Απελευθερωτικός Αγώνας της Κύπρου 1955-59
Ένοπλη εξέγερση κατά τις Αγγλικής Αποικιοκρατίας (1955 - 1959) From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Απελευθερωτικός Αγώνας της Κύπρου ή Αγώνας της ΕΟΚΑ ονομάζεται η ένοπλη σύγκρουση, η οποία διεξήχθη κατά τα έτη 1955-1959 στην τότε Αγγλοκρατούμενη Κύπρο με σκοπό την ανεξαρτησία της από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ένωσή της με την Ελλάδα.
Η Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών (EOKA), μια ελληνοκυπριακή πατριωτική οργάνωση ανταρτών, ξεκίνησε το 1955 τον ένοπλο αγώνα για τον τερματισμό της βρετανικής αποικιακής κυριαρχίας και την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Η αντίθεση των Τουρκοκυπρίων στην Ένωση οδήγησε στη σύσταση της Τουρκικής Οργάνωσης Αντίστασης (ΤΜΤ) με σκοπό την διχοτόμηση του νησιού. Ο απελευθερωτικός αγώνας έληξε το 1959 με την υπογραφή των Συμφωνιών Λονδίνου-Ζυρίχης, με τις οποίες ιδρύθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία ως ανεξάρτητο κράτος.
Remove ads
Ιστορία
Η Κύπρος μπορεί να εντοπίσει της ελληνικές ρίζες της από τον 12ο αιώνα Π.Χ. με την μετανάστευση Μυκηναίων Ελλήνων στο νησί.[3][4] Πολλές αυτοκρατορίες και πολιτισμοί περάσαν από την Κύπρο αφήνοντας πίσω τα ίχνη τους, όπως οι Φράγκοι, οι Βενετοί, οι Ασσύριοι και άλλοι.[5][6]
Η Κύπρος ανήκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία από τα τέλη του 16ου αιώνα μέχρι να γίνει προτεκτοράτο του Ηνωμένου Βασιλείου υπό οθωμανική κυριαρχία με τη Σύνθήκη της Κωνσταντινούπολης (1878), η οποία ακολούθησε τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο.[7] Το 1915, η Κύπρος προσαρτήθηκε επισήμως στη Βρετανική Αυτοκρατορία μετά την είσοδο των Οθωμανών στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο με την πλευρά των Κεντρικών Δυνάμεων εναντίον των Βρετανών και, αρχικά, κυβερνήθηκε από στρατιωτική διοίκηση μέχρι το 1925, οπότε ανακηρύχθηκε Αποικία του Στέμματος.[8] Από τη δεκαετία του 1910 έως το 1950, οι Ελληνοκύπριοι ήταν όλο και περισσότερο δυσαρεστημένοι με τη βρετανική κυριαρχία και υποστήριζαν την Ένωση, την ιδέα της πολιτικής ενοποίησης μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας. Αρκετές ανεπιτυχείς προσφορές που έγιναν στην Ελλάδα από τους Βρετανούς για να παραχωρήσουν την Κύπρο σε αντάλλαγμα για στρατιωτικές παραχωρήσεις, αλλά και η αξιοσημείωτη έλλειψη βρετανικών επενδύσεων στο νησί, προκάλεσαν ένα αυξανόμενο ελληνικό εθνικιστικό κίνημα.
Τον Οκτώβριο του 1931, οι Ελληνοκύπριοι αντισταθήκαν στην βρετανική αποικιοκρατία και κατέστρεψαν κυβερνητικά κτίρια σε επεισόδιο που ονομάστηκαν "Οκτωβριανά".[9] Οι διαδηλώσεις και τα επεισόδια κατεστάλησαν και η Βρετανία, σε αντίποινα, πήρε δρακόντια και ιδιαίτερα σκληρά μέτρα ενάντια των Κυπρίων σε μια εποχή που ονομάστηκε "Παλμεροκρατία" που πήρε το όνομα του Κυβερνήτη της Κύπρου, Richmond Palmer.[10][11] Αυτά τα μέτρα παρέμειναν μέχρι την αρχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.[12]
Το 1950, διενεργήθηκε το ενωτικό δημοψήφισμα από την Εκκλησία της Κύπρου σχετικά με την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, με συμμετοχή του 89% των Ελληνοκυπρίων και αποτέλεσμα 95,7% υπέρ της Ένωσης, αλλά η βρετανική κυβέρνηση αρνήθηκε να διαπραγματευτεί.[13][14][15]
Το 1954, η Βρετανία ανακοίνωσε την πρόθεσή της να μεταφέρει το στρατιωτικό αρχηγείο του Σουέζ (και το αρχηγείο Μέσης Ανατολής) στην Κύπρο.[16]
Remove ads
Εξέγερση
Την 1η Απριλίου 1955, η εξέγερση της ΕΟΚΑ ξεκίνησε με τις επιθέσεις της 1ης Απριλίου. Μετά από μια σειρά επεισοδίων που ακολούθησαν, ο Γενικός Κυβερνήτης Τζον Χάρντινγκ κήρυξε το νησί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης στις 26 Νοεμβρίου του ίδιου έτους.[17] Οι Βρετανοί αντιμετώπισαν μεγάλη δυσκολία να αποκτήσουν εσωτερική πληροφόρηση σχετικά με την ΕΟΚΑ, καθώς η πλειοψηφία του ελληνοκυπριακού πληθυσμού τους υποστήριζε. Επίσης είχε πρόβλημα έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού λόγω της ταυτόχρονης κρίσης του Σουέζ και της εξέγερσης στην Μαλαϊα.[18]
Η ΕΟΚΑ συγκέντρωσε τις δραστηριότητες της σε αστικές περιοχές, κάνοντας συνολικά 104 βομβιστικές επιθέσεις σε οικίες, 53 ταραχές, 136 δολιοφθορές, 403 ενέδρες, 35 επιθέσεις ενάντια της αστυνομίας, 38 επιθέσεις ενάντια στρατιωτών και 43 επιδρομές σε αστυνομικούς σταθμούς. Ο σκοπός της ΕΟΚΑ ήταν να κρατήσουν μακριά τον Βρετανικό στρατό από τα βουνά του Τροόδους που οι κύριοι αγωνιστές κρυβόταν.[19] Μερικές επιθέσεις πήγαν λάθος όπως την περίπτωση που στις 16 Ιουνίου, αντί για Άγγλο πράκτορα, η ΕΟΚΑ σκότωσε πράκτορα της CIA, τον Ουίλιαμ Π. Μπότελερ.[20] Ο Γρίβας απολογήθηκε για το λάθος και ξεκαθάρισε ότι δεν στόχευαν Αμερικάνους πολίτες.[21]
Τον Οκτώβριο, με την κατάσταση της ασφάλειας να χειροτερεύει, ο Χάρντινκ άρχισε συνομιλίες για το μέλλον της νήσου. Μέχρι αυτό το στάδιο, οι Άγγλοι συνδέσαν τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο με την εξέγερση και οι συνομιλίες τελειώσαν χωρίς συμφωνία αρχές του 1956.[22] Οι Άγγλοι ήταν καχύποπτοι με τον Μακάριο και ως αποτέλεσμα τον εξορίσαν στις Σεϋχέλλες.[23][24] Με αυτά τα νέα και για μία ολόκληρη εβδομάδα, ακολουθήσαν 246 επιθέσεις συμπεριλαμβανόμενο και απόπειρα δολοφονίας του Χάρτινκ.[25]
Remove ads
Αντιεξέγερση
Στα μέσα του 1956, υπήρχαν 17.000 Άγγλοι στρατιώτες στην Κύπρο και ο Χάρτινκ ήταν προβληματισμένος με τις ορεινές ομάδες της ΕΟΚΑ στο Τρόοδος. Ωστόσο άρχισε ένας αριθμός επιχειρήσεων:[26][27]
