Αριάνι

Το αριάνι^[1] ή και αϊράνι (Τουρκικά: Ayran) είναι ένα κρύο ρόφημα γιαουρτιού με κρύο νερό που περιέχει μερικές φορές και αλάτι. Παρασκευάζεται με απλή ανάμιξη των συστατικών, ενώ επίσης διατίθεται και στο εμπόριο ως συσκευασμένο ρόφημα.

Ένα ποτήρι αριάνι με κεφαλή αφρού.

Είναι δημοφιλές σε πολλές χώρες τις Κεντρικής Ασίας, Μέσης Ανατολής και στην Νότια Ευρώπη ^[2]. Στην Ελλάδα το αριάνι είναι ιδιαίτερα γνωστό και διαδεδομένο στη Μακεδονία και στη Θράκη. Στην Κύπρο λέγεται αϊράνι και περιέχει πάντοτε αλάτι και δυόσμο.

Παρόμοια ροφήματα με το αριάνι είναι το Ινδικό λάσι (περιέχει και ινδικά μπαχαρικά ή και φρούτα ^[3]) και το ιρανικό ντουγκ (دوغ) (το οποίο περιέχει και μέντα).

Ετυμολογία

Η λέξη αριάνι χρησιμοποιείται και στην τουρκική και στην αραβική γλώσσα ^[4].

• Στην αλβανική γλώσσα αποκαλείται Δάλλε (Dhallë)^[5].
• Στην αραβική γλώσσα αποκαλείται λέμπεν αϊράν (لبن عيران)
• Στην βουλγαρική γλώσσα αποκαλείται αϊράν (Aйрян, Айран)^[6].
• Στην κουρδική γλώσσα αποκαλείται μαστάβ (Mastâw) (που μεταφράζεται ως γιαούρτι-νερό) ή Ντου (Dû).
• Στην περσική γλώσσα αποκαλείται Ντουγκ (دوغ).

Κατανάλωση

Μπουκάλι με ανθρακούχο ταν στο Γερεβάν της Αρμενίας

Τουρκία

Η παρασκευή του αριανιού είναι συνδεδεμένη με τον τούρκικο πολιτισμό.^[7][8] Η Τουρκία θεωρείται από τους μεγαλύτερους παραγωγούς αριανιού στο κόσμο ^[9][10]. Σύμφωνα με τον Νεβίν Χαλίτσι, το αϊράνι είναι ένα παραδοσιακό τούρκικο ποτό και καταναλωνόταν από νομάδες Τούρκους πριν το 1000 μ.Χ.. Σύμφωνα με τον Τσελαλεττίν Κοτσάκ και τον Γιάχια Κεμάλ Αβσάρ (Καθηγητές στην Μηχανική Τροφίμων στο Πανεπιστήμιο Μουσταφά Κεμάλ), το αϊράνι αναπτύχθηκε για πρώτη φορά από τους Ουράνιους Τούρκους.^[11]

Στις αγροτικές περιοχές της Τουρκίας το αριάνι θεωρείται το κύριο ποτό που προσφέρεται στους επισκέπτες. Συνήθως το αριάνι σερβίρεται κρύο και είναι κοινό συμπλήρωμα στο φαγητό, ιδιαίτερα σε ψητό κρέας, γλυκά ή πιλάφι.

Περσία

Το Αριάνι, γνωστό ως ντόογκ στα περσικά ήταν δημοφιλές ποτό που καταναλωνόταν στην αρχαία Περσία (το σημερινό Ιράν).^[12][13]  το όνομά του ποτού προέρχεται από την αντίστοιχη λέξη για το άρμεγμα, την ντοοσιντάν.