Περιφέρειες της Ελλάδας

Περιφέρειες ονομάζονται οι 13 δευτεροβάθμιοι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης του ελληνικού κράτους. Κάθε περιφέρεια έχει συσταθεί σε μια ευρύτερη περιοχή της χώρας (εξαιρουμένου του Αγίου Όρους), διαθέτει δικές της αυτοτελείς υπηρεσίες και προϋπολογισμό και τα όργανά της εκλέγονται με καθολική ψηφοφορία.^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Οι αρμοδιότητές της απλώνονται σε ένα ευρύ φάσμα: από το σχεδιασμό, το συντονισμό και την εφαρμογή των πολιτικών που άπτονται των ζητημάτων της περιοχής, μέχρι και επιμέρους καθήκοντα της κεντρικής διοίκησης που μπορεί να της ανατεθούν με νόμο.

Διοικητικές περιφέρειες της Ελλάδας
Κατηγορία	ΟΤΑ Β΄ βαθμού
Περιοχή	Ελλάδα
Δημιουργήθηκε από	Ν.1622/1986
Δημιουργήθηκε	14 Ιουλίου 1986 1 Ιανουαρίου 2011 (ως ΟΤΑ)
Αριθμός	13
Διοίκηση	Περιφερειακό συμβούλιο
Υποδιαιρέσεις	Περιφερειακή Ενότητα
Αντικατέστησε	Νομαρχία
Αντικαταστάθηκε από	Αποκεντρωμένη διοίκηση σε συγκεκριμένα ζητήματα

	Ελληνική τοπική αυτοδιοίκηση
Βαθμός	Ο.Τ.Α.	Υποδιαιρέσεις
α΄	Δήμος	• Δημοτική Ενότητα • Δημοτική Κοινότητα
β΄	Περιφέρεια	Περιφερειακή Ενότητα

Ο όρος εμπεριέχει επίσης γεωγραφική σημασία, υπό την έννοια ότι οι περιφέρειες διαθέτουν συγκεκριμένη έκταση, πληθυσμό και έδρα,^[1] όμως ο αμιγώς γεωγραφικός όρος είναι το διαμέρισμα. Από τις δεκατρείς περιφέρειες, μόλις τρεις ταυτίζονται εδαφικά με διαμέρισμα: Ηπείρου, Θεσσαλίας και Κρήτης.

Ιστορική εξέλιξη

Μια ιδιότυπη διαίρεση της χώρας σε περιφέρειες (με την ονομασία Περιφερειακαί Διοικήσεις) έγινε από τη χούντα των συνταγματαρχών με τη μεταρρύθμιση του 1971, αλλά ακυρώθηκε δύο χρόνια αργότερα, μετά το πραξικόπημα Ιωαννίδη. Σύμφωνα με το τότε χουντικό πρόγραμμα, οι περιφέρειες ήταν μόλις επτά και οι διορισμένοι διοικητές τους εισέρχονταν αυτομάτως στο Υπουργικό Συμβούλιο ως υφυπουργοί.

Η σύσταση των κανονικών περιφερειών με τα σημερινά τους όρια έγινε από την δεύτερη κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου και τον υπουργό Εσωτερικών Μένιο Κουτσόγιωργα με το Ν.1622/1986 «για την Περιφερειακή Ανάπτυξη και τον Δημοκρατικό Προγραμματισμό»^[2] και το Π.Δ.51/87,^[3] ο δε χαρακτήρας τους ήταν κατά βάσιν επικουρικός της κεντρικής διοίκησης και τα όργανά τους διορίζονταν από αυτήν. Στα τέλη της δεκαετίας του '90 η λειτουργία τους μεταρρυθμίστηκε με παράλληλη διεύρυνση των αρμοδιοτήτων τους (Ν.2503/1997^[4] και 2647/1998), και πάλι όμως παρέμειναν άμεσα εξαρτώμενες από την κεντρική διοίκηση, αφού το σύνολο των αποφασιστικών αρμοδιοτήτων συγκεντρωνόταν στα χέρια του διορισμένου από την κυβέρνηση γενικού γραμματέα τους.

Το σημερινό τους χαρακτήρα οι περιφέρειες τον έλαβαν τον Ιανουάριο του 2011, όταν τέθηκαν σε ισχύ οι σχετικές διατάξεις του «Καλλικράτη» που προέβλεπαν πλήρη δημοσιονομική και διοικητική αυτοτέλεια, αιρετά όργανα (περιφερειάρχης και περιφερειακό συμβούλιο) και ανάληψη μέρους των αρμοδιοτήτων των καταργημένων νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων. Παράλληλα όμως έχασαν κάποιες από τις έως τότε αρμοδιότητές τους, οι οποίες κρίθηκε σκόπιμο να παραμείνουν στα χέρια της κρατικής διοίκησης μέσω των αποκεντρωμένων διοικήσεων.^[5]

Κατάλογος περιφερειών

Νο	Περιφέρεια	Έδρα Περιφέρειας	Μεγαλύτερη πόλη	Μεγαλύτερος Δήμος (σε πληθυσμό)	Έκταση (km²)	Μόνιμος Πληθυσμός (2021) (κάτοικοι)	Πυκνότητα πληθυσμού (2021) (κάτοικοι/km²)	Ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (2022)(εκατομμύρια €)[6]	Κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (€)
1	Ανατολική Μακεδονία και Θράκη	Κομοτηνή	Αλεξανδρούπολη	Αλεξανδρούπολης	14.157	562.201	39,71	8.117	14.437
2	Κεντρική Μακεδονία	Θεσσαλονίκη	Θεσσαλονίκη	Θεσσαλονίκης	18.811	1.795.669	95,45	28.418	15.825
3	Δυτική Μακεδονία	Κοζάνη	Κοζάνη	Κοζάνης	9.451	254.595	26,93	4.552	17.879
4	Ήπειρος	Ιωάννινα	Ιωάννινα	Ιωαννιτών	9.203	319.991	34,77	4.432	13.850
5	Θεσσαλία	Λάρισα	Λάρισα	Λαρισαίων	14.037	688.255	49,03	10.661	15.489
6	Ιόνιες Νήσοι	Κέρκυρα	Κέρκυρα	Κέρκυρας	2.307	204.532	88,66	3.343	16.344
7	Δυτική Ελλάδα	Πάτρα	Πάτρα	Πατρέων	11.350	648.220	57,11	9.093	14.027
8	Στερεά Ελλάδα	Λαμία	Χαλκίδα	Χαλκιδέων	15.549	508.254	32,69	11.475	22.577
9	Αττική	Αθήνα	Αθήνα	Αθηναίων	3.808	3.814.064	1001,59	97.030	25.440
10	Πελοπόννησος	Τρίπολη	Καλαμάτα	Καλαμάτας	15.490	539.535	34,83	9.729	15.008
11	Βόρειο Αιγαίο	Μυτιλήνη	Μυτιλήνη	Λέσβου	3.836	194.943	50,82	2.704	13.870
12	Νότιο Αιγαίο	Ερμούπολη	Ρόδος	Ρόδου	5.286	327.820	62,02	6.737	20.550
13	Κρήτη	Ηράκλειο	Ηράκλειο	Ηρακλείου	8.336	624.408	74,90	10.331	16.545

Πηγές πληροφοριών πίνακα^{[7][8][9][10]}

Χάρτης

Χάρτης της Ελλάδας με αριθμημένες τις περιφέρειες.

Δείτε επίσης

• Άγιο Όρος, το μοναδικό αυτοδιοίκητο τμήμα του Ελληνικού Κράτους.