- Μεταξύ 21 Απριλίου και 7 Μαΐου 1956, οι βρετανικές ένοπλες δυνάμεις πραγματοποίησαν επιχείρηση με κωδική ονομασία "Kennett" στον Πενταδάκτυλο με την συμμετοχή 1.500 στρατιωτών, αποκλείοντας και ερευνώντας χωριά σε 50 τετραγωνικά μίλια και συλλαμβάνοντας δεκαοκτώ ύποπτους.[28]
- Από τις 17 Μαΐου μέχρι τις 7 Ιουνίου, η Βρετανία ξεκίνησε την επιχείρηση "Pepper Pot", η οποία εκτελέστηκε από την 16η Ανεξάρτητη Ταξιαρχία Αλεξιπτωτιστών αλλά ένας πράκτορας της ΕΟΚΑ εντός της Special Branch, ενημέρωσε τον Γρίβα για την επιχείρηση με κατάληξη την αναποτελεσματικότητα της βρετανικής επιχείρησης.[29][30]
- Από τις 7 μέχρι τις 23 Ιουνίου 1956, η Βρετανία ξεκίνησε την Επιχείριση Τυχερός Αλφόνσος σε μια προσπάθεια να αποδυναμώσουν την ΕΟΚΑ και να συλλάβουν τον Γεώργιο Γρίβα ως μοχλό πιέσεως στις διαπραγματεύσεις.[31] Παραπάνω που 5.000 Βρετανοί στρατιώτες πήραν μέρος, συμπεριλαμβανόμενο και μονάδες από τους Βασιλικούς Πεζοναύτες, τo Σύνταγμα Αλεξιπτωτιστών, τους Γκόρντον Χαϊλάντερς και το Βασιλικό Σύνταγμα του Νόρφολκ.[32] Ενώ υπήρχαν μικρές επιτυχίες αλλά 7 Βρετανοί στρατιώτες σκοτώθηκαν σε συγκρούσεις με την ΕΟΚΑ, άλλο 21 κρούσαν σε φωτιά στο δάσος Πάφου και άλλοι τραυματίστηκαν και επίσης να μην πετυχαίνουν τον αντικειμενικό τους σκοπό που ήταν η σύλληψη του Γεώργιου Γρίβα, ως αποτέλεσμα να είναι μια αποτυχημένη επιχείρηση.[33]
- Από τις 2 μέχρι τις 21 Ιουλίου, η 16η Ανεξάρτητη Ταξιαρχία Αλεξιπτωτιστών ακέπκλεισε τριάντα χωριά στην περιοχή του Τροόδους και με υποστήρηξη απο σκύλους και προδότες, συλλάβαν τρία μμέλη τριών ομάδων σε μια επιχείρηση που ονομάστηκε "Spread Eagle".[34]
- Από τις 22 μέχρι τις 25 Ιουλίου 1956, οι Βρετανοί συνέλαβαν δεκαεπτά αντάρτες και τραυματίσανε μερικούς άλλους που επιχείρησαν να διασπάσουν τον αποκλεισμό κατά την διάρκεια της επιχείρησης "Χρυσός Σταυραετός".[35]
Μερικές από τις άλλες επιχειρήσεις θεωρήθηκαν επιτυχείς, συλλαμβάνοντας περίπου πενήντα αντάρτες και αρκετά όπλα. Ο Νίκος Σαμψών είχε επίσης αιχμαλωτιστεί αλλά ο Γρίβας κατάφερε να διαφύγει στη Λεμεσό όπου ίδρυσε το νέο του αρχηγείο.[36][37]
Remove ads
Συνέπειες
Το 1960 η Κύπρος έγινε ανεξάρτητη δημοκρατία, με τη Βρετανία να διατηρεί τον έλεγχο δύο Βάσεων που θεωρούνται βρετανικό έδαφος, στο Ακρωτήρι και τη Δεκέλεια.[38]
Αγωνιστές της ΕΟΚΑ κατηγόρησαν τις βρετανικές αρχές για βασανιστήρια, κάτι το οποίο αυτές αρνήθηκαν. Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού επισκέφτηκε κέντρα κράτησης και δεν βρήκε αποδείξεις για κακομεταχείριση κρατουμένων σε αυτά.[39][40] Ο Χάρντινγκ ισχυρίστηκε πως επρόκειτο για προπαγάνδα της ΕΟΚΑ.[41] Το 2012, 33 αγωνιστές της ΕΟΚΑ μήνυσαν την βρετανική κυβερνηση για βασανιστήρια, η οποία αρνήθηκε τις κατηγορίες. Η υπόθεση έκλεισε το 2019 με εξωδικαστικό συμβιβασμό.[42]
Remove ads
Παραπομπές
Πηγές
Περαιτέρω ανάγνωση
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads