Αλιμούς
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Αυτό το λήμμα αφορά την αρχαία πόλη και τον αρχαίο δήμο της Λεοντίδας φυλής. Για τη σύγχρονη πόλη, δείτε: Άλιμος. Για τον δήμο, δείτε: Δήμος Αλίμου.
Ο Αλιμούς (αρχαία ελληνικά: Ἁλιμοῦς), ήταν αρχαίος οικισμός-πόλη και δήμος της Λεοντίδας, περιοχής της Αρχαίας Αττικής και φυλής της Αρχαίας Αθήνας.
_Attica_Demos_II-el.svg)
Remove ads
Ονομασία
Το όνομα Άλιμος προέρχεται ετυμολογικά, σύμφωνα με μια εκδοχή, από την ομηρική λέξη ἅλς, δηλαδή κόκκος αλατιού ή «άλας», το οποίο συνδέεται με τη θάλασσα (αρχαία ελληνικά: θάλαττα), δηλαδή ο «θαλάσσιος», αυτός, που ανήκει στη θάλασσα[1] ή/και τη λέξη «άλιμα» (αρχαία ελληνικά: τὰ ἅλιμα), δηλαδή η "άκρη του νερού", πληθυντικός του επιθέτου «ἅλιμος»[2] ή σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή με τη λέξη «λιμός» και το στερητικό «α», ο οποίος σημαίνει αυτός που διώχνει την πείνα. Σύμφωνα με άλλη ερμηνεία[3] η ονομασία προέρχεται από το θαμνώδες φυτό «άλιμον» (αρχαία ελληνικά: ἅλιμον), (επιστημονική ονομασία: Salicornia europaea, κοινή ονομασία: αλιμιά ή αρμυρήθρα), το οποίο φυτρώνει σε παραλιακά υφάλμυρα εδάφη.
Remove ads
Τοποθεσία του αρχαίου δήμου
Ο δήμος Αλιμούντα ήταν δήμος του άστεως της αρχαίας Αθήνας.[4] Βρισκόταν στην ακτή μεταξύ των αρχαίων δήμων Φαλήρου και Αιξωνής,[5] σε απόσταση 35 σταδίων,[6] δηλαδή περίπου 6,6 χιλιόμετρα, από την Αρχαία Αθήνα. Στα εδάφη του δήμου περιλαμβανόταν και η αρχαία «Άκρα Κωλιάς», παλαιότερα γνωστή ως «ακρωτήριο Κόλιας», σήμερα γνωστότερη ως η περιοχή των αθλητικών εγκαταστάσεων του Αγίου Κοσμά (στην οποία βρίσκονται το Εθνικό Αθλητικό Κέντρο Νεότητας Αγίου Κοσμά και το Ολυμπιακό Κέντρο Ιστιοπλοΐας Αγίου Κοσμά). Σύμφωνα με τον Τζον Τρέιλ το κέντρο του αρχαίου δήμου βρίσκεται σε θέση βόρεια από τον Άγιο Κοσμά, στον Άλιμο, η οποία υπάγεται στον σύγχρονο Δήμο Αλίμου.[7]
Οι ερευνητές του 19ου αιώνα Ιάκωβος Ρίζος Ραγκαβής[8] και Διονύσιος Σουρμελής,[3] επιβεβαιώνουν τη διαχρονική ύπαρξη του δήμου στην περιοχή του σημερινού Αλίμου. Ο Βρετανός τοπογράφος, αρχαιολόγος και περιηγητής Ουίλιαμ Μάρτιν Ληκ τον τοποθετούσε κοντά στο Ακρωτήριο «Καλλιμάκι», στο πίσω μέρος του οποίου υψώνεται λόφος, ο οποίος χαρακτηρίζεται από την παρουσία χριστιανικού ναού αφιερωμένου στον Άγιο Κοσμά.[9] ενώ σύμφωνα με παλαιότερους ερευνητές ίσως το όνομα «Καλαμάκι» είναι παραφθορά του Αλιμούς (Κ-[αλιμ]άκι]).[8]
Remove ads
Η συμμετοχή του δήμου στην αρχαία Βουλή
Ο δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,[10] ως μέλος της Λεοντίδας φυλής, συμμετείχε με 3 βουλευτές στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.). Κατά τη δεύτερη (307/306 – 224/223 π.Χ.) και την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.) ο δήμος αντιπροσωπευόταν επίσης με 3 βουλευτές στη Βουλή των 600. Κατά την τέταρτη (201/200 π.Χ. – 126/127) και την πέμπτη περίοδο (126/127 – 3ος αιώνας) είναι άγνωστος ο αριθμός βουλευτών–αντιπροσώπων του δήμου.
