Βασιλική του Αγίου Απολλινάριου στην Κλάση
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Η βασιλική του Αγίου Απολλιναρίου στην Κλάση (ιταλ. basilica di Sant'Apollinare in Classe) είναι μία εκκλησία στη Ραβέννα της Ιταλίας, που καθαγιάστηκε στις 9 Μαΐου 549 από τον επίσκοπο Μαξιμιανό και αφιερώθηκε στον Άγιο Απολλινάριο, τον πρώτο επίσκοπο της Ραβέννας και της Κλάσης. Ένα σημαντικό μνημείο της Βυζαντινής τέχνης, το 1996 καταγράφτηκε με 7 άλλα κοντινά μνημεία στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, η οποία το χαρακτήρισε ως «ένα εξαιρετικό παράδειγμα της παλαιοχριστιανικής βασιλικής, με την καθαρότητα και την απλότητα του σχεδιασμού και της χρήσης του χώρου και στην πολυτελή φύση της διακόσμησής του".
Remove ads
Ιστορία
Οι εργασίες για το Άγιο Απολλινάριο στην Κλάση ξεκίνησαν στις αρχές του 6ου αι. με εντολή του επισκόπου Ουρσικίνου, χρησιμοποιώντας χρήματα από τον Έλληνα τραπεζίτη Ιουλιανού Αργυροχόου. [1] Η εκκλησία βρισκόταν σίγουρα δίπλα σε ένα χριστιανικό νεκροταφείο και πιθανότατα επάνω από έναν προϋπάρχοντα ειδωλολατρικό ναό, καθώς μερικές από τις αρχαίες ταφόπλακες επαναχρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή της. Εκείνη την εποχή η Κλάση (Classis) βρισκόταν στην ακτή και ήταν το αρχαίο λιμάνι του Ρωμαϊκού στόλου, το οποίο έδωσε το όνομά του στην πόλη. Λόγω της συσσώρευσης ιλύος, η ακτογραμμή έχει μετακινηθεί από τότε 9 χλμ. στα ανατολικά. [2]
Η επιβλητική δομή από πλίνθους καθαγιάστηκε στις 9 Μαΐου 549 από τον επίσκοπο Μαξιμιανό και αφιερώθηκε στον Άγιο Απολλινάριο. Η βασιλική είναι επομένως σύγχρονη με τη βασιλική του Αγίου Βιταλίου της Ραβέννας. Το 856 τα λείψανα του Αγίου Απολλιναρίου μεταφέρθηκαν από τη βασιλική του Αγίου Απολλιναρίου της Κλάσης, στη βασιλική του Αγίου Απολλιναρίου του Νέου στη Ραβέννα.
Remove ads
Αρχιτεκτονική
Το εξωτερικό
Το εξωτερικό έχει μία μεγάλη πρόσοψη με δύο απλούς ορθοστάτες και ένα κιγκλιδωτό παράθυρο με τρεις λοβούς. Ο νάρθηκας και το κτήριο στα δεξιά της εισόδου είναι μεταγενέστερες προσθήκες, όπως και το λεπτό Καμπαναριό του 9ου αιώνα με τα τρίλοβα παράθυρα.
Η εκκλησία έχει κεντρικό κλίτος και δύο πλευρικά κλίτη, μία τυπική σχεδίαση βασιλικής. Ένας αρχαίος βωμός στη μέση του ναού καλύπτει τη θέση του μαρτυρίου του αγίου. Η εκκλησία τελειώνει με μία πολυγωνική αψίδα, που πλαισιώνεται από δύο παρεκκλήσια με αψίδες.
Ο σηκός περιέχει 24 κίονες από ελληνικό μάρμαρο. Τα σκαλιστά κιονόκρανα των κιόνων απεικονίζουν φύλλα ακάνθου, αλλά -σε αντίθεση με τα περισσότερα γλυπτά- τα φύλλα φαίνονται συνεστραμμένα, σαν να ριπίζονται από τον άνεμο. Οι ξεθωριασμένες νωπογραφίες απεικονίζουν μερικούς από τους αρχιεπισκόπους της Ραβέννας σε μετάλλια και χρονολογούνται στον 18ο αιώνα. Οι πλευρικοί τοίχοι είναι γυμνοί, αλλά σίγουρα κάποτε ήταν καλυμμένοι με υπέροχα ψηφιδωτά. Αυτά πιθανότατα καταστράφηκαν από τους Βενετούς το 1449, αν και άφησαν τον ψηφιδωτό διάκοσμο στην αψίδα και στο θριαμβευτικό τόξο, τα πιο εντυπωσιακά χαρακτηριστικά της εκκλησίας.
