Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης

βραβείο για τη συνεισφορά στην παγκόσμια ειρήνη From Wikipedia, the free encyclopedia

Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης
Remove ads

Το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης είναι ένα από τα πέντε Βραβεία Νόμπελ, που θεσπίστηκαν από τον Σουηδό βιομήχανο και εφευρέτη Άλφρεντ Νόμπελ. Με βάση τη διαθήκη του Νόμπελ το βραβείο αυτό πρέπει να δίνεται «στο πρόσωπο που είχε τη μεγαλύτερη συνεισφορά στην αδελφοποίηση των εθνών, στην κατάργηση ή τη μείωση των στρατιωτικών δυνάμεων και στη διεξαγωγή και προώθηση ειρηνευτικών διαδικασιών».

Γρήγορες Πληροφορίες Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης, Συχνότητα ...

Το Νόμπελ Ειρήνης απονέμεται σε ετήσια βάση στο Όσλο, πρωτεύουσα της Νορβηγίας, και συγκεκριμένα στο δημαρχείο της πόλης. Τα υπόλοιπα βραβεία απονέμονται στην Αίθουσα Συναυλιών της Στοκχόλμης την ίδια ημέρα. Η βράβευση γίνεται στις 10 Δεκεμβρίου, επέτειο του θανάτου του Νόμπελ, παρουσία του βασιλιά της χώρας. Ο βραβευθείς παραλαμβάνει ένα αναμνηστικό δίπλωμα, ένα μετάλλιο και ένα αποδεικτικό για την είσπραξη του χρηματικού επάθλου. Την τελευταία δεκαετία η τελετή βράβευσης ακολουθείται από μία συναυλία για την ειρήνη. Η συναυλία αυτή λαμβάνει χώρα την επόμενη ημέρα από τη βράβευση, μεταδίδεται σε περισσότερες από 150 χώρες παγκοσμίως και παρακολουθείται από περισσότερες από 450 εκατομμύρια οικογένειες. Έχει λάβει διεθνή φήμη και αποτελεί πόλο έλξης διασήμων προσωπικοτήτων από τον χώρο της μουσικής.

Η επιλογή των βραβευθέντων δημιουργεί κατά καιρούς αντιδράσεις, καθώς επιλέγονται πρόσωπα που παλαιότερα είχαν προωθήσει τη βία σαν μέσο επίλυσης διαφορών και στη συνέχεια ακολούθησαν επιλεκτικά ειρηνικές μεθόδους για να επιτευχθεί η ειρήνη.

Remove ads

Διαδικασία βράβευσης

Ο Νόμπελ μέχρι τον θάνατό του το 1896 δεν ξεκαθάρισε ποτέ την επιλογή ενός βραβείου για την ειρήνη. Οι υπόλοιπες επιλογές του, όπως η χημεία και η φυσική, ήταν περισσότερο προφανείς, καθώς υπήρξε εκπαιδευμένος χημικός μηχανικός.[1] Διατυπώθηκε βέβαια από ορισμένους η άποψη ότι ο Νόμπελ ζήτησε τη θέσπιση του βραβείου για να επανορθώσει για την εφεύρεση καταστροφικών υλικών. Ωστόσο κανένα από τα εκρηκτικά που εφηύρε δε χρησιμοποιήθηκε όσο ήταν ακόμα εν ζωή, με εξαίρεση ίσως τον βαλλιστίτη. Το κοινοβούλιο της Νορβηγίας, το Στόρτινγκ, διορίζει τη νορβηγική επιτροπή Νόμπελ, η οποία επιλέγει τον βραβευθέντα. Ο πρόεδρος της επιτροπής αυτής απονέμει ο ίδιος το βραβείο. Την περίοδο θανάτου του Νόμπελ η Σουηδία και η Νορβηγία αποτελούσαν μία οντότητα. Η Σουηδία ήταν αρμόδια για την εξωτερική πολιτική και η Νορβηγία για την εσωτερική της πολιτική. Ο Νόμπελ ωστόσο ποτέ δεν εξήγησε την επιθυμία του η Νορβηγία να είναι υπεύθυνη για την απόδοση αυτού του βραβείου.[2] Πιθανόν λόγω της μη ενασχόλησης της Νορβηγίας με τα εξωτερικά, ο Νόμπελ να θεώρησε ότι μια νορβηγική επιτροπή θα ήταν ανεπηρέαστη κατά τη βράβευση.

Remove ads

Υποψηφιότητες

Thumb
Το ινστιτούτο Νόμπελ στη Νορβηγία.

