Γαλαξίας του Γλύπτη

Ο Γαλαξίας του Γλύπτη (καταγράφεται στον Νέο Γενικό Κατάλογο ως NGC 253) είναι ένας αστρογόνος ραβδωτός σπειροειδής γαλαξίας σε απόσταση περίπου 11,5 εκατομμυρίων ετών φωτός στον αστερισμό Γλύπτη. Είναι ένας από τους φωτεινότερους γαλαξίες όπως φαίνονται από τη Γη και ο λαμπρότερος γαλαξίας στην ομάδα του Γλύπτη.

Γαλαξίας του Γλύπτη
Ο Γαλαξίας του Γλύπτη από το δανέζικο αστεροσκοπείο του ESO
Παρατηρησιακά Δεδομένα (εποχή J2000)
Αστερισμός	Γλύπτης
Ορθή Αναφορά	00h 47m 33s [1]
Απόκλιση	-25° 17′ 18″ [1]
Μετατόπιση προς το ερυθρό	243 ± 2 km/s [1]
Απόσταση	11,4 ± 0,7 MLy [2]
Ομάδα ή σμήνος γαλαξιών	Ομάδα γαλαξιών Γλύπτη
Φαινόμενο μέγεθος (V)	7,5[3]
Χαρακτηριστικά
Τύπος Γαλαξία	SAB(s)c [1]
Φαινόμενη διάμετρος (V)	27',5 x 6',8 [1]
Άλλα χαρακτηριστικά	αστρογόνος γαλαξίας
Άλλες ονομασίες
Γαλαξίας-ασημένιο νόμισμα, NGC 253, UGCΑ 013, PGC 2789,[1] Caldwell 65
Δείτε επίσης: Γαλαξίες, Κατάλογος γαλαξιών

Ιστορία

Ο γαλαξίας ανακαλύφθηκε από την Καρολάιν Χέρσελ το 1783. Ανακάλυψε τον γαλαξία καθώς αναζητούσε κομήτες τις 23 Σεπτεμβρίου 1783.^[4][5] Ο Ουίλιαμ Χέρσελ συμπεριέλαβε αυτόν το γαλαξία στον κατάλογό του ως Η.V.1

Στον Γαλαξία του Γλύπτη έχει ανιχνευθεί μόνο ένας υπερκαινοφανής αστέρας, ο SN 1940E, ο οποίος έφθασε σε φαινόμενο μέγεθος +14. Το γεγονός ότι έχει παρατηρηθεί μόνο ένας υπερκαινοφανής στον Γαλαξία του Γλύπτη είναι παράξενο, καθώς οι αστρογόνοι γαλαξίες είναι συνυφασμένοι με τους υπερκαινοφανείς αστέρες.^[6]

Χαρακτηριστικά

Ο Γαλαξίας του Γλύπτη στα υπέρυθρα κύματα από το VISTA

Ο Γαλαξίας του Γλύπτη είναι ένας ραβδωτός σπειροειδής γαλαξίας.^[1] Πρόκειται για τον μεγαλύτερο κοντινό γαλαξία ο οποίος υφίσταται αστογέννεση, η οποία συμβαίνει κυρίως στον μικρό, λαμπρό πυρήνα του γαλαξία, αλλά πρόσφατες διεργασίες γέννησης αστέρων έχουν παρατηρηθεί και στον δίσκο του γαλαξία. Συνήθως, η αλληλεπίδραση με κάποιον άλλο γαλαξία προκαλεί την αστρογένεση, όπως για παράδειγμα στο Μεσιέ 82, αλλά στο γαλαξία του Γλύπτη δεν υπάρχει κάποιος άλλος γαλαξίας για να αρχίσει η αστρογέννεση. Αποτελεί μία σημαντική πηγή υπέρυθρης ακτινοβολίας. Στον γαλαξία έχουν βρεθεί πηγές ακτίνων Χ, κυρίως μαλακών, και ραδιοκυμάτων. Γύρω από τον πυρήνα του γαλαξία έχει ανιχνευθεί ένας δακτύλιος από αέριο. Επίσης έχει ανιχνευθεί μία φυσαλίδα θερμού αερίου, αλλά και ένας αστρικός άνεμος, που πνέει προς την ίδια κατεύθυνση. Στον δίσκο του γαλαξία υπάρχει μεγάλη ποσότητα σκόνης, που προσδίδει στον γαλαξία μία παράξενη εμφάνιση. Η έντονη παρουσία σκόνης επηρεάζει το φαινόμενο μέγεθος των αστέρων, αλλά και το χρώμα του Γαλαξία του Γλύπτη.

Στον πυρήνα του γαλαξία παρατηρήθηκε το 2003 από το Διαστημικό τηλεσκόπιο Τσάντρα υπερθερμασμένο, με θερμοκρασία της τάξης των εκατομμυρίων βαθμών Κελσίου, αέριο, που περιστρέφεται γύρω από μια υπέρμαζη μαύρη τρύπα, με μάζα 5 εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου. Όταν η περιοχή παρατηρήθηκε ξανά το 2012 από κοινού από τα «Τσάντρα» και NuSTAR, βρήκαν ότι δεν είχε συσσωρεύσει υλικό γύρω της και έτσι θεωρήθηκε ανενεργή. Το γεγονός αυτό θεωρείται παράδοξο, επειδή είναι αποδεκτό ότι η ενεργότητα μιας μαύρης τρύπας είναι ανάλογη με τον ρυθμό παραγωγής αστέρων του γαλαξία, μέχρι το σημείο που η ακτινοβολία από τη μαύρη τρύπα σταματήσει την αστρογένεση, και ο Γαλαξίας του Γλύπτη παράγει αστέρες με έντονους ρυθμούς.^[7]

Ο Γαλαξίας του Γλύπτη φαίνεται υπό κλίση 78,5 μοιρών.

Ομάδα γαλαξιών

Ο Γαλαξίας του Γλυπτή ανήκει στην Ομάδα γαλαξιών Γλύπτη, μία από τις εγγύτερες στην Τοπική ομάδα γαλαξιών ομάδες γαλαξιών .^[8] Ο Γαλαξίας του Γλύπτη είναι ο λαμπρότερος γαλαξίας αυτής της ομάδας, της οποίας κύρια μέλη είναι οι NGC 247, NGC 59, NGC 7793, NGC 625, ESO 245-05 και IC 2574.