Οι κάτοικοι του Αλιμούντα
Ο δημότης του αρχαίου Αλιμούντα ονομαζόταν Αλιμούσιος.[11] Ο δήμος Αλιμούντα διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο κατά την κλασική περίοδο, καθώς διοργανώνονταν από τους δημότες του, τον μήνα Πυανεψιώνα, οι εορτές των Θεσμοφορίων, οι οποίες ήταν αφιερωμένες στη θεά Δήμητρα και την κόρη της Περσεφόνη. Στην περιοχή του δήμου υπήρχαν ναοί του Ηρακλή, της Ήρας, του Διονύσου (και θέατρο), της Αφροδίτης και φυσικά της Περσεφόνης και της Δήμητρας.[12]
Remove ads
Αρχαιολογικά ευρήματα στον Άλιμο
Σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα υπάρχουν στις θέσεις:
- Στον «λόφο της Αγίας Άννας», όπου βρίσκονται σημαντικά οικιστικά κατάλοιπα κλασικών χρόνων του αρχαίου δήμου των Αλιμουσίων, ο οποίος εκτεινόταν επί και πέριξ του λόφου της Αγίας Άννας, καθώς και τα ερείπια της παλαιοχριστιανικής βασιλικής του Αλιμούντος.[13]
- Στον «λόφο Πανί», όπου βρίσκονται αρχιτεκτονικά κατάλοιπα των προϊστορικών χρόνων, του λατομείου της κλασικής εποχής και των καταλοίπων των μεσοβυζαντινών χρόνων.[14]
Remove ads
Η αρχαία «Άκρα Κωλιάς»
Το σημερινό ακρωτήρι «Άγιος Κοσμάς», λέγονταν παλαιότερα «ακρωτήριο Κόλιας» και σύμφωνα με τους σύγχρονους ερευνητές ήταν κατά την αρχαιότητα η θέση του τόπου-ακρωτηρίου «Άκρα Κωλιάς»,[15] όπου βρισκόταν και ο ναός της Κωλιάδας Αφροδίτης, ο οποίος σύμφωνα με αυτούς ανακριβώς αναφέρεται ότι βρισκόταν στον αρχαίο δήμο της Αναφλύστου (σήμερα η Ανάβυσσος Αττικής). Κάποιοι άλλοι ερευνητές πιθανολογούν ότι η αρχαία «Άκρα Κωλιάς» βρισκόταν πιο κοντά στο αρχαίο Φάληρο, πιθανώς στην σημερινή περιοχή του Αγίου Γεωργίου ή γνωστότερα ως «Τρεις Πύργοι». Επισημαίνεται ότι παλαιότερα η περιοχή του Αγίου Γεωργίου αναφερόταν ως περιοχή του Αγίου Νικολάου, προς το σημερινό Παλαιό Φάληρο, όπου υπήρχαν αρχαία ερείπια και ένα μικρό λιμάνι, γνωστό στην Τουρκοκρατία ως Παλιό λιμάνι ή Πόρτο Βέκιο ή Σκάλα του Αγίου Νικολάου, αλλά δεν διασώζονται Πύργοι, καθώς σύμφωνα με σύγχρονους ερευνητές (Γιώργος Πάλλης): «Η μαρτυρία των περιηγητών και η έλλειψη σχετικών αρχαιολογικών τεκμηρίων οδηγούν για την ώρα στο συμπέρασμα ότι στους Τρεις Πύργους δεν υπήρξαν μεσαιωνικά κτίσματα αυτού του είδους, ή, αν υπήρξαν, είχαν καταστραφεί ήδη πριν από τον 17ο αιώνα. Πιθανότερο πάντως φαίνεται να δημιουργήθηκε το τοπωνύμιο στους μεσαιωνικούς χρόνους, με αφορμή την παρουσία αρχαίων ερειπίων στη συγκεκριμένη θέση».