Προφυλακτικό

Το προφυλακτικό (ή κοινώς καπότα) είναι ένα αντικείμενο που συνήθως φτιάχνεται από λάτεξ ή πολυουρεθάνη και χρησιμοποιείται κατά τη σεξουαλική πράξη, με σκοπό την αποφυγή εγκυμοσύνης και μετάδοσης σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων όπως η σύφιλη και το AIDS. Υπάρχουν τόσο αντρικά όσο και γυναικεία προφυλακτικά, αλλά τα πρώτα είναι πιο διαδεδομένα.

Προφυλακτικό σε οβελίσκο στο Μπουένος Άιρες, Αργεντινή

Γενικά

Ξετυλιγμένο αντρικό προφυλακτικό

Τα αντρικά προφυλακτικά από λάτεξ τοποθετούνται στο ερεθισμένο πέος λίγο πριν τη σεξουαλική επαφή. Αντίθετα, το γυναικείο προφυλακτικό τοποθετείται μέσα στον κόλπο ακόμα και ώρες πριν την επαφή.

Οι κατασκευαστές τα τελευταία χρόνια έχουν προωθήσει στην αγορά πολλά είδη προφυλακτικών που διαφέρουν σε χρώμα, μέγεθος, πάχος ακόμα και γεύση. Σε μερικά χρησιμοποιείται και σπερματοκτόνο υγρό για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα.

Παλιότεροι τύποι προφυλακτικών φτιαγμένοι από έντερα ζώων είναι ακόμα διαθέσιμοι στην αγορά. Χρησιμοποιούνται κυρίως από άτομα αλλεργικά στο λάτεξ, αλλά δεν είναι τόσο αποτελεσματικά στην προστασία από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.

Τα προφυλακτικά από πολυαιθυλένιο και πολυουρεθάνη είναι αποτελεσματικά και συμβατά με λιπαντικά που βασίζονται στο λάδι και χρησιμοποιούνται και από άτομα αλλεργικά στο λάτεξ.

Ως μέθοδος ελέγχου γεννήσεων τα προφυλακτικά έχουν το πλεονέκτημα της εύκολης χρήσης και των ελάχιστων παρενεργειών καθώς και την προστασία από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Τυπικά έχουν 85% επιτυχία, ποσοστό που μπορεί να φτάσει στο 98% με σωστή χρήση και συνδυασμό με σπερματοκτόνο υγρό ή φαρμακευτική αγωγή.^[1]

Ιστορία

Προφυλακτικό του 1900

Η παλιότερη απεικόνιση προφυλακτικών είναι 12-15.000 ετών και βρέθηκε σε σπηλιά στη Γαλλία. Μια άλλη εικόνα 3.000 ετών βρέθηκε στην Αίγυπτο.^[2]

Κατά τη νεότερη εποχή προφυλακτικά κατασκευάστηκαν για πρώτη φορά το 1640 στην Αγγλία. Ήταν φτιαγμένα από έντερα ζώων και μάλλον χρησιμοποιούνταν για προστασία από ασθένειες.^[2]

Λινά προφυλακτικά χρησιμοποιούσε ο Καζανόβας τον 18ο αιώνα.^[2] Δεν ήταν όμως ιδιαίτερα αποτελεσματικά.

Η μαζική παραγωγή προφυλακτικών (από καουτσούκ) άρχισε το 1843.^[2] Ήταν ακριβά και δύσχρηστα για αυτό ξεπεράστηκαν από τα προφυλακτικά από λάτεξ που παράχθηκαν την δεκαετία του 1930.

Μειονέκτημα

Πολλοί παραπονούνται ότι το προφυλακτικό μειώνει την σεξουαλική ικανοποίηση αφού δεν υπάρχει η άμεση επαφή των σεξουαλικών οργάνων κατά την διείσδυση.

Διαφορές προφυλακτικών πολυουρεθάνης - λάτεξ

• Τα προφυλακτικά από πολυουρεθάνη μεταφέρουν τη θερμοκρασία καλύτερα.
• Τα προφυλακτικά από λάτεξ έχουν μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας.
• Τα προφυλακτικά από πολυουρεθάνη μπορούν να χρησιμοποιηθούν με λιπαντικά.
• Τα προφυλακτικά από λάτεξ είναι φτηνότερα.
• Τα προφυλακτικά από πολυουρεθάνη δεν προκαλούν αλλεργία.
• Τα προφυλακτικά από λάτεξ είναι πιο αποτελεσματικά στην προστασία από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. ^[3]
• Τα προφυλακτικά από πολυουρεθάνη δεν έχουν άρωμα όπως τα Λατέξ.
• Τα προφυλακτικά από λάτεξ αλλοιώνονται στις μεγάλες θερμοκρασίες.
• Τα προφυλακτικά από πολυουρεθάνη είναι πιο λεία.

Αποτελεσματικότητα

Η αποτελεσματικότητα των προφυλακτικών, σαν μέθοδος ελέγχου γεννήσεων, μπορεί να υπολογιστεί με δύο τρόπους: αποτελεσματικότητα μεθόδου και πραγματική αποτελεσματικότητα. Η πρώτη μέθοδος δείχνει το ποσοστό ζευγαριών που χρησιμοποιούν την μέθοδο σωστά και με διάρκεια με τα επιθυμητά αποτελέσματα. Η πραγματική είναι το ποσοστό των ζευγαριών που χρησιμοποιεί τα προφυλακτικά ως τη μόνη μέθοδο αντισύλληψης συμπεριλαμβάνοντας την λανθασμένη και την περιστασιακή μη χρήση τους.

Όπως είναι φανερό η πραγματική αποτελεσματικότητα είναι μικρότερη για τους εξής λόγους κυρίως:

• λάθη στις οδηγίες που δίνονται από τους παρασκευαστές
• λάθη στην χρήση
• αστοχία του υλικού (σπάσιμο κατά τη χρήση)

Η αποτελεσματικότητα της μεθόδου φτάνει το 98%.^[4]Τα πραγματικά ποσοστά εγκυμοσύνης ανάμεσα στους χρήστες προφυλακτικών αλλάζει ανάλογα του πληθυσμού που εξετάζεται με ετήσια ποσοστά 10-18% το χρόνο.^[5]

Λόγοι αποτυχίας

Οι λόγοι αποτυχίας είναι κυρίως οι εξής:

• Καταστροφή-αλλοίωση:
  • Καταστροφή κατά το άνοιγμα της συσκευασίας
  • Αλλοίωση από μη κατάλληλη αποθήκευση (μεγάλη θερμοκρασία, μικρή θερμοκρασία, έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, υγρασία, τοποθέτηση σε πορτοφόλι, πίσω τσέπη κ.τ.λ.)
  • Πέρασμα της ημερομηνίας λήξεως
• Γλύστρημα του προφυλακτικού κατά την χρήση.

Οι έμπειροι χρήστες έχουν λιγότερες πιθανότητες αποτυχίας και όσοι έχουν μια αποτυχία είναι πιθανότερο να έχουν παρόμοια αποτυχία στο μέλλον. .^[6] Πιστεύεται πως η ενημέρωση γύρω από την σωστή χρήση μειώνει τις πιθανότητες αποτυχίας.

Ένα μικρότερο ποσοστό αποτυχίας προέρχεται από σαμποτάζ.^[7][8].

Αποτελεσματικότητα πρόληψης σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων

Σύμφωνα με μια έρευνα του Ινστιτούτου Υγείας της Αμερικής ^[9] η σωστή και συνεχής χρήσης προφυλακτικών οδηγεί σε:

• μείωση του ρίσκου μετάδοσης AIDS κατά 85%
• μείωση της απόκτησης γονόρροιας από τους άντρες κατά 71%

Σε μελέτη του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον φαίνεται ότι μειώνεται η μετάδοση του ιού των ανθρώπινων κονδυλωμάτων περίπου κατά 70%.^[10]

Άλλες μελέτες έδειξαν ότι η σωστή και συνεχής χρήση προφυλακτικών αποκλείει την μετάδοση του ιού του AIDS από ασθενή σε μη ασθενή.

