Ιερά Μητρόπολις Βιζύης

Η Ιερά Μητρόπολις Βιζύης είναι μια επαρχία (Μητρόπολη) του Οικουμενικού Πατριαρχείου, με έδρα ιστορικά την Βιζύη.

Η επισκοπή υπήρχε έως το 1923 με έδρα της την Βιζύη. Ο τίτλος του Βιζύης, Υπερτίμου και Εξάρχου Μαύρης Θαλάσσης αποδίδεται πλέον σε τιτουλάριους επισκόπους του Πατριαρχείου.

Ιστορικά στοιχεία

Η Βιζύη βρίσκεται 140 χλμ βορειοδυτικά της Κωνσταντινούπολης. Ιδρύθηκε μετά την καταστροφή της οχυρωμένης αρχαίας θρακικής πόλεως των Κοτυδών, Δάματα, από τον στρατηγό του Λυσιμάχου, Βίζυ, ο οποίος της έδωσε και το όνομά του. Η πόλη αναπτύχθηκε αρκετά και διέθετε λαμπρά κτήρια και ναούς. Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους έφτασε στο απόγειο της δόξας της, καθώς είχε εξαιρετικές σχέσεις με τη Ρώμη και διέθετε μάλιστα και δικό της Νομισματοκοπείο, το οποίο εξέδιδε περίτεχνα νομίσματα.

Τον Μάρτιο του 1453 κυριεύθηκε από τους Οθωμανούς, οι οποίοι κατεδάφισαν τα τείχη της και κατέστρεψαν σχεδόν όλους τους ναούς της, εκτός από το ναό της Αγίας Σοφίας και του Αγίου Νικολάου, που µετατράπηκαν σε τεµένη^[1]. Από τον Μάρτιο ως τον Ιούλιο του 1913 η περιοχή ήταν υπό βουλγαρική κατοχή, ενώ στις 14 Ιουλίου του 1920 κατελήφθη από τον ελληνικό στρατό και προσαρτήθηκε επισήμως στο Βασίλειο της Ελλάδας στις 28 Ιουλίου 1920. Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή και την υπογραφή της Ανακωχής των Μουδανιών, τον Οκτώβριο του 1922 η περιοχή εκκενώθηκε από τον ελληνικό στρατό^[2] και με την ανταλλαγή πληθυσμών Ελλάδας-Τουρκίας και από τον Ορθόδοξο πληθυσμό της και παραδόθηκε στην Τουρκία στις 12 Νοεμβρίου 1922. Έκτοτε δεν υπάρχει καθόλου Ορθόδοξος πληθυσμός στα εδάφη της Μητρόπολης^[3].

Η πόλη έγινε πολύ νωρίς επισκοπή, καθώς κατά την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο (325 μ.Χ.) αναφέρεται «Επίσκοπος της των Βιζυηνών πόλεως». Τον 9ο αιώνα υπήχθη στην Μητρόπολη Ηρακλείας. Τον 6ο αιώνα έγινε Αυτοκέφαλη Αρχιεπισκοπή^[4] και λίγο πριν τα μέσα του 14ου αιώνα αναβιβάστηκε σε Μητρόπολη. Τον 15ο αιώνα, μετά την κατάκτηση της περιοχής από τους Οθωμανούς, η Βιζύη περιέπεσε σε αφάνεια και η Μητρόπολη εξέλιπε. Αποκαταστάθηκε πριν το 1565 και το 1682 συγχωνεύτηκε με τη Μητρόπολη Μηδείας. Στις αρχές του 18ου αιώνα αναφέρονται και πάλι οι δύο Μητροπόλεις χωριστά, αλλά πριν το 1725 ξαναενώνονται και αναφέρονται ως «Ιερά Μητρόπολις Βιζύης και Μηδείας».

Η Μητρόπολη Βιζύης συνόρευε βόρεια με την Μητρόπολη Σηλύμνου (Σλίβεν) της Βουλγαρίας και την Μητρόπολη Σωζοαγαθουπόλεως ως το 1913, ανατολικά με τη Μαύρη Θάλασσα, νότια με τις Μητροπόλεις Ηρακλείας και Τυρολόης και δυτικά με τις Μητροπόλεις Αδριανουπόλεως και Σαράντα Εκκλησιών^[4]. Εκτός από τη Βιζύη και την Μήδεια (Kıyıköy), στις αρχές του 20ού αιώνα περιελάμβανε τις κοινότητες Χάσβουγα ή Άσμπουγα (Hasbuğa), Μαγκριώτισσα (Düzova), Μουσελήμ (Müsellim), Άγιος Γεώργιος (Evrenli), Τσακλή (Çakıllı), Κρυόνερο (Soğucak), Τοπτσί Κιοΐ (Topçuköy), Σοφίδες (Evrencik), Άγιος Ιωάννης (Akpınar), Πινακά (Küçükyayla), Σαρακήνα (Sergen), Ακτζετζίμ (Aksicim), Γιάτρος (Kızılağaç), Οργάζ (Kışlacık), Σεράγιον (Saray), Γιουβαλή (Yuvalı), Καβάκι ή Καβατζίκ (Kavacık), Σαμάκοβο (Demirköy), Τρουλιά (Hamdibey), Άγιος Στέφανος (Beğendik), Αχμέτ μπέη (Ahmetbey) και Τσιφλίκ Κιοΐ (Çiftlikköy).

Επισκοπικός κατάλογος

Όνομα	Έτη	Σημειώσεις
Γεώργιος	~ 325	συμμετείχε στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο[5]
Παπιανός	~ 325	ομοίως[5]
Ευπρέπιος	~ 431	συμμετείχε στη Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο[5]
Λουκιανός ή Λουκάς	~ 451 ~ 459	συμμετείχε στη Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο[5]
Ιωάννης	~ 533[5]
Θεόδωρος	~ 553	συμμετείχε στην Ε΄ Οικουμενική Σύνοδο[5]
Θεοδόσιος	650 ~ 656[5]
Γεώργιος	~ 680[5]
Θεόδωρος	~ 783 ~ 787[5]
Μιχαήλ	~ 869[5]
Πέτρος	~ 879
Εύθυμος	~ 902[6]
Νικήτας	~ 1028[6]
Λέων	~ 1082 ~ 1084[6]
Θεόδωρος	1156 – 1166[6]
Ιωάννης	~ 1170[6]
Νικόλαος	1191[7] – 1192[6]
Νικήτας	~ 1192[6]
Δημήτριος	πριν το 1200 – 1250[6]
Ιωάννης	~ 1260[6]
Ιωάννης	πριν το 1278[6] – μετά τον Ιούνιο 1294[8]
Νικόλαος	1327 – 1330	Προύσης, προεδρικώς[6]
Νεόφυτος	1350 – 1355[9]
Ιωακείμ	~ 1565[9]
Διονύσιος	~ 1567[9]	α΄ θητεία
Δανιήλ	1572 – 1578[9]
Κύριλλος	~ 1575(;)[9]
Διονύσιος	1575 – 1578	β΄ θητεία[9]
Ιερεμίας	~ 1578[9]
Λαυρέντιος	; – 1616[9]
Άνθιμος	1 Ιουνίου 1616 ~ 1620[9]	από Τυρολόης και Σερεντίου
Δανιήλ	~ 1621[9]
Καλλίνικος	~ 1623[9]
Άνθιμος	~ 1631[9]
Δαμασκηνός	~ 1631 ~ 1641[9]
Χρύσανθος	~ 1647[9]
Γαβριήλ	~ 1648[9]
Γρηγόριος	1648 – 1654[9]
Κοσμάς	~ 1668 ~ 1674[9]
Γρηγόριος ή Γεράσιμος	~ 1674[9] – 1682 †
Ζαχαρίας	Σεπτέμβριος 1682 – 1708[10]
Νικόλαος	~ 1713[11]
Ιωακείμ	1713 – 1720[9]
Παρθένιος	~ 1720[11]
Ακάκιος	~ 1723[11]
Αγάπιος	~ 1726[11]
Μακάριος	~ 1728, 1731 – 1736[11]
Ιωαννίκιος	~ 1738[11]
Ιωακείμ	~ 1744[11]
Καλλίνικος	~ 1747[11]
Γεράσιμος	Ιούνιος 1748[11]
Γεννάδιος	1749 – 1751[11]
Γεράσιμος	1751 – 1752[11]
Αγάπιος	1752 – 1762[11]
Γεράσιμος	1762 – Φεβρουάριος 1783[12]	κατόπιν Νικομηδείας, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Παρθένιος	Φεβρουάριος 1783[12] – ;
Ιερώνυμος	~ 1784[11]
Παρθένιος	1784 – Ιούνιος 1792[11]	καθαιρέθηκε
Δανιήλ Β΄ (Πάντουβας)	Ιούνιος 1792 – 13 Αυγούστου 1813 †	από Σεβαστείας
Νεόφυτος Β΄	Αύγουστος 1813 – 1816 †
Ιερεμίας (Ταυλάριος)	Αύγουστος 1816 – 9 Ιουνίου 1821	κατόπιν Δέρκων
Ιωάσαφ (Μαρμαράς)	14 Ιουνίου 1821 – Αύγουστος 1826	κατόπιν Νύσσης, α΄ θητεία
Ιωσήφ (Ζαμπέλης)	Αύγουστος 1826 – 28 Σεπτεμβρίου 1826	από Ελευθερουπόλεως, παραιτήθηκε, κατόπιν Νύσσης
Ιωάσαφ (Μαρμαράς)	Οκτώβριος 1826 – 25 Σεπτεμβρίου 1830	από Νύσσης, β΄ θητεία, παραιτήθηκε
Κοσμάς	Σεπτέμβριος 1830 – Αύγουστος 1837	από Προικοννήσου, κατόπιν Χίου
Γρηγόριος (Κωνσταντινίδης)	Αύγουστος 1837 – 27 Σεπτεμβρίου 1855	από Χίου, κατόπιν εκ νέου Χίου
Ματθαίος	29 Σεπτεμβρίου 1855 – 16 Αυγούστου 1862	επαύθη
Πλάτων (Σκουλικίδης)	2 Μαρτίου 1863 – 27 Ιουλίου 1877 †
Κωνστάντιος (Σταυρίδης)	1 Αυγούστου 1877 – 17 Ιουλίου 1889 †	από Ελενουπόλεως
Ιερόθεος (Δημητριάδης)	20 Αυγούστου 1899 – 3 Φεβρουαρίου 1900	κατόπιν Ρόδου
Δωρόθεος (Χρηστίδης)	5 Φεβρουαρίου 1900 – 29 Ιανουαρίου 1904	από Βελεγράδων, κατόπιν Σωζοαγαθουπόλεως
Νικόδημος (Κομνηνός ή Ανδρέου)	29 Ιανουαρίου 1904 – 19 Φεβρουαρίου 1908	από Βοδενών, κατόπιν Κώου
Άνθιμος (Σαρίδης)	19 Φεβρουαρίου 1908 – 17 Νοεμβρίου 1922	από Μογλενών, κατόπιν Μαρωνείας
Χριστοφόρος (Κνήτης)	4 Φεβρουαρίου 1928 – 7 Αυγούστου 1958 †	από Αυστραλίας
Αθηναγόρας (Αναστασιάδης)	24 Ιανουαρίου 2024 – 1 Ιουλίου 2025 †	από Μεξικού