[16] Ο Στέφανος Βυζάντιος αναφέρει την «Κωλιάδα», στην οποία υπήρχε και ναός της Κωλιάδας Αφροδίτης, ως τόπο και όχι ως δήμο, όπως θεωρήθηκε από κάποιους ερευνητές.[17] Σύμφωνα με παλαιότερο ερευνητή (Διονύσιος Σουρμελής) η Κωλιάς βρισκόταν στην σημερινή περιοχή του Αγίου Γεωργίου ή «Τρεις Πύργοι» και αναφέρει ότι υπήρξε, κατά τον 19ο αιώνα, διαφιλονίκηση για την θέση της.[18]
Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, η περιοχή θα αποτελέσει το «θέατρο», στο οποίο εφαρμόσθηκε μια έξυπνη στρατηγική κίνηση από τον Σόλωνα: Καθώς σύμφωνα με την ιστορία του συγγραφέα, ο Σόλων προσέλκυσε εκεί, με εξαπάτηση, πολλούς κατοίκους των αρχαίων Μεγάρων, λέγοντάς τους, ότι λόγω λειψανδρίας, υπήρχαν πολλές ανυπεράσπιστες γυναίκες, αντικαθιστώντας τες όμως με άνδρες ντυμένους ως γυναίκες και έτσι όταν οι εχθροί Μεγαρείς πήγαν για να τις αρπάξουν, σκοτώθηκαν πέφτοντας στην παγίδα αυτή. Ταυτόχρονα, καθώς η Σαλαμίνα παρέμεινε ανυπεράσπιστη, οι Αθηναίοι κατόρθωσαν να την θέσουν υπό την κατοχή τους.[19]
Remove ads
Η εξέλιξη ως τον σύγχρονο Άλιμο
Η κατοίκηση της περιοχής του Αλιμούντος συνεχίστηκε και στα χρόνια που ακολούθησαν την κλασική εποχή. Την αδιάσπαστη συνέχεια της κατοίκησης στην περιοχή έως σήμερα επιβεβαιώνουν, διάφορα σωζόμενα κατάλοιπα. Το 2011, ο Άλιμος (γνωστός και ως Καλαμάκι), υπολογίζονταν, με βάση την επίσημη απογραφή, σε 41.720 κατοίκους. Σήμερα στον σύγχρονο δήμο του Αλίμου περιλαμβάνεται και τμήμα του αρχαίου δήμου του Ευωνύμου (γνωστό και ως Άνω Καλαμάκι ή περιοχή των Τραχώνων).
Remove ads
Προσωπικότητες από τον Αλιμούντα
Υπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από τον δήμο του Αλιμούντα, όπως ο θεσμοθέτης Βουκάττης ο Αλιμούσιος γιος του Λυκίνου, ο Διόδοτος ο Αλιμούσιος, ο βουλευτής Διόδωρος ο Αλιμούσιος, ο Διοσκουρίδης ο Αλιμούσιος κ.α.[20] Από τους πλέον γνωστούς, οι οποίοι είχαν κάποιου είδους σχέση με το δήμο ή την περιοχή του ήταν επίσης οι:
- Θουκυδίδης, γεννήθηκε γύρω στο 460 π.Χ., (είχε ενταχθεί στον δήμο).
Δείτε επίσης
Παραπομπές - σημειώσεις
Πηγές – βιβλιογραφία
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads