Λοφοτροχόζωα

Τα λοφοτροχόζωα (επιστημονική-λατινική ονομασία Lophotrochozoa) είναι κλάδος των αμφίπλευρων ευμετάζωων, δηλαδή των πιο εξελιγμένων ζώων. Αναγνωρίσθηκε και υιοθετήθηκε σχετικώς πρόσφατα από τους βιολόγους με βάση μοριακά δεδομένα (DNA και RNA) ως μια μονοφυλετική ομάδα, δηλαδή μια ομάδα που αποτελείται από έναν κοινό πρόγονο και όλους τους απογόνους του.^[2][3] Περιλαμβάνει σημαντικές συνομοταξίες όντων, ιδίως τα μαλάκια και τους δακτυλιοσκώληκες.^[4]

Λοφοτροχόζωα Χρονικό πλαίσιο απολιθωμάτων: 536–0 Ma Αδαίος Αρχαιοζωικός Προτεροζωικός Φα. [1]
Τα χταπόδια, που ως μαλάκια υπάγονται στα λοφοτροχόζωα, είναι ίσως τα ευφυέστερα όντα που δεν ανήκουν στα σπονδυλωτά.
Συστηματική ταξινόμηση
Επικράτεια: Ευκαρυωτικά Κλάδος: Οπισθόκοντα Βασίλειο: Ζώα Υποβασίλειο: Ευμετάζωα (Eumetazoa) Ανθυποβασίλειο: Αμφίπλευρα (Bilateria) Κλάδος: Νεφρόζωα (Nephrozoa) Υπερσυνομοταξία: Πρωτοστόμια (Protostomia) Κλάδος: Λοφοτροχόζωα Lophotrochozoa Halanych κ.ά., 1995

Χαρακτηριστικά

Τα λοφοτροχόζωα πήραν την ονομασία τους από δύο διάκριτα χαρακτηριστικά των ειδών τους: 1) τη δομή προσλήψεως τροφής που αποκαλείται «λοφοφόρος», μια βλεφαριδωτή στεφάνη από πλοκάμια που περιβάλλει ένα στόμα, και 2) το αναπτυξιακό στάδιο που αποκαλείται «τροχοφόρος». Η υποομάδα λοφοφόρα, όπως τα βραχιόζωα και τα βρυόζωα, διαθέτουν λοφοφόρους, ενώ η υποομάδα που ονομάζεται τροχόζωα, όπως τα μαλάκια και οι δακτυλιοσκώληκες, διαθέτουν τροχοφόρους, αν και κάποια είδη λοφοτροχόζωων μπορεί να μην έχουν καμιά από τις δύο δομές.^[5][6]

Ταξινομική

Τα λοφοτροχόζωα ορίσθηκαν το έτος 1995 ως «ο τελευταίος κοινός πρόγονος των τριών «παραδοσιακών» κλάδων των λοφοφόρων (ήτοι τα βραχιονόποδα, τα βρυόζωα και τα φορωνίδια), των μαλακίων και των δακτυλιοσκωλήκων, καθώς και όλων των απογόνων εκείνου του κοινού πρόγονου».^[7] Αυτός είναι ένας κλαδιστικός ορισμός, οπότε η ένταξη στα λοφοτροχόζωα διάφορων συγγενών κλάδων που δεν αναφέρονται ευθέως στον παραπάνω ορισμό εξαρτάται από την τοπολογία του κλάδου των σπιραλίων. Ο επίσης προσφάτως καθιερωθείς κλάδος των σπιραλίων (Spiralia) στη λογικότερη περίπτωση περιλαμβάνει όλα τα λοφοτροχόζωα, ωστόσο σε κάποιες φυλογενετικές υποθέσεις μπορεί να είναι συνώνυμος με αυτά, ή ακόμα τα σπιράλια να είναι υποσύνολο των λοφοτροχόζωων. Τα ρομβόζωα, τα γαστρότριχα και οι πλατυέλμινθες ίσως να είναι λοφοτροχόζωα ή να εντάσσονται στον μικρότερο κλάδο πλατύζωα, ο οποίος είναι μάλλον εκτός των λοφοτροχόζωων. Η πολύ ειδική συνομοταξία των κυκλιοφόρων, που αποτελείται από 1 μόνο γένος (!), θα μπορούσε να ανήκει είτε στα γναθοφόρα, είτε στα λοφοτροχόζωα.

Μια ταξινομική των ζώντων σήμερα υποομάδων των λοφοτροχόζωων είναι η εξής, παρά το ότι κάποιες μελέτες υποδεικνύουν αρκετές άλλες εναλλακτικές δυνατότητες^{[8][9][10][11][12][13][14][15]}:

• • Ανθυπερσυνομοταξία λοφοτροχόζωα (Lophotrochozoa)
    • Συνομοταξία κυκλιοφόρα (Cycliophora) – 1 μόνο γένος, το Symbion
    • Συνομοταξία δακτυλιοσκώληκες (Annelida) – 3 ομοταξίες
    • Συνομοταξία μαλάκια (Mollusca) – 7 ομοταξίες
    • Συνομοταξία νημέρτια (Nemertea) – 2 ομοταξίες
    • Συνομοταξία ενδόπρωκτα ή καμπτόζωα (Entoprocta/Kamptozoa)
    • Συνομοταξία βρυόζωα ή εκτόπρωκτα ή πολύζωα (Bryozoa/Ectoprocta/Polyzoa)
    • Συνομοταξία βραχιόποδα (Brachiopoda) – 3 ομοταξίες
    • Συνομοταξία φορωνίδια (Phoronida)– 2 μόνο γένη

Συνολικά στην παραπάνω εκδοχή αναγνωρίζονται συνήθως ευρύτερα 15 ομοταξίες, εντασσόμενες σε οκτώ συνομοταξίες λοφοτροχόζωων. Επιπλέον αυτών, αναγνωρίζονται και δύο κλάδοι εξαφανισμένων προϊστορικών λοφοτροχόζωων, οι εξής:

• Συνομοταξία υόλιθα (Hyolitha)† – 1 (ομώνυμη) ομοταξία
• Οικογένεια Halkieriidae†, ιδίως το γένος Oikozetetes†, γενικώς κατατασσόμενα στα μαλάκια
• Επίσης, το αμφισβητούμενο μεμονωμένο εξαφανισμένο γένος μακροδοντοφίδιον (Macrodontophion)†

Τα ίδια τα λοφοτροχόζωα ως σύνολο μπορεί να είναι είτε υπερσυνομοταξία, είτε ενδιάμεσο taxon μεταξύ υπερσυνομοταξίας και συνομοταξίας, αποκαλούμενο παραπάνω «ανθυπερσυνομοταξία» ελλείψει άλλων ονομασμένων ενδιάμεσων διαβαθμίσεων.