Γάιος Καλιγούλας
Ρωμαίος αυτοκράτορας From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Το «Καλιγούλας» ανακατευθύνει εδώ. Για για την ταινία, δείτε: Καλιγούλας (ταινία).
Ο Γάιος Ιούλιος Καίσαρας Γερμανικός (Gaius Julius Caesar Augustus Germanicus[1], 31 Αυγούστου 12 μ.Χ. - 24 Ιανουαρίου 41 μ.Χ.), πιο γνωστός από το προσωνύμιο Καλιγούλας, ήταν Ρωμαίος αυτοκράτορας από το 37 έως το 41 μ.Χ. και μέλος της πρώτης δυναστείας που κυβέρνησε στην ρωμαϊκή αυτοκρατορία, γνωστή ως η Δυναστεία των Ιουλίων και Κλαυδίων. Ο πατέρας του Καλιγούλα, Γερμανικός, ανιψιός και υιοθετημένος γιος του αυτοκράτορα Τιβέριου, ήταν ένας πολύ επιτυχημένος Ρωμαίος στρατηγός και ένα από τα πιο αγαπητά δημόσια πρόσωπα της Ρώμης. Η μητέρα του, Αγριππίνα η Πρεσβύτερη, ήταν η εγγονή του αυτοκράτορα Αυγούστου. Δυο χρόνια μετά τη γέννηση του Καλιγούλα, ο θείος του Τιβέριος διαδέχτηκε τον Αύγουστο στην εξουσία και έγινε Αυτοκράτορας της Ρώμης το 14 μ.Χ.
Ως παιδί, ο Γάιος κέρδισε το προσωνύμιο Καλιγούλας (που σημαίνει "μπότα μικρού στρατιώτη", υποκοριστικό της λέξης caliga) από τους στρατιώτες του πατέρα του, όταν τον συνόδευε κατά τις εκστρατείες του στη Γερμανία. Όταν ο Γερμανικός απεβίωσε στην Αντιόχεια το 19 μ.Χ., η σύζυγός του Αγριππίνα η Πρεσβύτερη επέστρεψε με τα έξι παιδιά της στη Ρώμη, όπου ενεπλάκη σε μία πικρή διαμάχη με τον Τιβέριο. Η σύγκρουση οδήγησε τελικά στον αφανισμό της οικογένειάς της, με τον Καλιγούλα να είναι το μοναδικό επιζών αρσενικό μέλος. Ο Καλιγούλας δέχτηκε μία πρόσκληση το 31 μ.Χ. να ακολουθήσει τον αυτοκράτορα στο νησί Κάπρι, όπου ο Τιβέριος είχε αποσυρθεί πέντε χρόνια νωρίτερα. Μετά τον θάνατο του Τιβέριου, ο Καλιγούλας τον διαδέχτηκε στην εξουσία και έγινε αυτοκράτορας το 37 μ.Χ.
Υπάρχουν ελάχιστα εναπομείναντα στοιχεία σχετικά με τη βασιλεία του Καλιγούλα, παρόλο που χαρακτηρίζεται ως ένας ευγενής και μετριοπαθής Αυτοκράτορας κατά τους έξι πρώτους μήνες της εξουσίας του. Οι ιστορικές πηγές επικεντρώνονται στον σαδισμό, στη σκληρότητα και στην υπερβολή που προέβαλε απέναντι στον λαό του καθώς και στην σεξουαλική διαστροφή του, παρουσιάζοντάς τον ως έναν παράφορο τύραννο. Αν και η αξιοπιστία αυτών των πηγών αμφισβητείται, είναι γνωστό ότι κατά τη διάρκεια της σύντομης βασιλείας του, ο Καλιγούλας εργάστηκε για να ενισχύσει την προσωπική εξουσία του αυτοκράτορα, σε αντίθεση με τις δυνατότητες που είχε ένας αρχηγός κράτους. Έστρεψε μεγάλο μέρος της προσοχής του σε φιλόδοξα κατασκευαστικά έργα και σε πολυτελείς κατοικίες για τον εαυτό του, ενώ παράλληλα ξεκίνησε την κατασκευή δυο υδραγωγείων στην Ρώμη: το Aqua Claudia και το Anio Novus. Κατά την διάρκεια της βασιλείας του, η αυτοκρατορία της Ρώμης προσάρτησε το βασίλειο της Μαυριτανίας ως επαρχία της.
Στις αρχές του 41 μ.Χ. ο Καλιγούλας δολοφονήθηκε ως αποτέλεσμα συνωμοσίας από αξιωματούχους της πραιτοριανής φρουράς, τους συγκλητικούς και τους αυλικούς. Η προσπάθεια ωστόσο των συνωμοτών να χρησιμοποιήσουν αυτή την ευκαιρία για την αποκατάσταση της ρωμαϊκής δημοκρατίας, απέτυχε. Την ημέρα της δολοφονίας του Καλιγούλα, οι πραιτοριανοί ανακήρυξαν τον θείο του Κλαύδιο ως τον επόμενο Ρωμαίο Αυτοκράτορα. Ο Καλιγούλας ήταν το τελευταίο άρρεν μέλος του γένους των Κλαυδίων· τον διαδέχθηκε ο ανιψιός του Νέρων από το γένος των Δομιτίων Αηνοβάρβων, το οποίο συνδεόταν με επιγαμίες με το γένος των Κλαυδίων και το γένος του Αυγούστου. Ο Νέρων ήταν τρισέγγονος του Αυγούστου και συμπεριλαμβάνεται στην Δυναστεία των Ιουλίων και Κλαυδίων· η πτώση του Νέρωνα το 68 μ.Χ. σήμανε τη λήξη της.
Remove ads
Πρώτα χρόνια
Καταγωγή
Ο Γάιος Ιούλιος Καίσαρας (ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του φημισμένου συγγενή του) γεννήθηκε στο Άντιο στις 31 Αυγούστου 12 μ.Χ. και ήταν το τρίτο από τα έξι επιζώντα παιδιά του Γερμανικού και της δεύτερης εξαδέλφης του Αγριππίνας της Πρεσβύτερης. O πατέρας του Γερμανικός ήταν εγγονός του Μάρκου Αντώνιου, οι γονείς της Αγριππίνας της Πρεσβύτερης ήταν ο Μάρκος Βιψάνιος Αγρίππας και η Ιουλία η Πρεσβύτερη, η κόρη του Οκταβιανού Αυγούστου και της Σκριβωνίας.[2] Ο μελλοντικός Ρωμαίος αυτοκράτορας Κλαύδιος ήταν θείος του από πατέρα.[3] Ο Γάιος είχε δύο μεγαλύτερους αδερφούς, τον Νέρωνα Ιούλιο Καίσαρα και τον Δρούσο Καίσαρα και τρεις μικρότερες αδελφές, την Ιουλία Αγριππίνα, την Ιουλία Δρουσίλλα και την Ιουλία Λιβίλλα.[2][4]
Παιδική ηλικία
Στην ηλικία των δύο ή τριών ετών, ο Γάιος συνόδευσε τον πατέρα του Γερμανικό, στις εκστρατείες του στη βόρεια Γερμανία.[5] Οι στρατιώτες διασκέδαζαν, που ο Γάιος ντυνόταν με μία μικροσκοπική στολή στρατιώτη, που περιλάμβανε την πανοπλία και τις μπότες. Σύντομα του δόθηκε το προσωνύμιο Καλιγούλας, που σήμαινε "μικρή μπότα στρατιώτη" στα λατινικά, χάρη στις μικρές μπότες που φορούσε. Ωστόσο ο Γάιος μίσησε αυτό το προσωνύμιο.[5][6] Ο Γερμανικός ήταν σεβαστή και δημοφιλέστατη προσωπικότητα στον στρατό του, ήταν διάδοχος του θείου του Τιβέριου ως Ρωμαίος αυτοκράτορας.[7] Οι μεγάλες επιτυχίες του στην βόρεια Γερμανία επιβραβεύτηκαν με τον γύρο του θριάμβου στην Ρώμη, ο Καλιγούλας και τα αδέλφια του ήταν μαζί στο άρμα του πατέρα τους και τους χειροκρότησε ο λαός. Τους επόμενους μήνες ο Γερμανικός προχώρησε σε περιοδείες στις επαρχίες της Ρώμης, ο Καλιγούλας έκανε την πρώτη του ομιλία στην Άσσο σε ηλικία μόλις 6 ετών. Ο πατέρας του αρρώστησε και πέθανε στην Αντιόχεια σε ηλικία μόλις 33 ετών, λίγο πριν πεθάνει κατηγόρησε τον διοικητή της Συρίας Γναίο Καλπούρνιο Πίσων ότι τον δηλητηρίασε.[8] Άλλοι ιστορικοί όπως ο Σουητόνιος πιστεύουν ότι ο ίδιος ο θείος του Τιβέριος κρυβόταν πίσω από τον πρόωρο θάνατο του, δηλητηριάστηκε από έναν αξιωματικό του επειδή φοβόταν ότι θα τον ανατρέψει από τον θρόνο.[9][10]
Ο Γερμανικός αποτεφρώθηκε και η στάχτη του μεταφέρθηκε στην Ρώμη υπό την συνοδεία της συζύγου, των παιδιών του, της Πραιτωριανής φρουράς, των Γερουσιαστών και των πολίτων που πενθούσαν, τοποθετήθηκε στο Μαυσωλείο του Αυγούστου. Ο Καλιγούλας έζησε κατόπιν με την μητέρα του Αγριππίνα στην Ρώμη και η ζωή του άλλαξε σημαντικά, η Αγριππίνα δεν έκρυβε τις φιλοδοξίες στον θρόνο για τον γιο της και ήρθε σε ευθύτατη σύγκρουση με τον Τιβέριο.[11] Ο Τιβέριος που βρισκόταν συνεχώς κυριαρχούμενος από φόβο για προδοσία απαγόρευσε στην Αγριππίνα να ξαναπαντρευτεί μην τυχόν ο νέος γάμος της δώσει περισσότερες φιλοδοξίες.[12][13] Τα τελευταία χρόνια ο ηλικιωμένος Τιβέριος προχώρησε σε μια σειρά από δίκες με την κατηγορία της προδοσίας, οι αποφάσεις καθορίστηκαν από την ψήφο των Συγκλητικών. Η Αγριππίνα και μικρότερος αδελφός του Καλιγούλα Νέρωνας καταδικάστηκαν σε εξορία με την κατηγορία της προδοσίας (29 μ.Χ.).[14][15] Ο έφηβος Καλιγούλας απεστάλη να ζήσει με την προγιαγιά του και μητέρα του Τιβέριου Λιβία, με τον θάνατο της δύο χρόνια αργότερα μεταφέρθηκε στην γιαγιά του Αντωνία την Νεότερη.[11] Ο Τιβέριος κήρυξε μέσω της Συγκλήτου κήρυξε τους δύο μικρότερους αδελφούς του Καλιγούλα Νέρωνα και Δρούσο "εχθρούς του λαού" και τους έστειλε εξορία.[16][17] Το 30 μ.Χ. ο αδελφός του, Δρούσος Καίσαρας, φυλακίστηκε με την κατηγορία της προδοσίας και ο αδελφός του Νέρων Ιούλιος Καίσαρ απεβίωσε στην εξορία, είτε από λιμοκτονία είτε από δολοφονία. Ο Σουητώνιος γράφει, ότι μετά τον διωγμό της μητέρας και των αδελφών του, ο Καλιγούλας και οι τρεις αδελφές του δεν ήταν τίποτε άλλο, παρά φυλακισμένοι του Τιβέριου και υπό την στενή παρακολούθηση στρατιωτών του τελευταίου.[18]
Συμφιλίωση με τον Τιβέριο
Ο Έπαρχος του Πραιτωρίου Ναίβιος Σουτόριος Μάκρων συνδέθηκε στενά με τον Καλιγούλα, είχε βοηθήσει σημαντικά στην πτώση του προκατόχου του φιλόδοξου Σηιανού και αποτελούσε ένα σημαντικό μέσο για να τον συμφιλιώσει με τον αυτοκράτορα και την Γερουσία.[13][19] Ο Εβραίος Φίλων που ζούσε στην αυλή έγραψε ότι ο Μάκρων προστάτευσε τον Καλιγούλα και προσπαθούσε να καθησυχάσει τον Τιβέριο ότι δεν έχει καμιά φιλοδοξία εναντίον του. Ο Μάκρων παρουσίασε τον Καλιγούλα στον Τιβέριο "φιλικό, υπάκουο" και πιστό στον εγγονό του Τιβέριο Γέμελλο που ήταν επτά χρόνια νεότερος του.[20][21] Ο Καλιγούλας ήταν δεινός ρήτορας, καλλιεργημένος, έξυπνος και έπαιξε καλά τον ρόλο του ηθοποιού κρύβοντας την οργή του απέναντι στον Τιβέριο για τον βάρβαρο τρόπο που φέρθηκε στην οικογένεια του.[22] Η αποτυχία του Καλιγούλα να διαμαρτυρηθεί στον Τιβέριο για αυτόν είχε ως αποτέλεσμα να τον χαρακτηρίσει ο Τάκιτος "ένας τερατώδης χαρακτήρας καλυμμένος με υποκριτική σεμνότητα". Ο Βίντερλινγκ παρατηρεί ευθέως ότι "μια τέτοια ενέργεια θα του κόστιζε σίγουρα την ζωή".[11][23][24] H μητέρα του Καλιγούλα και ο αδελφός του Δρούσος πέθαναν από την κακομεταχείριση στην εξορία (33 μ.Χ.).[25] Την ίδια χρονιά ο Τιβέριος τακτοποίησε τον γάμο του Καλιγούλα με την Ιουνία Κλαυδία, κόρη του έμπιστου συμμάχου του και Συγκλητικού Μάρκου Ιούνιου Σιλανού.
Ο Καλιγούλας διορίστηκε κατόπιν Quaestor στο Cursus honorum θέση η οποία θα μπορούσε να του επιτρέψει την ανάδειξη του σύντομα σε Ύπατο, κράτησε ωστόσο αυτό το χαμηλό αξίωμα μέχρι την αιφνίδια άνοδο του στον θρόνο.[26] Η Ιουλία Κλαυδία πέθανε την επόμενη χρονιά στην γέννα μαζί με το βρέφος.[19] Ο Τιβέριος όρισε τον Καλιγούλα συν-διάδοχο μαζί με τον εγγονό του Τιβέριο Γέμελο (35 μ.Χ.) ο οποίος ήταν ακόμα ανήλικος και 7 χρόνια μικρότερος από τον Καλιγούλα.[27] Ο Τιβέριος παρά την μεγάλη του ηλικία είχε ακόμα καλή υγεία και φαινόταν ότι θα επιζήσει μέχρι την ενηλικίωση του Τιβέριου Γέμελου.[28][29] Σύμφωνα με τον Φίλωνα ο Τιβέριος αγαπούσε και προόριζε διάδοχο του τον Γέμελο αλλά φοβόταν τις ικανότητες του να κυβερνήσει και την ασφάλεια της ζωής του με συγκυβερνήτη τον Καλιγούλα. Ο Σουητώνιος έγραψε ότι ο Τιβέριος μετά τα 70 του είχε αρχίσει να διακρίνει πίσω από την αυτοσυγκράτηση του "μια ασταθή και επικίνδυνη φύση" και ήταν ανάξιος εμπιστοσύνης. Ο Καλιγούλας είχε υποστεί κάθε είδους σκληρότητα και βασανιστήρια, προσπάθησε να τον εμπλέξει με την τέχνη και το θέατρο ώστε να μαλακώσει έτσι ο χαρακτήρας του. Ο Σουετώνιος έγραψε ότι ο Τιβέριος είπε την φράση "να τον αφήσω να ζήσει θα μπορούσε να επιφέρει την καταστροφή όλου του Ρωμαϊκού λαού με αποτέλεσμα ένας νέος Φαέθων για την ανθρωπότητα".[30] Σύμφωνα με τους ιστορικούς, ο Καλιγούλας ήταν ένα εξαίρετο φυσικό ταλέντο και, αναγνωρίζοντας τον κίνδυνο, δεν φανέρωσε τη δυσαρέσκειά του απέναντι στον Τιβέριο. Ένας ιστορικός ανέφερε για τον Καλιγούλα, ότι "ποτέ δεν υπήρξε ξανά ένας καλύτερος υπηρέτης ή ένας χειρότερος άρχοντας!". Ο Γουίντερλινγκ τονίζει ότι η φράση αυτή του Τιβέριου δημιουργήθηκε σε μεταγενέστερες αφηγήσεις που σχετίζονταν με τον τρόπο τον οποίο κυβέρνησε ο Καλιγούλας ως αυτοκράτορας. Ο Καλιγούλας έμαθε την εποχή που ζούσε στο Κάπρι να προσποιείται, χρωστούσε πολλά στον Μάκρων, όπως συμφωνούν όλες οι αρχαίες πηγές και την ίδια την ζωή του.[31] Πολλοί πιστεύουν ότι ο Τιβέριος σκεφτόταν σοβαρά να αποκλείσει οριστικά τον Καλιγούλα από την διαδοχή αλλά πέθανε πριν συμβεί.[29][32]
Remove ads
Αυτοκράτορας
Άνοδος στον θρόνο
Ο Τιβέριος πέθανε μια μέρα πριν το φεστιβάλ των Λιβεραλίων (16 Μαρτίου 37 μ.Χ.) σε ηλικία 77 ετών. Ο Σουητώνιος, ο Τάκιτος και ο Δίων Κάσσιος καταγράφουν φήμες σύμφωνα με τις οποίες ο Καλιγούλας και ο Μάκρων δηλητηρίασαν τον Τιβέριο.[19][33][34][35] Ο Φίλων ο Αλεξανδρεύς και ο Ιουδαίος Ιώσηπος Φλάβιος αναφέρουν αντίθετα ότι ο θάνατος του ηλικιωμένου αυτοκράτορα ήταν φυσιολογικός.[36][37] Την ίδια μέρα ο Καλιγούλας χαιρετίστηκε ως αυτοκράτορας από μέλη της Πραιτωριανής φρουράς, η ηγεσία του στον "Οίκο του Καίσαρα" ως "Πάτερ Φαμίλιας" επικυρώθηκε από την Γερουσία που τον ανακήρυξε αυτοκράτορα δύο μέρες μετά τον θάνατο του Τιβέριου. Ο Καλιγούλας εισήλθε στην Ρώμη (28/29 Μαρτίου 37 μ.Χ.) με την σύμφωνη γνώμη της Γερουσίας, των ιππέων και των απλών πολιτών, του παραχώρησαν "το δικαίωμα και την εξουσία να αποφασίζει για όλες τις υποθέσεις".[38][39] Σε μια μέρα και με ένα νομοσχέδιο ο 25χρονος και μέχρι τότε άγνωστος στην ζωή της Ρώμης Καλιγούλας, χωρίς καμιά στρατιωτική εξουσία συγκέντρωσε τόσες εξουσίες όσες δεν είχε κατορθώσει ο ίδιος ο Οκταβιανός Αύγουστος στα τέλη της ζωής του. Οι τίτλοι παραχωρήθηκαν στον Καλιγούλα μετά την πρώτη συνάντηση του με την Γερουσία. Οι πιο διορατικοί δεν ενοχλήθηκαν από αυτό επειδή πίστευαν ότι λόγω της νεότητας του θα μπορούσαν να τον καθοδηγήσουν, άλλοι άρχισαν να ανησυχούν επειδή μπορούσε να θεσπίζει μόνος του και να παραβιάζει οποιονδήποτε νόμο.[40] Ο Αύγουστος είχε αποδείξει κάτι που δεν είχε κάνει ο Τιβέριος ότι ο "πρώτος μεταξύ ίσων" και "πρίγκιπας υπεράνω των νόμων" απαιτούσε μεγάλη προσωπική ευθύνη και αυτοσυγκράτηση.[41] Το αίσθημα αυτό έγινε σύμφωνα με τον Ακαδημαϊκό Άντονι Α. Μπάρετ ανύπαρκτο για τον Καλιγούλα καθώς μεγάλωνε σε ηλικία.[42]
Ο Καλιγούλας ζήτησε από την Γερουσία να εγκρίνει θεϊκές τιμές στον προκάτοχο του αλλά εκείνη το αρνήθηκε, έκανε κατόπιν την απαραίτητη χειρονομία σεβασμού προς τους γονείς του.[43] Η διαθήκη του Τιβέριου καθόριζε δύο κληρονόμους τον Καλιγούλα και τον εγγονό του Γέμελο αλλά ο τελευταίος δεν μπορούσε να ασκήσει τα αυτοκρατορικά καθήκοντα επειδή ήταν ανήλικος. Η διαθήκη του Τιβέριου τελικά ακυρώθηκε επειδή ο αυτοκράτορας κρίθηκε ηλικιωμένος, ημίτρελος και συνεπώς ανίκανος να έχει ορθή κρίση.[33][44] Ο Καλιγούλας τήρησε ωστόσο πολλές από τις διατάξεις της διαθήκης, πολλές από αυτές τις βελτίωσε. Ο Τιβέριος είχε καθορίσει σε κάθε Πραιτωριανό φρουρό 500 Σηστέρτιος, ο Καλιγούλας το διπλασίασε δηλώνοντας την πράξη του ως ένδειξη προσωπικής γενναιοδωρίας.[44][45] Ο Τιβέριος έδωσε επίσης μπόνους στους στρατιώτες όχι μόνο στην Ρώμη αλλά σε ολόκληρη την αυτοκρατορία.[44] Ο κάθε πολίτης της Ρώμης θα λάμβανε 150 Σηστέρτιος και οι αρχηγοί των οικογενειών τα διπλάσια, οι μεγαλύτερες δαπάνες αφορούσαν τα επιβλητικά οικοδομικά έργα στον Λόφο του Παλατίνου.[45] Χάρη στις προετοιμασίες του Μάκρων η άνοδος του Καλιγούλα στον θρόνο ήταν εντυπωσιακή, οι Λεγεώνες του ορκίστηκαν πίστη ως αυτοκράτορα.[46] Ο Καλιγούλας τίμησε τον Τιβέριο με μεγαλοπρεπή κηδεία δημοσία δαπάνη και έναν εντυπωσιακό επικήδειο.[33] Η πρώτη του πράξη κατόπιν ήταν η διοργάνωση αγώνων σε μεγάλη κλίμακα, ο Φίλων καταγράφει τις πρώτες μέρες της διακυβέρνησης του ως "θαυμαστές".[47] Ο Σουητώνιος με την σειρά του έγραψε ότι έγινε πολύ αγαπητός επειδή ήταν γιος του δημοφιλούς Γερμανικού, ακολούθησαν τρεις μήνες με πανηγύρια.[48] Ο Φίλων περιγράφει τους πρώτος επτά μήνες της ηγεμονίας του ως "χρυσή εποχή" ευτυχίας και ευημερίας.[49]
Ασθένεια
Τον Οκτώβριο του 37 μ.Χ. ο Καλιγούλας ασθένησε βαρύτατα από άγνωστες αιτίες, για έναν ολόκληρο μήνα ήταν ετοιμοθάνατος, οι περισσότεροι είχαν βέβαιο τον θάνατο του. Οι δημόσιοι χώροι της Ρώμης γέμισαν από ικέτες που παρακαλούσαν τους θεούς για την σωτηρία του καλού τους αυτοκράτορα, πρόσφεραν ακόμα και την ίδια την ζωή τους ως αντάλλαγμα. Ο Καλιγούλας ανάρρωσε στα τέλη του μήνα αλλά ο χαρακτήρας του είχε αλλάξει, ξεκίνησε σκληρές διώξεις πολιτικών αντιπάλων και πιθανών συνωμοτών.[50] Οι σχέσεις του με την Γερουσία ήταν άριστες μέχρι τότε αλλά αμαυρώθηκαν όταν ο Καλιγούλας εξανάγκασε τον πρώην πεθερό του Μάρκο Ιούνιο Σιλανό να αυτοκτονήσει. Ο εγγονός του Τιβέριου Γέμελος είχε φτάσει σε ηλικία 18 ετών, έπρεπε να συγκυβερνήσει αλλά οδηγήθηκε και αυτός από τον Καλιγούλα στον θάνατο.[51] Ο Σουετώνιος παρουσιάσει διάφορες εκδοχές, είτε εκτελέστηκε από τον Καλιγούλα είτε τον οδήγησε στην αυτοκτονία αφού τον κατηγόρησε ότι "επιχείρησε να τον δηλητηριάσει". Ο επόμενος που είχε σειρά και αναγκάστηκε να αυτοκτονήσει από τον Καλιγούλα ήταν ο ίδιος ο ευεργέτης του Μάκρων ο οποίος είχε σώσει την ζωή του από τον Τιβέριο και χάρη σε αυτόν τον διαδέχθηκε ως αυτοκράτορας.[52][53] Δεν είναι γνωστοί οι λόγοι, πιθανότατα ο Σιλανός να είχε συνωμοτήσει με τον Γέμελο να τον ανακηρύξει αυτοκράτορα την εποχή της ασθένειας του Καλιγούλα, στο θέμα του Μάκρων ήθελε να απαλλαγεί από την πολύχρονη κηδεμονία του.[54] Ο Καλιγούλας όρισε κληρονόμο του τον Μάρκο Αιμίλιο Λέπιδο και τον πάντρεψε με την αγαπημένη αδελφή του Δρουσίλλα αλλά η Δρουσίλλα πέθανε αμέσως μετά αιφνίδια και πρόωρα (19 Ιουνίου 38 μ.Χ.). Ο Καλιγούλας συγκλονίστηκε έντονα από τον θάνατο της αγαπημένης του αδελφής, της έδωσε τους τίτλους της "Πάνθεας" και της "Ντίβας" (θεάς του κράτους), κήρυξε μια μεγάλη περίοδο υποχρεωτικού παγκόσμιου πένθους. Ο θάνατος της Δρουσίλλας ήταν το δεύτερο σημαντικό γεγονός μετά την προσωπική του ασθένεια που άλλαξε σημαντικά την συμπεριφορά του Καλιγούλα προς το αυταρχικότερο. Ο σύζυγος της πιθανός διάδοχος Μάρκος Αιμίλιος Λέπιδος κατηγορήθηκε για μοιχεία με τις άλλες αδελφές του Καλιγούλα Ιουλία Αγριππίνα και Ιουλία Λιβίλλα και εκτελέστηκε (39 μ.Χ.), οι δύο αδελφές εξορίστηκαν.[55]
Τα δημόσια θεάματα
Ο Καλιγούλας παρακολουθούσε φανατικά και συμμετείχε έντονα σε όλα τα δημοφιλή πάθη των κατώτερων τάξεων τα οποία δεν καταδεχόταν η αριστοκρατία όπως οι μονομαχίες, οι ιπποδρομίες με άρματα, το θέατρο και τα τυχερά παιχνίδια. Η εκπαίδευση του έγινε με επαγγελματίες μονομάχους και διοργάνωνε πλούσια παιχνίδια αφού ανάγκαζε πρώτα την Γερουσία να του δώσει εξαίρεση. Οι κραυγές επιδοκιμασίας ή αποδοκιμασίας του πλήθους σε ορισμένους μονομάχους εντάθηκαν σε μεγάλο βαθμό αφού ο Καλιγούλας τους ενθάρρυνε ο ίδιος να το κάνουν. Τα περισσότερα μέλη της Ρωμαϊκής αριστοκρατίας θεωρούσε υποτιμητική αυτή την συμπεριφορά ακόμα και για τους ίδιους, πόσο για έναν αυτοκράτορα.[56][57][58] Ο Καλιγούλας έδειξε ελάχιστο σεβασμό στις αριστοκρατικές διακρίσεις και τα μέλη της Γερουσίας, ανακάλεσε από την εξορία ηθοποιούς και άλλους καλλιτέχνες που είχαν προσβάλει τον Τιβέριο.[45][59] Οι σπατάλες του απέναντι στους αναξιόπιστους καλλιτέχνες και τα κατώτερα στρώματα ήταν τεράστιες αλλά περιφρονούσε τους Γερουσιαστές αν και δήλωνε υποκριτικά απέναντι τους σεβασμό.[60] Ο Δίων Κάσσιος σημειώνει ότι επέτρεψε σε πολλούς ιππείς να λάβουν Συγκλητικές τιμές, με τον τρόπο αυτό άφησε ανοιχτή την πιθανότητα να πάρουν προαγωγή σε Γερουσιαστές.[61] Ο Καλιγούλας στρατολόγησε νέους ιππείς για να καλύψει το κενό εξετάζοντας προσεκτικά τους καταλόγους σε πιθανές ενδείξεις για ανεντιμότητα ή σκάνδαλα στο παρελθόν.
Τα ασήμαντα πλημμελήματα αμελήθηκαν αφού ο Καλιγούλας είχε μεγάλη ανάγκη από νέους διορισμένους από τον ίδιο Γερουσιαστές οι οποίοι θα τον υπηρετούσαν πιστά από ευγνωμοσύνη.[62] Ο Μπάρεττ περιγράφει ορισμένα ιππικά αδικήματα τα οποία τιμωρούσε ο Καλιγούλας σκληρά παρά το γεγονός ότι ο ίδιος τα έκρινε ασήμαντα, σύμφωνα με τον Σουετώνιο περισσότεροι από 20 άνθρωποι σκοτώθηκαν σε μια βίαιη και τυχαία σύγκρουση.[62] Ο Καλιγούλας ανάγκασε σύμφωνα με μερικές πηγές πολλούς ιππείς και γερουσιαστές να πολεμήσουν στην αρένα ως μονομάχοι.[63][64][65] Η καταδίκη σε θάνατο στην αρένα σαν μονομάχοι αποτελούσε μια τυπική τιμωρία ως δημόσια ψυχαγωγία για τα πλήθη. Οι νόμοι του Οκταβιανού Αυγούστου και του Τιβέριου απαγόρευαν την εθελοντική συμμετοχή των ανώτερων τάξεων. Οι νόμοι αυτοί αγνοήθηκαν έντονα την εποχή του Καλιγούλα, όταν ήταν άρρωστος δύο πολίτες ο ένας εκ των οποίων ήταν ιππέας αποφάσισαν να πολεμήσουν ως μονομάχοι για να σώσουν οι θεοί την ζωή του αυτοκράτορα.
Σκληρή φορολογική πολιτική
.jpg)
Ο Καλιγούλας κατήργησε την λογοκρισία δημοσιεύοντας τους λογαριασμούς για τους δημόσιους πόρους και τις δαπάνες, σύμφωνα με τον Σουετώνιο ήταν ο πρώτος αυτοκράτορας που το έκανε.[66] Η λαϊκή συνέλευση θα μπορούσε να εκλέγει δικαστές με επιλογή του απλού πολίτη, το δικαίωμα αυτό είχε μέχρι τότε μόνο η Γερουσία. Οι εκλεγμένοι αξιωματούχοι θα μπορούσαν να διαχειρίζονται δημόσιους αγώνες, να κατασκευάζουν δρόμους και ιερά αλλά με δικά τους έξοδα και με κίνητρο να κερδίσουν την ψήφο.[45] Η Γερουσία αρνήθηκε κατηγορηματικά να το δεχτεί, ο Καλιγούλας αποκατέστησε τον έλεγχο των εκλογών σε αυτή αλλά σε κάθε περίπτωση ο ίδιος θα είχε τον έλεγχο στις υποψηφιότητες. Ο Καλιγούλας ήταν πάντοτε ικανός να ανατρέπει τα σχέδια του και επανερχόταν αργότερα ανάλογα με τις αντιδράσεις που συναντούσε.[67] Ο Καλιγούλας σε μερικό βαθμό δεχόταν τις καλές συμβουλές αλλά πολλές φορές τις έπαιρνε σαν προσβολή λόγω της νεότητας του. Τα σχέδια του να μετατρέψει τον Ναό του Σολομώντα στην Ιερουσαλήμ σε ναό της αυτοκρατορικής λατρείας με δικό του άγαλμα υπό μορφή Δία τα εγκατέλειψε λόγω έντονων αντιδράσεων της τοπικής κοινωνίας.[68] Στάθηκε γενναιόδωρος σε όσους έχασαν την περιουσία τους σε πυρκαγιά και κατήργησε τον μισητό φόρο επί των πωλήσεων, δεν είναι γνωστό ωστόσο αν οι σπατάλες ήταν προσωπικές ή από τα αυτοκρατορικά ταμεία. Η προσωπική γενναιοδωρία ήταν διαδεδομένη σε όλους τους ανθρώπους της άρχουσας τάξης ιδιαίτερα από έναν αυτοκράτορα.[61][69] Ο Καλιγούλας κάποια στιγμή αποφάσισε ότι οι δωρεές προς τους αξιωματούχους θα παρέμεναν στους εκάστοτε κατόχους του αξιώματος και όχι στα πρόσωπα.[61][69][70] O Σουετώνιος ισχυρίστηκε ότι ο Καλιγούλας σπατάλησε 2,7 δις Σεστέριους μόλις τον πρώτο χρόνο της βασιλείας του, το έλλειμμα το αντιμετώπισε με κατασχέσεις της περιουσίας πλουσίων ανθρώπων που κατηγορήθηκαν με ψεύτικα στοιχεία, έφτασε μέχρι την θανάτωση τους.
Η συγκεκριμένη οικονομική πρακτική ξεκίνησε όταν ήρθε για πρώτη φορά σε σύγκρουση με την Γερουσία (39 μ.Χ.).[71] Ο αναδρομικός αναλογισμός του Σουετώνιου είχε προβλέψει την τύχη που θα είχαν τα πλούσια αυτοκρατορικά ταμεία σε περίπτωση που θα έπεφταν στα χέρια του Καλιγούλα μετά τον θάνατο του Τιβέριου. Η αυτοκρατορική κληρονομιά του Καλιγούλα περιείχε επιπλέον την τεράστια περιουσία της Λιβίας την οποία μοίρασε στους διορισμένους από τον ίδιο δημόσιους, ιδιωτικούς και θρησκευτικούς αξιωματούχους. Ο Μπάρετ στο έργο του που αφορούσε την κατάχρηση εξουσίας από τον Καλιγούλα αναφέρει "η μαζική εισροή μετρητών θα μπορούσε να δώσει τεράστια ώθηση στην Ρωμαϊκή οικονομία".[72] Ο Δίων Κάσσιος συνδέει τις αρχές της οικονομικής κρίσης (39 μ.Χ.) με το τεράστιο κόστος από τον Καλιγούλα για την κατασκευή της γέφυρας στις Βαϊές.[52] Ο Σουετώνιος με την σειρά του έγραψε ότι οι σπατάλες του Καλιγούλα ξεκίνησαν έναν χρόνο πριν χωρίς να αναφέρει την γέφυρα, απαριθμεί ωστόσο έναν τεράστιο κατάλογο από σπατάλες που άδειασαν τα κρατικά ταμεία.[73] Η ασταμάτητη χρήση πολύτιμων μετάλλων στην κοπή νομισμάτων δεν δείχνει σύμφωνα με τον Γουίλκινσον καμιά ένδειξη ότι άδειασαν τα ταμεία, δεν είναι σαφές ωστόσο αν η τεράστια περιουσία του Καλιγούλα οφειλόταν σε αυτά ως εισόδημα αρχηγού κράτους.[74] Ο θείος και διάδοχος του Κλαύδιος κατήργησε τους φόρους, ξεκίνησε νέα δαπανηρά έργα και δώρισε 15.000 Σεστέριος σε κάθε μέλος της Πραιτωριανής φρουράς (41 μ.Χ.).[34][75] Οι πράξεις αυτές δείχνουν ότι ακόμα και ο Καλιγούλας είχε αφήσει πλούσια αυτοκρατορικά ταμεία.[76] Οι δαπάνες του Καλιγούλα ξεπέρασαν το εισόδημα του με αποτέλεσμα η κύρια ασχολία του να γίνει η συγκέντρωση χρημάτων με σκληρή φορολογία, τα θύματα ήταν όλοι οι πολίτες των επαρχιών αφού εξαιρέθηκαν οι αντίστοιχοι της Ιταλίας. Ο Καλιγούλας κατήργησε μερικούς αντιδημοτικούς φόρους όπως των πωλήσεων αλλά προχώρησε σε μια μεγάλη σειρά από νέους φόρους για τους οποίους ανέθεσε την είσπραξη τους στα μέλη της Πραιτωριανής φρουράς. Ο Δίων και ο Σουετώνιος καταγράφουν τους νέους φόρους ως "επαίσχυντους", φορολογούσε ταβέρνες, τεχνίτες, δούλους, φαγώσιμα, γάμους ακόμα και τις πόρνες. Οι κάτοικοι των Ρωμαϊκών επαρχιών έχασαν τις φορολογικές τους απαλλαγές, σχεδόν όλοι οι φόροι διπλασιάστηκαν, η οργή στους πολίτες έγινε έντονη. Ο Μπάρετ σημειώνει ωστόσο ότι οι φήμες για "μαζικές εκτελέσεις" από τον στρατό "σχεδόν σίγουρα" τις θεωρεί "υπερβολές".[19][77][78] Οι τεράστιοι νέοι φόροι του Καλιγούλα συνεχίστηκαν κανονικά μετά τον θάνατο του παρά το ότι αντιμετωπίστηκαν χλευαστικά από τους σύγχρονους ιστορικούς, ο στρατός ήταν υπεύθυνος για την είσπραξη τους και ο φόρος για την πορνεία συνεχίστηκε μέχρι την εποχή του Αλέξανδρου Σεβήρου. Την απόφαση του Καλιγούλα ότι οι αυτοκρατορικές δωρεές απέναντι στους αξιωματούχους θα γίνονταν στους κατόχους και όχι στα πρόσωπα την έκανε Συνταγματική ο Αντωνίνος ο Ευσεβής.[79]
Δολοφονία
Ο Καλιγούλας δολοφονήθηκε από τους Πραιτωριανούς Τριβούνους Κάσσιο Χαιρέα και Κορνήλιο Σαβίνο την παραμονή πριν την αναχώρηση του για την Αλεξάνδρεια (24 Ιανουαρίου 41).[80] Ο Ιώσηπος καταγράφει πολλά ονόματα του στενού κύκλου του Καλιγούλα ως συνομώτες, ο Δίων Κάσσιος κατονομάζει επίσης πολλά άλλα. Οι περασμένες απόπειρες δολοφονίες του Καλιγούλα είχαν αποτύχει επειδή οι συνωμότες αντιμετώπιζαν τον κίνδυνο της προδοσίας από άλλους και τους κινδύνους που θα είχαν ως συνέπειες με τα βασανιστήρια.
Η Γερουσία ήταν διαιρεμένο κόμμα πλουσίων αριστοκρατών και απρόθυμων να ρισκάρουν τις προσωπικές τους φιλοδοξίες, ήταν αποφασισμένοι να δείξουν ένα ενωμένο και ισχυρό μέτωπο.[81][82] Στην αφήγηση του Ιώσηπου ο Κάσσιος Χαιρέας ήταν ένας "ευγενής ιδεολόγος" και "αφοσιωμένος στις προσωπικές ελευθερίες", είχαν αγανακτήσει από τις προσωπικές προσβολές και τους χλευασμούς του Καλιγούλα.[83][84] Οι υπόλοιπες πηγές επιβεβαιώνουν ότι ο Καλιγούλας είχε προσβάλει πολλές φορές τον Χαιρέα παρά το γεγονός ότι του έκανε όλη την "βρώμικη δουλειά" όπως και τα βασανιστήρια.[63][85][86][87][88]
Remove ads
Κληροδοτήματα
Ιστοριογραφία
Η περίοδος της διακυβέρνησης του Καλιγούλα χαρακτηρίζεται ιδιαίτερα προβληματική, καθώς μόνο δυο ιστορικές πηγές που αναφέρονται στον Καλιγούλα, έχουν διασωθεί - τα έργα του Φίλωνα και του Σενέκα. Τα έργα του Φίλωνα, On the Embassy to Gaius και Flaccus, δίνουν μερικές λεπτομέρειες για τα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης του Καλιγούλα, αλλά επικεντρώνονται κυρίως σε γεγονότα, που αφορούν τον εβραϊκό πληθυσμό της Ιουδαίας και της Αιγύπτου που συμπαθεί. Τα έργα του Σενέκα παρέχουν διάσπαρτα ανέκδοτα για την προσωπικότητα του Καλιγούλα. Ο Σενέκας κόντεψε να οδηγηθεί στον θάνατο από τον Καλιγούλα το 39 μ.Χ. πιθανόν εξαιτίας των σχέσεών του με συνωμότες.
Κάποτε υπήρχαν λεπτομερείς μελέτες με θέμα τον Καλιγούλα, αλλά πλέον έχουν χαθεί. Επιπλέον, οι ιστορικοί μελετητές που τις έγραψαν, περιγράφονται ως μεροληπτικοί υπέρ του Καλιγούλα. Ωστόσο, αυτές οι χαμένες ιστορικές πηγές, μαζί με τα έργα του Σενέκα και του Φίλωνα, υπήρξαν η βάση για τις σωζόμενες μελέτες για τον Καλιγούλα, οι οποίες γράφτηκαν από τις επόμενες γενιές ιστορικών. Ελάχιστοι από τους σύγχρονους ιστορικούς είναι γνωστοί με το όνομά τους. Ο Fabius Rusticus και ο Cluvius Rufus έγραψαν και οι δυο μελέτες για τον Καλιγούλα, που έχουν πλέον χαθεί. Ο Fabius Rusticus ήταν φίλος του Σενέκα, που ήταν γνωστός για τον εξωραϊσμό και την παρερμήνευση της ιστορίας. Ο Cluvius Rufus ήταν γερουσιαστής, που αναμείχθηκε στην δολοφονία του Καλιγούλα.
Η αδελφή του Καλιγούλα, Αγριππίνα η Νεότερη, έγραψε μια αυτοβιογραφία, που σίγουρα περιλάμβανε μια λεπτομερή περιγραφή στη διακυβέρνηση του Καλιγούλα, αλλά και αυτό το τεκμήριο έχει χαθεί. Η Αγριππίνα η Νεότερη εξορίστηκε από τον Καλιγούλα εξαιτίας της σχέσης της με τον Μάρκο Λέπιδο, ο οποίος συνωμότησε εναντίον του. Η περιουσία του Νέρωνα, γιου της Αγριππίνας της Νεότερης και μελλοντικού αυτοκράτορα, κατασχέθηκε από τον Καλιγούλα. Ο ποιητής Gaetulicus παρήγαγε έναν σημαντικό αριθμό από κολακευτικά γραπτά για τον Καλιγούλα, αλλά έχουν χαθεί.
Το κύριο μέρος όλων όσων είναι γνωστά για τον Καλιγούλα προέρχεται από τον Σουητώνιο και τον Δίωνα Κάσσιο. Ο Σουητώνιος έγραψε την ιστορία του Καλιγούλα 80 χρόνια μετά τον θάνατο του τελευταίου, ενώ ο Κάσσιος έγραψε την ιστορία του Καλιγούλα 180 χρόνια μετά τον θάνατό του. Το έργο του Κάσσιου είναι ανεκτίμητο, επειδή παρέχει πληροφορίες για τη χρονολογία βασιλείας του Καλιγούλα.
Άλλες πηγές προσφέρουν περιορισμένες πληροφορίες για τον Καλιγούλα. Ο Ιώσηπος Φλάβιος δίνει μια λεπτομερή περιγραφή της δολοφονίας του Καλιγούλα. Ο Τάκιτος παρουσιάζει κάποιες πληροφορίες για την ζωή του Καλιγούλα κατά την βασιλεία του Τιβέριου. Σε ένα πλέον χαμένο κομμάτι των Απομνημονευμάτων του, ο Τάκιτος έδωσε μια λεπτομερή περιγραφή της ζωής του Καλιγούλα. Η Φυσική Ιστορία του Πλίνιου του πρεσβύτερου κάνει μερικές σύντομες αναφορές στον Καλιγούλα.
Υφίστανται ελάχιστες σωζόμενες ιστορικές πηγές για τον Καλιγούλα και καμία ιστορική πηγή που να τον παρουσιάζει με ευνοϊκό τρόπο. Η έλλειψη πηγών έχει οδηγήσει σε σημαντικά κενά στην σύγχρονη γνώση της βασιλείας του Καλιγούλα. Λίγα έχουν γραφεί για τα δυο πρώτα χρόνια της βασιλείας του και υπάρχουν περιορισμένες λεπτομέρειες για μεταγενέστερα σημαντικά γεγονότα, όπως η προσάρτηση της Μαυριτανίας στην ρωμαϊκή αυτοκρατορία, οι στρατιωτικές ενέργειες του Καλιγούλα στην Βρετανία και η διαμάχη με την ρωμαϊκή Σύγκλητο.
Υγεία
Όλες οι σωζόμενες πηγές, εκτός του Πλίνιου του πρεσβύτερου, χαρακτηρίζουν τον Καλιγούλα ως τρελό. Ωστόσο, δεν είναι γνωστό εάν αναφέρονται μεταφορικά ή κυριολεκτικά στον Καλιγούλα. Επιπλέον, δεδομένης της αντιδημοτικότητας του Καλιγούλα από τις σωζόμενες πηγές, είναι δύσκολο να διαχωριστεί η πραγματικότητα από την φαντασία. Πρόσφατες πηγές προσπαθούν να αποδώσουν μια ιατρική αιτιολογία για την συμπεριφορά του, αναφέροντας ως πιθανότητες την εγκεφαλίτιδα, την επιληψία ή τη μηνιγγίτιδα. Το ερώτημα περί του εάν ήταν ή όχι ο Καλιγούλας τρελός (ιδιαίτερα μετά την ασθένειά του στην αρχή της βασιλείας του) παραμένει αναπάντητο.
Ο Φίλωνας από την Αλεξάνδρεια, ο Ιώσηπος και ο Σενέκας υπογραμμίζουν, ότι ο Καλιγούλας ήταν τρελός, αλλά περιγράφουν αυτή την τρέλα ως ένα ατομικό χαρακτηριστικό, που προέκυψε μέσα από την εμπειρία. Ο Σενέκας αναφέρει, ότι ο Καλιγούλας έγινε αλαζονικός και προσβλητικός, με το που έγινε αυτοκράτορας και χρησιμοποιεί τα ελαττώματα της προσωπικότητάς του ως παραδείγματα, από τα οποία μπορούν οι αναγνώστες να διδαχθούν. Σύμφωνα με τον Ιώσηπο, η εξουσία έκανε τον Καλιγούλα ιδιαίτερα ματαιόδοξο και τον οδήγησε να πιστεύει, ότι ήταν θεός. Ο Φίλων από την Αλεξάνδρεια δηλώνει, ότι ο Καλιγούλας έγινε αδίστακτος αμέσως μετά την ασθένειά του κατά τον όγδοο μήνα της βασιλείας του, το 37 μ.Χ. Ο Γιουβενάλης αναφέρει, ότι είχε αποκτήσει ένα μαγικό φίλτρο, που τον οδήγησε στην τρέλα.
Ο Σουητώνιος υποστήριξε, ότι ο Καλιγούλας υπέφερε από επιληψία, όταν ήταν νέος. Σύγχρονοι ιστορικοί έχουν υποστηρίξει, ότι ο Καλιγούλας ζούσε με έναν συνεχή φόβο επιληπτικών κρίσεων. Παρόλο που η κολύμβηση αποτελούσε μέρος της αυτοκρατορικής εκπαίδευσης, ο Καλιγούλας δεν μπορούσε να κολυμπήσει. Οι επιληπτικοί αποθαρρύνονται από το να κολυμπούν στα ανοιχτά νερά, επειδή απροσδόκητοι σπασμοί σε τέτοιες δύσκολες περιπτώσεις σωτηρίας μπορεί να είναι μοιραίοι. Επίσης, ο Καλιγούλας φέρεται, πως μιλούσε στο φεγγάρι. Η επιληψία συνδεόταν στενά με το φεγγάρι.
Όσον αφορά την εμφάνιση του σώματος και την υγεία, ο Σουητώνιος περιέγραφε τον Καλιγούλα ως κοκαλιάρη και χλωμό: "ήταν ψηλός, πολύ χλωμός, ο λαιμός και τα πόδια του πολύ ισχνά, τα μάτια του βαθουλωμένα, τα φρύδια του φαρδιά, τα μαλλιά του αδύναμα και το κεφάλι του καραφλό. Ήταν παλαβός και στο σώμα και στο μυαλό· υπέκυψε στην ασθένεια, όταν ήταν παιδί. Όταν έγινε άνδρας, υπέμενε αισθητά την κόπωση· περιστασιακά, υπέφερε από λιποθυμικά επεισόδια, κατά την διάρκεια των οποίων ήταν ανίκανος να κάνει κάθε προσπάθεια." Βασιζόμενοι σε επιστημονικές ανακατασκευές των επίσημων ζωγραφισμένων προτομών του, ο Καλιγούλας είχε καφέ μαλλιά, καφέ μάτια και ξανθό δέρμα.
Μερικοί σύγχρονοι ιστορικοί πιστεύουν, ότι ο Καλιγούλας υπέφερε από υπερθυρεοειδισμό. Αυτή η διάγνωση οφείλεται κυρίως στην ευερεθιστότητα του Καλιγούλα και στο ιδιαίτερο "βλέμμα" του, όπως περιγράφεται από τον Πλίνιο τον πρεσβύτερο.
Επαναξιολόγηση του τόπου ταφής
Στις 17 Ιανουαρίου 2011 η αστυνομία στο Nemi της Ιταλίας ανακοίνωσε την πεποίθησή της, ότι ανακάλυψε τον τόπο ταφής του Καλιγούλα μετά τη σύλληψη ενός κλέφτη, που προσπαθούσε να ληστέψει ένα άγαλμα, το οποίο πίστευαν, ότι ανήκε στον Αυτοκράτορα. Ο ισχυρισμός αυτός αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό από την ιστορικό του πανεπιστημίου του Cambridge Mary Beard.
Remove ads
Πολιτισμός
Στον κινηματογράφο
Ο Ουαλός ηθοποιός Έμλιν Ουίλιαμς πέρασε από οντισιόν για τον ρόλο του Καλιγούλα στην ανολοκλήρωτη ταινία του 1937 Εγώ, ο Κλαύδιος.
Ο Αμερικανός ηθοποιός Τζέι Ρόμπινσον επιτυχημένα ενσάρκωσε έναν μοχθηρό Καλιγούλα σε δυο επικές ταινίες της δεκαετίας του 1950, The Robe (1953) και Demetrius and the Gladiators (1954).
Η ιστορική ταινία Καλιγούλας ολοκληρώθηκε το 1979, στην οποία ο Μάλκολμ ΜακΝτάουελ έπαιξε τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Η ταινία δίχασε το κοινό με τις σκηνές ωμής βίας και σεξ που παρουσίασε. Παρόλο που οι κριτικές ήταν συντριπτικά αρνητικές, η ταινία θεωρείται κλασική.
Ο Ντέιβιντ Μπράντον ενσάρκωσε τον Καλιγούλα στην ιταλική ταινία Αυτοκράτορας Καλιγούλας, η άγνωστη ιστορία το 1982, την οποία σκηνοθέτησε ο Τζο Νταμάτο.
Ο ηθοποιός Szabolcs Hajdu ενσάρκωσε τον ομώνυμο ρόλο στην ταινία του 1996 Caligula.
Στην λογοτεχνία και το θέατρο
Ο Καλιγούλας, από τον Γάλλο συγγραφέα Αλμπέρ Καμύ, είναι ένα έργο, στο οποίο ο Καλιγούλας επιστρέφει στο παλάτι, το οποίο εγκαταλείφθηκε επί τρεις ημέρες και τρεις νύχτες μετά τον θάνατο της πολυαγαπημένης του αδερφής, Δρουσίλλας. Ο νεαρός Αυτοκράτορας χρησιμοποιεί την απεριόριστη δύναμή του, ώστε να "φέρει το αδύνατο στην σφαίρα του πιθανού".
Στο μυθιστόρημα του 1934 Εγώ, ο Κλαύδιος του Άγγλου συγγραφέα Ρόμπερτ Γκρέιβς, ο Καλιγούλας παρουσιάζεται ως ένας διαταραγμένο άνθρωπος με δολοφονικές διαθέσεις ήδη από την παιδική του ηλικία, ο οποίος έγινε κλινικά τρελός στην αρχή της διακυβέρνησής του. Σε ηλικία μόλις επτά ετών, οδήγησε τον πατέρα του Γερμανικό σε απελπισία και στον θάνατο τρομοκρατώντας τον κρυφά. Ο Καλιγούλας του Graves διαπράττει αιμομιξία και με τις τρεις αδερφές του και υπαινίσσεται, ότι δολοφόνησε την Δρουσίλλα.
Στην τηλεοπτική σειρά του BBC που βασίστηκε στο μυθιστόρημα του Γκρέιβς, ο Καλιγούλας, αν και με διανοητικά προβλήματα ήδη από μικρή ηλικία, γίνεται επικίνδυνα ψυχωτικός μετά από μια επιληπτική κρίση και ξυπνά, πιστεύοντας, ότι έχει μεταμορφωθεί στον θεό Δία. Σκοτώνει την Δρουσίλα, ενώ προσπαθεί να αναπαραστήσει τη γέννηση της Αθηνάς, κόβοντας το παιδί του από την μήτρα της.
Το 1941 ο Edgar Rice Burroughs έγραψε το I Am a Barbarian. Η ιστορία αποτελεί μια ελεύθερη μετάφραση των απομνημονευμάτων του Britannicus (έναν φανταστικό χαρακτήρα του Burroughs), που ήταν ο σκλάβος του Καλιγούλα από την παιδική ηλικία μέχρι τον θάνατό του.
Η παράσταση The Reckoning of Kit and Little Boots, από τον Nat Cassidy, εξετάζει τις ζωές του Ελισαβετιανού θεατρικού συγγραφέα Κρίστοφερ Μάρλοου και του Καλιγούλα και δίνει έμφαση στις ομοιότητες ανάμεσα στους δυο χαρακτήρες: και οι δυο πέθαναν σε ηλικία 29 ετών· και οι δυο εν μέρει εξαιτίας των αμφιλεγόμενων θρησκευτικών πεποιθήσεών τους. Η παράσταση επικεντρώνεται στην αγάπη του Καλιγούλα για την αδελφή του Δρουσίλλα και στη βαθιά ριζωμένη οργή του για τον Τιβέριο. Έκανε πρεμιέρα στην Νέα Υόρκη τον Ιούνιο του 2008.
Η παράσταση του Ευγένιου Ο' Νιλ Lazarus Laughed εμφανίζει τον νεαρό Καλιγούλα ως έναν ψυχοπαθή, που πιστεύει, ότι θα είναι χαρούμενος, μόνο όταν ο Τιβέριος θα είναι νεκρός και ο ίδιος θα είναι ο Καίσαρας.
Στην τηλεόραση
Ο Καλιγούλας έχει ενσαρκωθεί σε αρκετές τηλεοπτικές σειρές:
- Ralph Bates στην τηλεοπτική σειρά του ITV The Caesars (1968);
- Τζον Χερτ στην τηλεοπτική σειρά του Εγώ, ο Κλαύδιος (1979);
- John McEnery στην μίνι σειρά A.D. (1985);
- Tony Hawks στο επεισόδιο του Red Dwarf "Meltdown" (1991);
- Alexis Arquette στην έκτη σεζόν της σειράς Xena: Warrior Princess (2001);
- Simon Farnaby και Jalaal Hartley στην σειρά "Horrible Histories";
- John Simm στην μίνι σειρά του 2004 Imperium Nerone
- Andrew Gower στην μίνι σειρά του 2015 A.D. The Bible Continues
Στο ραδιόφωνο
- Ο Samuel Barnett ενσάρκωσε τον Καλιγούλα στην ραδιοφωνική εκδοχή της σειράς του BBC I, Claudius (2010)
Remove ads
Παραπομπές
Πηγές
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads