Κεμανές Καππαδοκίας

Κεμανές Καππαδοκίας ή Λύρα Καππαδοκίας είναι ονομασία μεγάλης λύρας των Ελλήνων της Καππαδοκίας, στη Μικρά Ασία.^[1]

Κεμανές

Κεμανές από τα Φάρασα
Ταξινόμηση	Σύνθετο χορδόφωνο: 321.322.71 (Επίπεδο λαούτο με βραχίονα και δοξάρι)
Μουσικοί
Γιωργος Πουλαντζακλης

Έχει έξι βασικές χορδές και έξι συμπαθητικές. Αποτελεί μετεξέλιξη της βυζαντινής λύρας.

Γενική περιγραφή - χαρακτηριστικά

Ο Κεμανές έχει έξι κύριες χορδές κουρδισμένες σε πέμπτες ή τέταρτες, καθώς και έξι συμπαθητικές χορδές (δηλ. που δονούνται «συμπαθητικά» ή «παράλληλα» και χωρίς δική τους νύξη, όταν παίζονται οι κύριες χορδές, ενισχύοντας έτσι τον ήχο του οργάνου). Οι χορδές αυτές είναι σε ταυτοφωνία ή σε διάστημα οκτάβας με τις κύριες. Όπως προαναφέρθηκε , ο "Κεμανέ" (Kemane) στα Τούρκικα σημαίνει βιολί. Ο Κεμανές έχει φιαλόσχημο ηχείο, κοντό χέρι ή "μάνικο", ταστιέρα χωρίς τάστα ή μπερντέδες ( δηλ. μεταλλικές ή εντέρινες διαιρέσεις), αλλά η κεφαλή ή "καράβολο" είναι παρόμοιο με του βιολιού και τα κλειδιά είναι τοποθετημένα από τα πλάγια. Επίσης, φέρει δύο εσωτερικά ξυλαράκια, τα οποία ονομάζονται "ψυχές". Οι συμπαθητικές χορδές κινούνται κάτω από την ταστιέρα, περνούν μέσα από τρύπες που διανοίγονται στον καβαλάρη και δένονται κάτω από τον χορδοδέτη. Παίζεται, όπως και λύρα, ακουμπισμένη στο πόδι του λυράρη (Το αριστερό στους δεξιόχειρες και το δεξί στους αριστερόχειρες.). Τα δάχτυλα πατούν τις χορδές με την ψίχα του δακτύλου, αντί του νυχιού όπως στις αχλαδόσχημες λύρες. Όπως και όλες οι λύρες της Ανατολικής Μεσογείου, είναι μετεξέλιξη της Βυζαντινής λύρας.^[2]

Κατασκευή

Η κατασκευή του είναι παρόμοια με αυτήν των συγγενικών του αχλαδόσχημων λυρών, (όπως της Κρήτης, της Δωδεκανήσου, της Μακεδονίας, της Θράκης κ.λ.π.), συχνά με τα ίδια υλικά,, με τα ξύλα για το ηχείο, το χέρι και την κεφαλή, να είναι από σκληρό, μονοκόμματο ξύλο, (π.χ. μουριά), και για το καπάκι μαλακότερα (π.χ ελάτη ή κέδρο του Λιβάνου) . Το δοξάρι ή "τοξάριον" του παλαιότερα ήταν τοξοειδές και κυρτό, με τρίχες από ουρά αρσενικού αλόγου, ενώ σήμερα δύναται να χρησιμοποιηθεί και δοξάρι βιολιού.^[2]

Δείτε επίσης

• Κεμεντζές