Ιερά Μητρόπολις Νεοκαισαρείας

Η Ιερά Μητρόπολις Νεοκαισαρείας είναι μια επισκοπή του Οικουμενικού Πατριαρχείου, η οποία ήταν ενεργή από το 325 έως το 1922 με έδρα την πόλη της Νεοκαισάρειας, το σημερινό Niksar. Ο τίτλος του Μητροπολίτη Νεοκαισαρείας, Υπερτίμου και Εξάρχου Πόντου Πολεμωνιακού^[1] είναι κενός από το 1976^[2].

Ιστορία

Η Νεοκαισάρεια ονομαζόταν αρχικά Κάβειρα και ήταν η πρωτεύουσα του βασιλείου του Πόντου. Αργότερα, το 73 π.Χ. οι Ρωμαίοι την μετονόμασαν σε Διοπόπολη και ο Πολέμων Α΄ ο Ποντικός σε Σεβάστεια το 35 π.Χ. Το 64 μ.Χ. οι Ρωμαίοι της έδωσαν το όνομα Νεοκαισάρεια^[1]. Σύμφωνα με την παράδοση, όταν ο Γρηγόριος ο Θαυματουργός χειροτονήθηκε επίσκοπος της πόλης περί το 240, υπήρχαν μόνο 17 Χριστιανοί στη Νεοκαισάρεια, και έμειναν μόνο 17 ειδωλολάτρες στο θάνατό του το 270.

Εκκλησία στην Αμάσρα, σήμερα τζαμί

Η Νεοκαισάρεια έγινε μητρόπολη το 325. Είχε 4 επισκοπές τον 7ο αιώνα και 10 τον 12ο. Μετά την κατάκτηση της περιοχής από τους Σελτζούκους το 1075, ο αριθμός τους σταδιακά μειώθηκε και τον 14ο αιώνα δεν έμεινε καμία. Τον 18ο αιώνα ιδρύθηκε μια νέα επισκοπή Νεαπόλεως, η οποία το 1889 έγινε ανεξάρτητη.

Η Μητρόπολη συνόρευε βόρεια με την Μαύρη Θάλασσα, ανατολικά με τις Μητροπόλεις Χαλδίας, Κολωνείας και Θεοδοσιουπόλεως και Αμίδης (Πατριαρχείο Αντιοχείας), νότια με τις Μητροπόλεις Αδάνων και Χαλεπίου/Βερροίας (Πατριαρχείο Αντιοχείας) και δυτικά με τις Μητροπόλεις Καισαρείας και Αμασείας. Η πρώην επισκοπή Γαγγρών εντάχθηκε στη μητρόπολη Νεοκαισαρείας στις 19 Ιανουαρίου 1630.

Κύριες πόλεις της Μητρόπολης ήταν οι Φαδισάνη (Fatsa), Πολεμώνιο (Bolaman), Κοτύωρα (Ordu) Γαζίουρα (Turhal), Σεβάστεια (Sivas), Κασταμονή (Kastamonu), Ινέπολις (İnebolu)^[1], Κύτωρον (Cide), Πομπηιούπολις (Taşköprü), Γάγγρα (Çankırı), Αντωνιούπολις, Θεοδωρούπολις (Safranbolu), Μαυρογώνιο (Karabük), Παρθένιο (Bartın), Άμαστρις (Amasra), Δαδάστανα (Devrek), Κρατεία (Gerede)^[2].

Μετά την ήττα της Ελλάδας στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο και την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας το 1922, δεν έμεινε καθόλου Ορθόδοξο ποίμνιο στο έδαφος της Μητρόπολης^[2].

Επισκοπικός κατάλογος

Ο Νεοκαισαρείας Κωνστάντιος (1883-1895)

Όνομα	Έτη	Σημειώσεις
Γρηγόριος	περί το 240 – 264
Παύλος	αρχές 4ου αιώνα[3]
Λογγίνος	προ του 314 – μετά το 325
Θεόδουλος	αναφέρεται το 344
Μουσόνιος	(εποχή του Μεγάλου Βασιλείου)
Ατάρβιος	αναφέρεται το 381
Δωρόθεος	προ του 448 – μετά το 451[4]
Εύιππος	αναφέρεται το 458
Κυριακός	~ 518[5]
Βοσπόριος	προ του 536[6] – μετά το 553
Ιωάννης	8ος αιώνας[7]
Γρηγόριος Β΄	~ 787[8]
Θωμάς	~ 812
Μιχαήλ	9ος αιώνας
Στυλιανός (Μάππας)	πριν το 880 – μετά το 886
Λεόντιος	9ος-10ος αιώνας[9]
Βασίλειος	αρχές 10ου αιώνα[10]
Νικηφόρος	~ 921/3 ~ 940
Ζαχαρίας	10ος αιώνας[11]
Νικόλαος	τέλη 10ου-αρχές 11ου αιώνα[12]
Θεοφάνης ή Θεοφύλακτος	πριν το 1024 – μετά το 1028
Θεόδουλος	~ 1039[12]
Αβράμιος	11ος-12ος αιώνας[13]
Κωνσταντίνος Μελισσοπετριώτης	~ 1153 ~ 1157[14]
Βασίλειος	πριν τον Μάρτιο 1171[15] ~ 1177[16]
Βασόης	~ 1294[17]
Μητροφάνης	Μάιος 1607[18] – ;
Βενιαμίν	Οκτώβριος 1610[19] – ;
Βενέδικτος	πριν τις 20 Ιανουαρίου 1623[20] – 18 Μαΐου 1623	παραιτήθηκε[21]
Μητροφάνης	18 Μαΐου 1623[21] – ;
Παρθένιος	; – 1630;	παραιτήθηκε[22]
Άγνωστος	19 Ιανουαρίου 1630[22] – ;
Χριστόφορος	25 Σεπτεμβρίου 1643[23] – 1645 †
Σαμουήλ	18 Μαΐου 1645[24] – 1655	καθαιρέθηκε[25]
Κύριλλος	Νοέμβριος 1655[26] – 1677	καθαιρέθηκε[27]
Αρσένιος	13 Οκτωβρίου 1677[28] – ;	και Γαγγρών
Ιάκωβος	Σεπτέμβριος 1695[29] – ;
Γρηγόριος	αρχές 18ου αιώνα[30]
Κοσμάς	~ 1748[31]
Δανιήλ	; – πριν τον Νοέμβριο 1773[32] †
Ιγνάτιος	Νοέμβριος 1773[32] – 29 Απριλίου 1793	από Πολυανής, παραιτήθηκε
Ησαΐας	Μάιος 1793 – 1801 †	από Πρεσπών
Μελέτιος	Μάρτιος 1801 – Μάιος 1816	από Βοδενών, κατόπιν Καισαρείας
Κύριλλος	Μάιος 1816 – 1850 †
Λεόντιος	4 Μαΐου 1850 – 7 Νοεμβρίου 1864	από Ναζιανζού, επαύθη, αργότερα επανήλθε
Ιερόθεος (Φιντίας )	7 Νοεμβρίου 1864 – 29 Αυγούστου 1868
Λεόντιος	29 Αυγούστου 1868 – 1 Νοεμβρίου 1868 †	β΄ θητεία
Μελέτιος	18 Νοεμβρίου 1868 – 3 Απριλίου 1872	από Τρίκκης, κατόπιν Αίνου
Ιερόθεος (Φιντίας )	3 Απριλίου 1872 – 25 Αυγούστου 1883 †	β΄ θητεία
Κωνστάντιος (Ισαακίδης)	3 Σεπτεμβρίου 1883 – 15 Ιουλίου 1895	από Καστορίας, κατόπιν Βεροίας
Αλέξανδρος (Ρηγόπουλος ή Παπαϊωάννου)	15 Ιουλίου 1895 – 18 Οκτωβρίου 1903	από Πελαγονίας, κατόπιν Θεσσαλονίκης
Αμβρόσιος (Σταυρινός)	18 Οκτωβρίου 1903 – 25 Απριλίου 1911	από Πελαγονίας, κατόπιν Καισαρείας
Πολύκαρπος (Ψωμιάδης)	28 Απριλίου 1911 – 13 Οκτωβρίου 1922	από Κολωνείας, κατόπιν Ξάνθης
Αγαθάγγελος (Κωνσταντινίδης)	25 Οκτωβρίου 1922 – 20 Μαρτίου 1924	από Φιλίππων, κατόπιν Πριγκηποννήσων
Αμβρόσιος (Σταυρινός)	22 Μαρτίου 1924 – 24 Οκτωβρίου 1929	β΄ θητεία, από Καισαρείας, κατόπιν Δέρκων
Χρυσόστομος (Κορωναίος)	7 Μαΐου 1944 – 27 Νοεμβρίου 1976 †	στις 22 Ιουλίου 1950 εξελέγη Λέρου, αλλά δεν δέχτηκε την εκλογή[33]