Γυναικείο προφυλακτικό

Γυναικείο Προφυλακτικό

Τα γυναικεία προφυλακτικά είναι μεγαλύτερα και φαρδύτερα από τα αντρικά. Τοποθετούνται μέσα στον γυναικείο κόλπο. Είναι πιο γνωστά στις αναπτυσσόμενες χώρες παρά στις αναπτυγμένες.

Είναι πιο δύσκολα στην χρήση και πολύ ακριβότερα από τα αντρικά, πράγμα που αποθαρρύνει την χρήση τους.

Παρόλα αυτά έχουν το πλεονέκτημα να είναι συμβατά με την χρήση λιπαντικών, καθώς δεν κατασκευάζονται από λάτεξ.

Αποτελεσματικότητα και ρίσκο χρήσης γυναικείου προφυλακτικού

Τα ποσοστά αποτυχίας κυμαίνονται στο 21%. Η προστασία από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα δεν έχει μελετηθεί εκτενώς.

Αντιδράσεις για την χρήση προφυλακτικών

Θρησκευτικές αντιδράσεις

Όπως κάθε μορφή ελέγχου γεννήσεων, τα προφυλακτικά καταδικάζονται από την Καθολική Εκκλησία, κάποιες Προτεσταντικές εκκλησίες και πολλά Ινδουϊστικά ρεύματα, κυρίως λόγω της πίστης του σκοπού της σεξουαλικής πράξης μόνο για την διαιώνιση του είδους. Οι απόψεις των εκπροσώπων της Ορθόδοξης Εκκλησίας, του Ιουδαϊσμού, του Ισλάμ και του Βουδισμού διαφέρουν κατά άτομο.

Η αντίθεση κυρίως έγκειται στο ότι αρκετές θρησκείες αντιλαμβάνονται την σεξουαλική επαφή μόνο ως πράξη αναπαραγωγής, που χάνει το νόημα της με την χρήση του προφυλακτικού.

Νόμοι και πολιτικές περιορισμού χρήσης προφυλακτικών

Ιρλανδία

Στην Ιρλανδία τα προφυλακτικά ήταν διαθέσιμα μόνο με ιατρική συνταγή μέχρι το 1985. Ύστερα έγιναν ελεύθερα στα ενήλικα άτομα, αλλά πωλούνταν μόνο στα φαρμακεία. Από το 1993 τόσο το όριο ηλικίας όσο και ο περιορισμός στα σημεία πώλησης άρθηκαν.

Φιλιππίνες

Στις Φιλιππίνες δεν τίθεται νομικό κώλυμα. Εντούτοις η Καθολική Εκκλησία, που κατέχει μεγάλο έρεισμα, απαγορεύει την προώθηση προφυλακτικών με κάθε τρόπο. Το 2004 απαγορεύτηκε από τοπικούς παράγοντες ακόμα και στους γιατρούς να προτείνουν τη χρήση προφυλακτικών. ^[11]

Σομαλία

Το 2003 κηρύχτηκε παράνομη η πώληση ή η χρήση προφυλακτικών στη Σομαλία. Η ποινή προβλέπει ακόμα και λιθοβολισμό.^[12]

Άλλες χρήσεις προφυλακτικών

• Ο Αμερικανικός Στρατός από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο χρησιμοποιεί προφυλακτικά για την προστασία των πυρομαχικών από την υγρασία, την άμμο και την βροχή.
• Στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο χρησιμοποιήθηκαν και στην συγκέντρωση των ούρων των πιλότων των Βομβαρδιστικών Αεροπλάνων.
• Χρησιμοποιούνται για συγκέντρωση νερού σε έκτακτες περιπτώσεις^[13]
• Χρησιμοποιούνται σαν κρυψώνες για εμπόριο ναρκωτικών.^[14]
• Όσοι ταξιδεύουν στην Νότια Αμερική και χρειαστεί να διασχίσουν κάποιο ποτάμι τα χρησιμοποιούν για να αποφύγουν την είσοδο στην ουρήθρα του μικρού ψαριού Καντιρού που προσελκύεται από το αίμα και τα ούρα.^[15]