Δόγμα

Ο όρος δόγμα σημαίνει «γνώμη, φρόνημα», ενώ στην αρχαιότητα σήμαινε επίσης «απόφαση, κρίση», «έννοια» και «εντολή, διαταγή». Είναι δυνατόν να αφορά μια θεμελιώδη αρχή ενός φιλοσοφικού ή θρησκευτικού συστήματος ή να περιγράφει το σύνολο των δοξασιών μιας θρησκευτικής πίστης, το οποίο οι οπαδοί της αποδέχονται ως αληθινό και αναμφισβήτητο. Στην πολιτική, περιγράφει τη θεμελιώδη καταστατική αρχή ενός πολιτικού κόμματος ή παράταξης.^[1] Στον εκκλησιαστικό χώρο, δόγμα είναι η απόφαση που λαμβάνεται σε θέματα πίστης και η οποία γίνεται γενικά παραδεκτή από το σύνολο των πιστών. Στην αρχαιότητα, ο όρος περιέγραφε τη νομοθετική απόφαση τής ρωμαϊκής συγκλήτου, τις εντολές τού ιουδαϊκού νόμου και μεταγενέστερα τις αποφάσεις της ιεράς συνόδου.

Στη φιλοσοφία

Δόγμα στη φιλοσοφία είναι η άποψη η οποία, για εκείνον που την ασπάζεται, δεν επιδέχεται απόδειξη και επομένως, υπό μία έννοια, δεν επιδέχεται και αμφισβήτηση, σε αντιδιαστολή με αυτό που ονομάζεται αντικειμενική πραγματικότητα. Αντικείμενο προβληματισμού αποτελεί η ύπαρξη αλλά και η σαφήνεια μίας διαχωριστικής γραμμής μεταξύ δόγματος και αντικειμενικής πραγματικότητας. Για παράδειγμα, αποτελεί τέτοιου είδους ζήτημα το αν και κατά πόσο ένα πεδίο όπως η αστρονομία, η οποία μπορεί να ειπωθεί ότι αποτελείται από αντικειμενικές πραγματικότητες, στο πλαίσιο των επιστημών, εμπεριέχει δόγμα ή, κατ' αναλογία, αν και κατά πόσο ένα πεδίο όπως η αστρολογία, η οποία μπορεί να ειπωθεί ότι αποτελείται από δόγματα, στα πλαίσια των δοξασιών, εμπεριέχει αντικειμενική πραγματικότητα.

Στη θρησκεία

Κύριο λήμμα: Θρησκευτικό δόγμα

Δόγμα στη θρησκεία είναι το σύνολο των απαράβατων απόψεων μιας θρησκείας σχετικά με την ταυτότητα της λατρευόμενης θεότητας και με τον τρόπο λατρείας της. Το δόγμα παρουσιάζεται από τα αρχαιότατα χρόνια στις πολυθεϊστικές αιγυπτιακές και μεσοποταμιακές θρησκείες και αργότερα στις μονοθεϊστικές.