Το ανώτερο τμήμα του θριαμβευτικού τόξου απεικονίζει, μέσα σε ένα μετάλλιο, τον Χριστό. Στα πλάγια, μέσα σε μία θάλασσα σύννεφων, υπάρχουν τα πτερωτά σύμβολα των τεσσάρων Ευαγγελιστών: ο αετός (του Ιωάννη), ο φτερωτός άνθρωπος (του Ματθαίου), ο λέων (του Μάρκου) και ο μόσχος (του Λουκά). Το κάτω τμήμα έχει, στα δύο άκρα του, δύο κτήρια με πολύτιμους λίθους από τα οποία βγαίνουν δώδεκα αμνοί (σύμβολα των 12 Αποστόλων). Οι πλευρές της αψίδας δείχνουν δύο φοίνικες οι οποίοι, στον συμβολισμό της Βίβλου, αντιπροσωπεύουν τη δικαιοσύνη. Κάτω από αυτούς βρίσκονται οι αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ, με την προτομή του Αγίου Ματθαίου και άλλου άγνωστου αγίου.
Η διακόσμηση της αψίδας χρονολογείται στον 6ο αιώνα και μπορεί να χωριστεί σε δύο μέρη:
- στο επάνω μέρος, ένας μεγάλος δίσκος περικλείει έναν έναστρο ουρανό, επάνω στον οποίο είναι ένας σταυρός με πολύτιμους λίθους με το πρόσωπο του Χριστού στο κέντρο του και το ΙΧΘΥΣ στην κορυφή. Επάνω από τον σταυρό υπάρχει ένα χέρι, που προεξέχει από τα σύννεφα: το θέμα του Χεριού του Θεού. Στο πλάι του δίσκου βρίσκονται τα στηθάρια του Ηλία και του Μωυσή. Οι τρεις αμνοί στο κάτω μέρος (ανάμεσα από δένδρα), συμβολίζουν τους αγίους Πέτρο, Ιάκωβο και Ιωάννη, υπαινιγμός για τη Μεταμόρφωση του Ιησού στο Όρος Θαβώρ.
- πιο κάτω είναι μία καταπράσινη πεδιάδα με βράχια, θάμνους, φυτά και πτηνά. Στη μέση είναι η μορφή του Αγίου Απολλινάριου (+SANCTVS APOLINARIS), που απεικονίζεται σε στάση δέησης να προσεύχεται, για να δώσει ο Θεός χάρη στους πιστούς του, που συμβολίζονται με 12 λευκούς αμνούς.
Στους χώρους μεταξύ των παραθύρων βρίσκονται οι τέσσερις επίσκοποι, που ίδρυσαν τις κύριες βασιλικές στη Ραβέννα: τον Ουρσικινό, τον Ούρσο, τον Σεβήρο και τον Εκκλήσιο, όλοι με μία βίβλο στο χέρι. Στις πλευρές της αψίδας υπάρχουν δύο πλαίσια του 7ου αιώνα: το αριστερό, το οποίο έχει αποκατασταθεί σε μεγάλο βαθμό, απεικονίζει τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Δ΄ [3] να δίνει προνόμια σε έναν απεσταλμένο του αρχιεπισκόπου της Ραβέννας. Στο δεξιό πλαίσιο βρίσκονται ο Αβραάμ, ο Άβελ και ο Μελχισεδέκ γύρω από έναν βωμό, στον οποίο προσφέρουν μια θυσία στον Θεό.
Η επιλογή του θέματος συνδέεται στενά με την καταπολέμηση του Αρειανισμού, καθώς επαναλαμβάνει τόσο τη θεϊκή όσο και την ανθρώπινη φύση του Χριστού, όπου το πρώτο αρνιόταν οι Αρειανοί. Ο Απολλινάριος, μαθητής του Αγίου Πέτρου, ήταν ο πρώτος επίσκοπος, και μετά ήταν οι 4 επίσκοποι· όλοι απεικονίζονται στο ψηφιδωτό. Ο τότε επίσκοπος Μαξιμιανός ήταν συνεχιστής και διάδοχός τους στη σειρά των επισκόπων.
Οι τοίχοι της Βασιλικής καλύπτονται από πολλές σαρκοφάγους από διαφορετικούς αιώνες. Φαίνονται οι αλλαγές του ύφους από τον 5ο έως τον 8ο αι.: από ανάγλυφα με ανθρώπινες μορφές των ρωμαϊκών σαρκοφάγων, στον βυζαντινό συμβολισμό, με την αυξανόμενη αφαίρεση και απλοποίηση αυτών των συμβόλων.
Remove ads
Παραπομπές
Περαιτέρω ανάγνωση
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads