Μεγάλη Παρασκευή

Η Μεγάλη Παρασκευή είναι η έκτη ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας, και η Παρασκευή προ του Πάσχα. Είναι μέρα πένθους και νηστείας για όλη την Χριστιανοσύνη καθώς τότε κορυφώνεται το Θείο Δράμα των Παθών του Χριστού.

Αγιογραφική αναπαράσταση της σταύρωσης, από τον Θεοφάνη τον Κρητικό, 16ος αιώνας.

Επιτάφιος στολισμένος τη Μεγάλη Παρασκευή στον Ιερό Ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Ιπποδρομίου Θεσσαλονίκης (2022).

Εκκλησιαστικές Ακολουθίες

Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής τελείται η ακολουθία των Μεγάλων Ωρών και ο Εσπερινός της Αποκαθηλώσεως, οπότε και ο Χριστός αποκαθηλώνεται και τοποθετείται στον Επιτάφιο. Από τα ξημερώματα της ίδιας μέρας ετοιμάζεται ο επιτάφιος. Το βράδυ πραγματοποιείται η Ακολουθία του Επιταφίου Θρήνου,^[1] δηλαδή ο Όρθρος του Μεγάλου Σαββάτου και ακολουθεί η περιφορά του επιταφίου.^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Αρχικά, η περιφορά του Επιταφίου γινόταν εντός του ναού, όπως γίνεται ακόμα στο Άγιο Όρος. Εξαιτίας της λαϊκής ευλάβειας ξεκίνησε η πραγματοποίηση της περιφοράς σε μεγάλες αποστάσεις γύρω από το ναό, προκαλώντας την αντίδραση της Εκκλησίας της Ελλάδος εξαιτίας διάφορων «άσεμν[ων]» και αταίριαστων με την ημέρα την ώρα της περιφοράς. Το 1882 η Ιερά Σύνοδος εξέδωσε εγκύκλιο που εις μάτην περιόρισε την περιφορά γύρω από το ναό ή εντός του ναού, απαγορεύοντας το νεοεμφανισθέν έθιμο, το οποίο όμως είχε πια καθιερωθεί.^[2] Λόγω του πένθιμου χαρακτήρα της ημέρας δεν τελείται Θείας Λειτουργία ούτε ακόμη και η κατανυκτική Λειτουργία Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων.

Έθιμα

Είναι κατά έθιμο αργία. Από το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης έως το πρωί της Μ. Παρασκευής στολίζεται ο επιτάφιος από τους πιστούς. Μετά την Αποκαθήλωση οι πιστοί προσέρχονται στις εκκλησίες για να προσκυνήσουν και όπως συνηθίζεται, άντρες, γυναίκες και παιδιά περνάνε από κάτω για ευλογία. Όλη την ημέρα οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα σε όλη την Ελλάδα και παραδοσιακά απαγορεύεται πάσα εργασία και γίνεται άλαδη νηστεία. Στην Κρήτη συνηθίζουν να βράζουν σαλιγκάρια και να πίνουν το ζουμί τους, που είναι σαν χολή.^[3] Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας εκείνη τη μέρα, φτιάχνεται ένα ομοίωμα του Ιούδα το οποίο και καίγεται. Επίσης, την ίδια μέρα πολλοί πιστοί επισκέπτονται τους τάφους συγγενών και φίλων.

• 
  Κειμήλια Μικρασιατών: χρυσοκέντητος επιτάφιος του 1682 από τον μητροπολιτικό ναό της ελληνικής κοινότητας στην Άγκυρα της Μικράς Ασίας (σήμερα στο Μουσείο Μπενάκη).
• 
  Περιφορά του Επιταφίου
• 
  Το κάψιμο του Ιούδα του Ισκαριώτη