Οι υποψηφιότητες για το βραβείο μπορούν να προταθούν από μια ευρεία ομάδα ειδικών, όπως παλαιότερους βραβευθέντες, μέλη εθνικών συνελεύσεων και κοινοβουλίων, πανεπιστημιακούς ορισμένων ειδικοτήτων, διεθνείς δικαστές και ειδικοί σύμβουλοι της επιτροπής βράβευσης. Μερικές χρονιές οι προτάσεις έχουν αγγίξει τις 199. Η επιτροπή διατηρεί μυστικές τις προτάσεις και ζητά βέβαια και από αυτούς που τις υπέβαλλαν να πράξουν το ίδιο. Κατά καιρούς πολλοί χαρακτηρίζονται σαν υποψήφιοι για το βραβείο αλλά δεν προέκυψε ποτέ επίσημη τεκμηρίωση για αυτό.[3] Για την περίοδο 1901 – 1955 όμως οι υποψηφιότητες δημοσιοποιήθηκαν σε μία βάση δεδομένων.[4] Με τη δημοσίευση των δεδομένων αυτών αποκαλύφθηκε ότι το 1939 ο Έρικ Μπραντ, Σουηδός πολιτικός είχε προτείνει τον Αδόλφο Χίτλερ. Απέσυρε όμως την πρόταση του τέσσερις ημέρες αργότερα.[5] Άλλες διάσημες υποψηφιότητες περιλαμβάνουν τον Ιωσήφ Στάλιν και το Μπενίτο Μουσολίνι. Βέβαια εφόσον κάθε υποψηφιότητα προτείνεται από ένα μεμονωμένο πρόσωπο, τέτοιες υποψηφιότητες δεν εκφράζουν την άποψη της νορβηγικής επιτροπής.

Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα βραβεία, με τα οποία αναγνωρίζεται η ολοκληρωμένη συνεισφορά ενός προσώπου, το βραβείο αυτό μπορεί να απονεμηθεί σε πρόσωπα ή οργανισμούς κατά τη διάρκεια της προσπάθειας τους για αντιμετώπιση συγκρούσεων ή τη δημιουργία ειρήνης. Ελλοχεύει βέβαια ο κίνδυνος οι διαπραγματεύσεις να μην οδηγήσουν στο προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Γι αυτό και ορισμένα βραβεία ήρθαν αντιμέτωπα με την έντονη κριτική του κοινού. Για παράδειγμα τα βραβεία που δόθηκαν στους Θεόδωρο Ρούσβελτ, Σιμόν Πέρες, Γιτζάκ Ράμπιν, Γιασέρ Αραφάτ και στους Χένρι Κίσινγκερ και Λι Ντουκ Το. Το τελευταίο βραβείο μάλιστα οδήγησε σε παραίτηση δύο μέλη της επιτροπής.[6]

Το 2005 δημιουργήθηκε το Κέντρο Νόμπελ Ειρήνης. Σκοπός του είναι η παρουσίαση των βραβευθέντων και της συνεισφοράς τους καθώς και τις τρέχουσες διαμάχες και πολέμους ανά την υφήλιο.

Remove ads

Διαμάχες

Το Νόμπελ Ειρήνης έχει γίνει αντικείμενο διαφωνιών κατά τη διάρκεια της ιστορίας του. Υποστηρίζεται ότι το κοινοβούλιο της Νορβηγίας, που διορίζει την επιτροπή βράβευσης, είναι το ίδιο κοινοβούλιο, που αποφάσισε το 1949 τη συμμετοχή τη χώρας στο ΝΑΤΟ, τη φιλοξενία δυνάμεων του ΝΑΤΟ στη χώρα και την παροχή λιμανιών και χωρικών υδάτων στα βαλλιστικά υποβρύχια των ΗΠΑ το 1983. Ωστόσο το κοινοβούλιο δεν έχει λόγο στην τελική επιλογή. Ένα μέλος του κοινοβουλίου δε μπορεί ταυτόχρονα να είναι μέλος της επιτροπής και η επιτροπή περιλαμβάνει μέλη από όλα τα μεγάλα κόμματα, και συνεπώς συμπεριλαμβάνει και αυτά που αντιτίθενται στη συμμετοχή της χώρας στο ΝΑΤΟ.

Μία κοινώς αποδεκτή αδυναμία του βραβείου αυτού είναι η αμεσότητα της βράβευσης. Τα επιστημονικά και λογοτεχνικά Νόμπελ απονέμονται συχνά μετά την παρέλευση δύο ή και τριών δεκαετιών από το αναγνωρισμένο επίτευγμα. Αντίθετα το Νόμπελ Ειρήνης απονέμεται την ίδια χρονιά ή την αμέσως επόμενη. Ορισμένοι σχολιαστές επισημαίνουν ότι αυτό μπορεί να είναι άδικο ή και ειρωνικό καθώς οι κριτές δεν μπορούν να είναι πλήρως αμερόληπτοι. Υπάρχει όμως και η αντίθετη άποψη με βάση την οποία η άμεση απονομή εστιάζει το γενικό ενδιαφέρον σε ένα σημαντικό διεθνές πρόβλημα και πιθανότατα ενισχύει τις προσπάθειες για την ειρήνη. Μια κοντινότερη ματιά στους νομπελίστες μας δίνει διαφορετικές περιπτώσεις ανθρώπων. Κάποιοι όπως ο Άλμπερτ Σβάιτσερ (1952), ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ (1964), η Μητέρα Τερέζα (1979) και η Αούνγκ Σαν Σούου Κίι (1991) αφιέρωσαν τη ζωή τους σε ανθρωπιστικά ζητήματα. Άλλοι, όπως ο Τζίμμυ Κάρτερ (2002) και ο Μοχάμεντ ελ Μπαραντέι (2005) επιλέχτηκαν για την ασταμάτητη προσπάθεια τους. Άλλοι πάλι θεωρούνται αμφιλεγόμενοι, ακόμη και σήμερα, εξαιτίας κυρίως της πολιτικής τους δραστηριότητας. Στην τελευταία κατηγορία περιλαμβάνονται πρόσωπα όπως ο Χένρι Κίσινγκερ (1973), ο Μοχάμεντ Ανουάρ ελ-Σαντάτ και ο Μεναχέμ Μπέγκιν (1978), ο Γιτζάκ Ράμπιν και ο Γιασέρ Αραφάτ (1994).

Ένα άλλο θέμα είναι οι αξιοσημείωτες απουσίες, δηλαδή η μη βράβευση διεθνώς αναγνωρισμένων προσωπικοτήτων. Η λίστα περιλαμβάνει τον Μαχάτμα Γκάντι, τον Πάπα Ιωάννη ΚΓ, τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄, τον Στιβ Μπίκο, τον Ραφαέλ Λέμκιν, τον Χέρμερτ Χούβερ, τον Σέσαρ Τσάβες, τον Χοσέ Φερέρ και τον Όσκαρ Ρομέρο. Ιδιαίτερη αίσθηση είχε προκαλέσει η παράλειψη του Γκάντι. Υπήρξαν μάλιστα και επίσημες ανακοινώσεις της επιτροπής για το θέμα.[7][8] Γνωστοποιήθηκε μάλιστα από την επιτροπή ότι ο Γκάντι ήταν υποψήφιος το 1937, το 1938, το 1939, το 1947 και τον Ιανουάριο του 1948, λίγες μέρες πριν δολοφονηθεί. Αργότερα νέα μέλη της επιτροπής εξέφρασαν δημόσια τη λύπη τους για την παράλειψη βράβευσης του Γκάντι.[β][9] Στις περισσότερες περιπτώσεις οι παραλείψεις αυτές προέκυψαν εξαιτίας του όρου της διαθήκης του Νόμπελ, με βάση την οποία μόνο πρόσωπα εν ζωή μπορούν να τιμηθούν με το βραβείο.

Έρευνα του ανθρωπολόγου Ντείβιντ Στολ σχετικά με την Ριγοβέρτα Μεντσού, η οποία βραβεύθηκε το 1992 αποκάλυψε μερικά κατασκευασμένα στοιχεία στην αυτοβιογραφία της με τίτλο «Το όνομά μου είναι Ριγοβέρτα Μεντσού και έτσι δημιουργήθηκε η συνείδησή μου (Me llamo Rigoberta Menchú y así me nació la conciencia)». Η Μεντσού αργότερα παραδέχτηκε ότι άλλαξε ορισμένα στοιχεία του βιογραφικού της. Μετά την αρχική διαμάχη, η επιτροπή βράβευσης αποφάσισε ότι δεν πρέπει να ανακαλέσει τη βράβευση της Μεντσού, εξαιτίας των διαφορών αυτών. Ο γραμματέας της επιτροπής δήλωσε ότι η βράβευση της δε βασίστηκε πρωταρχικά ή αποκλειστικά στην αυτοβιογραφία.[10]

Remove ads

Βραβευθέντες

  • Σημείωση: Τα Κράτη με πλάγια γραφή δεν υφίστανται σήμερα ως Κυρίαρχα Κράτη.
Περισσότερες πληροφορίες Έτος, Όνομα Βραβευθέντα Νόμπελ Ειρήνης ...
    Remove ads

    Παραπομπές

    Εξωτερικοί σύνδεσμοι

    Loading related searches...

    Wikiwand - on

    Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

    Remove ads