - Twinning of Cities and Towns]. Associação Nacional de Municípios Portugueses [National Association of Portuguese Municipalities] (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Φεβρουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου 2013.
54. «Acordos de Geminação, de Cooperação e/ou Amizade da Cidade de Lisboa» [Lisbon - Twinning Agreements, Cooperation and Friendship]. Camara Municipal de Lisboa (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου 2013.
55. «NYC's Partner Cities». The City of New York. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Αυγούστου 2013. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2012.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

wiktionary logo

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:   Μαδρίτη

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Μαδρίτη

• Μαδρίτη στο Curlie