Νικηφόρος Βρυέννιος (εθνάρχης)

Ο Νικηφόρος Βρυέννιος (άκμασε 1060-1057) ήταν σημαντικός Βυζαντινός στρατηγός, εθνάρχης (διοικητής) των ξένων μισθοφόρων. Συμμετείχε στις εξεγέρσεις εναντίον της Αυτοκράτειρας Θεοδώρας Μακεδόνων και του διαδόχου της Μιχαήλ ΣΤ΄.

Νικηφόρος Βρυέννιος
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	11ος αιώνας Αδριανούπολη
Θάνατος	1058
Χώρα πολιτογράφησης	Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	στρατιωτικός
Περίοδος ακμής	Δεκαετία του 1050
Οικογένεια
Τέκνα	Νικηφόρος Βρυέννιος ο Πρεσβύτερος[1] John Bryennios
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Βαθμός/στρατός	εθνάρχης
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	στρατηγός
δεδομένα

Βιογραφία

Καταγόταν από την Αδριανούπολη και από τα μέσα του 11ου αι. ανήλθε στο να γίνει ο εθνάρχης (υπεύθυνος) των ξένων μισθοφόρων στο θέμα της Μακεδονίας.^[2] Εμφανίζεται για πρώτη φορά το 1050 όταν οι Πετσενέγκοι, που είχαν εισβάλλει στις Βαλκανικές επαρχίες εδώ και έτη, έπαθαν βαριά ήττα από αυτόν. Η νίκη αυτή σταμάτησε τις επιδρομές τους για χρόνια.^[3] Στις αρχές του 1055 ο Κωνσταντίνος Θ΄ Μονομάχος Αυτοκράτορας των Ρωμαίων (1042-55), σύζυγος της Ζωής ήταν έτοιμος να αποβιώσει· οι σύμβουλοί του, κυρίως ο Ιωάννης λογοθέτης του Δρόμου, τον έπεισαν να δώσει το θρόνο στο δούκα του θέματος Βουλγαρίας, τον Νικηφόρο Πρωτεύοντα. Ωστόσο τα σχέδιά τους ακυρώθηκαν από τη Θεοδώρα, αδελφή της Ζωής, που -λίγο πριν την αποβίωση του Κωνσταντίνου Θ΄- βγήκε από τη μονή, που είχε αποσυρθεί και ανακηρύχθηκε από τη βασιλική Φρουρά Αυτοκράτειρα (1055-56).^[4][5] Ακολούθησε εκκαθάριση των ανώτατων αξιωματικών και της ηγεσίας του στρατού της Ευρώπης. Ο Βρυέννιος, που τα δυτικά τάγματά του θα ήθελαν να τον δουν αυτοκράτορα, απολύθηκε και εξορίστηκε.^[2][6]

Το επόμενο έτος απεβίωσε η Θεοδώρα, τελευταία της Δυναστείας των Μακεδόνων και ο Βρυέννιος επέστρεψε στην Αυλή. Στην αναστάτωση των ημερών οι αριστοκράτες έθεσαν τον Μιχαήλ ΣΤ΄ τον στρατιωτικό στο θρόνο (1056-57), ο οποίος αποκατέστησε τον Βρυέννιο στον βαθμό του, αλλά αρνήθηκε να του επιστρέψει τα κατασχεθέντα κτήματα και την περιουσία αυτού.^[7] Το 1057 τον διέταξε με 3.000 άνδρες να ενισχύσει τον στρατό της Καππαδοκίας· ο Βρυέννιος έφυγε από τη Βασιλεύουσα με οργή και άρχισε να σχεδιάζει την έξωση του Μιχαήλ ΣΤ΄. Εκεί ένας αντιπρόσωπος του Αυτοκράτορα αναιρούσε τις διαταγές του Νικηφόρου· τότε ο Βρυέννιος του επιτέθηκε, τον χτύπησε και τον φυλάκισε. Οι αξιωματικοί του κατάλαβαν από αυτό ότι ο Νικηφόρος ήταν έτοιμος να στασιάσει.^[8] Ελευθέρωσαν τον αξιωματούχο, συνέλαβαν τον Βρυέννιο, τον τύφλωσαν και τον έστειλαν στη φυλακή. Η σύλληψή του ακύρωσε την εξέγερση και έφερε έναν άλλο στρατηγό, τον Ισαάκιο Α΄ Κομνηνό στο θρόνο (1057-59).^[2][6]

Οικογένεια

Νυμφεύτηκε την κουροπαλάτισσα Άννα^[2] και είχε τέκνα:

• Νικηφόρος Βρυέννιος ο Πρεσβύτερος, στρατηγός που στασίασε το 1077 εναντίον του Μιχαήλ Ζ΄ Δούκα (1071-78) και συνέχισε την εξέγερσή του εναντίον του Νικηφόρου Γ΄ Βοτανειάτη (1078-81). Νικήθηκε στη μάχη των Καλαβρυών από τον λέξιο Α΄ Κομνηνό και τυφλώθηκε. Γιος του ή εγγονός του ήταν ο:
  • Νικηφόρος Βρυέννιος ο Νεότερος, στρατηγός και ιστορικός, νυμφεύτηκε την κόρη του Αλεξίου Α΄, επίσης ιστορικό.^[9]
• Ιωάννης, υποστήριξε στη στάση τον αδελφό του, που τον έκανε δομέστικο των Σχολών (αρχηγό του Στρατού). Μετά την αποτυχία της εξέγερσης συνελήφθηκε από τη Φρουρά των Βαράγγων και σκοτώθηκε.^[2]