Τζοβάννι Καμπότο

Ο Τζοβάννι Καμπότο (ιταλικά: Giovanni Caboto‎‎, 23 Μαΐου 1450 – 1498)^[5] ήταν Ιταλός εξερευνητής και θαλασσοπόρος από τη Δημοκρατία της Βενετίας. Το ταξίδι του στη Βόρεια Αμερική υπό τις εντολές του Ερρίκου Ζ΄ της Αγγλίας αποτελεί την αρχαιότερη Ευρωπαϊκή εξερεύνηση της περιοχής μετά την ίδρυση της Βίνλαντ τον 11ο αιώνα από τους Βίκινγκ.

Τζοβάννι Καμπότο
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	1450 (περίπου)[1] Γκαέτα
Θάνατος	1498 (περίπου)[2] Βόρειος Ατλαντικός Ωκεανός
Χώρα πολιτογράφησης	Βενετική Δημοκρατία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Ιταλικά[3]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	gestor ναυτικός σκλαβέμπορος
Οικογένεια
Τέκνα	Σεμπαστιάνο Καμπότο
Γονείς	Giulio Caboto[4]
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Πρώτα χρόνια

Ο Τζοβάννι Καμπότο γεννήθηκε στη Δημοκρατία της Βενετίας γύρω στο 1450 ή λίγο πριν από τη συγκεκριμένη ημερομηνία.^[6] Με την ενηλικίωση του (1471) έγινε αποδεκτός στη θρησκευτική αδελφότητα του "Σκουόλα Γκράντε ντι Σαν Τζιοβάννι Εβαγκελίστα", η αποδοχή δείχνει ότι ήταν σεβαστό μέλος της κοινότητας. Με την ανάκτηση της Βενετικής υπηκοότητας (1476) ο Τζοβάννι Καμπότο είχε δικαίωμα να συμμετέχει στο θαλάσσιο εμπόριο το οποίο αποτελούσε τη σημαντικότερη πηγή πλούτου για τη Βενετία εκείνης της εποχής. Σε έγγραφο (1483) καταγράφεται το όνομα του στην πώληση ενός σκλάβου από την Κρήτη, τον είχε αποκτήσει όταν βρισκόταν στα εδάφη του Σουλτάνου της Αιγύπτου ο οποίος κατείχε το σημερινό Ισραήλ, τη Συρία και τον Λίβανο.^[7] Η παρουσία του στην περιοχή δεν έχει αποδείξει ότι επισκέφτηκε τη Μέκκα όπως είχε ισχυριστεί στον Μιλανέζο πρεσβευτή που επισκέφτηκε όταν πήγε στο Λονδίνο.^[8]

Την εποχή εκείνη είχε αποκτήσει μεγάλες γνώσεις σχετικά με το ανατολικό εμπόριο ειδικά τα μπαχαρικά και το μετάξι που διαπραγματευόταν με τους περισσότερους Ευρωπαίους. Ο Τζοβάννι Καμπότο καταγράφεται σε μια μεγάλη σειρά από Βενετικές πηγές στα τέλη της δεκαετίας του 1480, είχε ήδη παντρευτεί με τη Ματτέα και είχε αποκτήσει πολλούς γιους (1484).^[9] Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι είχε έντονη συμμετοχή στην οικοδόμηση της πόλης, την εμπειρία του αυτή ανέδειξε αργότερα στην Ισπανία όταν ζήτησε εργασία ως πολιτικός μηχανικός.^[10] Ο Τζιοβάννι Καμπότο είχε μεγάλα οικονομικά προβλήματα στα τέλη της δεκαετίας του 1480, για αυτό αναγκάστηκε να δραπετεύσει από τη Βενετία ως αναξιόπιστος οφειλέτης (5 Νοεμβρίου 1488). Με την άφιξη του στη Βαλένθια οι πιστωτές του επιχείρησαν να τον συλλάβουν στέλνοντας "συστατική επιστολή" στη δικαιοσύνη της πόλης.^[6] Την εποχή που βρισκόταν στη Βαλένθια πρότεινε βελτιώσεις στο λιμάνι της πόλης αλλά οι προτάσεις του απορρίφτηκαν.^[11] Τα επόμενα χρόνια (1494) μετακόμισε στη Σεβίλλη όπου ανέλαβε για πέντε μήνες να κατασκευάσει μια πέτρινη γέφυρα πάνω από τον ποταμό Γουαδαλκιβίρ. Το έργο διεκόπη με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου της πόλης (24 Δεκεμβρίου 1494), κατόπιν κατέφυγε στη Λισαβόνα για να αναλάβει μια αποστολή στον Ατλαντικό.^[12] Την επόμενη χρονιά (1495) κατέφυγε στο Λονδίνο με στόχο να αναζητήσει χρηματοδότηση και οικονομική υποστήριξη.^[13]

Μετάβαση στην Αγγλία

Ανδριάντας του Τζοβάννι Καμπότο

Ο Τζοβάννι Καμπότο αναζήτησε οικονομική υποστήριξη από την Αγγλία σε αντίθεση με τον Χριστόφορο Κολόμβο που χρηματοδοτήθηκε από τη Μοναρχία της Ισπανίας. Ο στόχος του ήταν να ταξιδέψει βορειοδυτικά στον Ατλαντικό και να ανακαλύψει ένα πέρασμα στην Ασία από τα βόρεια.^[14] Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι με την άφιξη του στην Αγγλία πήγε στο Μπρίστολ που ήταν το κορυφαίο ναυτικό κέντρο του νησιού και η μόνη πόλη που είχε αναλάβει εξερευνητικές αποστολές στον Ατλαντικό.^[15] Το Στέμμα της Αγγλίας του έδωσε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας (1496) με εντολή να αναλάβει τις αποστολές του μόνο το Μπρίστολ στο οποίο βρίσκονταν οι οικονομικοί υποστηρικτές του. Το διάταγμα ανέφερε επίσης ότι τα αγαθά από τις αποκαλύψεις θα μεταφέρονταν στην Αγγλία μέσω του Μπρίστολ και ο βασιλιάς θα έπρεπε να λάβει το ένα πέμπτο των κερδών.^[16][17] Ο Ερρίκος Ζ΄ της Αγγλίας ακολούθησε για το Μπρίστολ τις πρακτικές της Ισπανίας που είχε καθιερώσει μονοπωλιακό λιμάνι τη Σεβίλλη και της Πορτογαλίας που έκανε το ίδιο για τη Λισαβώνα. Η Βρετανή ιστορικός Άλγουιν Ράντοκ αποκάλυψε στα τέλη του 20ου αιώνα ότι ο Τζοβάννι Καμπότο πήγε πρώτα στο Λονδίνο με στόχο να ζητήσει οικονομική υποστήριξη από την Ιταλική κοινότητα. Ο προστάτης του ήταν ο Αυγουστινιανός Πατέρας Τζιοβάννι Αντόνιο ντε Καρμποναρί ο οποίος τον συνόδευσε σε μια αποστολή (1498), είχε καλές σχέσεις με τον βασιλιά Ερρίκο Ζ΄ και του τον σύστησε. Ο Τζοβάννι Καμπότο πήρε δάνειο από Ιταλικό τραπεζικό οίκο στο Λονδίνο για να εκπληρώσει τους στόχους του. Η Άλγουιν Ράντοκ διέταξε να καταστραφούν τα αρχεία των ερευνών της μετά τον θάνατο της (2005), οι μελετητές θα έπρεπε να αντιγράψουν την έρευνα της και να την αναζητήσουν ξανά.^[18] Το "Ίδρυμα του Καμπότο" δημιουργήθηκε στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ με στόχο να αναζητήσει τα αρχεία σχετικά με τις αποστολές του Τζοβάννι Καμπότο από το Μπρίστολ (2009).^[19] Ο Φραντσέσκο Γκουίντι Μπρούσκολι από το Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας βρήκε μερικά έγγραφα που αποκάλυψαν ότι πήρε δάνειο στο Λονδίνο από τραπεζικό Οίκο της Φλωρεντίας.^[20] Οι τραπεζίτες του παρείχαν στο Λονδίνο 50 ευγενείς για να υποστηρίξουν την αποστολή του, η πληρωμή ωστόσο των εμπόρων από τη Φλωρεντία δεν αρκούσε για να ολοκληρωθεί η αποστολή.^[20] Ο βασιλιάς Ερρίκος Ζ΄ έδωσε στον Τζοβάννι Καμπότο και στους τρεις γιους του διπλώματα ευρεσιτεχνίας, είχαν με αυτά το δικαίωμα να εκχωρήσουν σε τρίτους τα δικαιώματα για εκτέλεση.^[15] Οι γιοι του πιθανότατα εκείνη την εποχή ήταν ακόμα ανήλικοι.^[21]

Τα ταξίδια

Η κατοικία του Τζοβάννι Καμπότο στη Βενετία

Δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για το πρώτο ταξίδι του Τζοβάννι Καμπότο πέρα από μια επιστολή που έγραψε τον χειμώνα του 1497-1498 ένας έμπορος από το Μπρίστολ, η "επιστολή του Τζον Ντέι" με αποδέκτη τον Χριστόφορο Κολόμβο. Η αποστολή κάνει μια σύντομη αναφορά στο πρώτο ταξίδι του Καμπότο για το οποίο ο Κολόμβος ήθελε να μάθει λεπτομέρειες. Ο Τζον Ντέι του γράφει "αφού η Μεγαλειότητα θέλει να μάθει σας πληροφορώ ότι το πλήρωμα του δημιούργησε ταραχές, δεν είχαν προμήθειες, έπεσαν σε κακοκαιρία και αναγκάστηκαν να επιστρέψουν". Με δεδομένο ότι ο Τζοβάννι Καμπότο έλαβε το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας από τον βασιλιά τον Μάρτιο του 1496 ξεκίνησε το πρώτο του ταξίδι το προσεχές καλοκαίρι. Οι πληροφορίες σχετικά με το δεύτερο ταξίδι του (1497) προέρχονται από τέσσερις σύντομες επιστολές και με μια καταχώρηση σε ένα Χρονικό της πόλης του Μπρίστολ (1565). Το χρονικό σχετικά με το δεύτερο ταξίδι του Τζοβάννι Καμπότο (1496-1497) λέει συγκεκριμένα:^[22]

"Φέτος την ημέρα της εορτής του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή (24 Ιουνίου 1497) οι έμποροι του Μπρίστολ ανακάλυψαν τη Γη της Αμερικής, το πλοίο αναχώρησε από το Μπρίστολ την 1η Μαΐου και επέστρεψε στην αφετηρία του την 6η Αυγούστου".

Η "Επιστολή του Τζον Ντέι" τον χειμώνα του 1497-1498 παρέχει περισσότερες λεπτομέρειες για το δεύτερο ταξίδι του Τζοβάννι Καμπότο στην οποία είχε προσαρμοστεί με το πλήρωμα του και έτσι κατόρθωσε να προχωρήσει σε εξερευνήσεις.^[23] Δεν είναι γνωστό αν πέρασε πιο δυτικά από την Αλεξανδρινή γραμμή ή πόσο δυτικά έφτασε, ο Χριστόφορος Κολόμβος ήθελε να μάθει λεπτομέρειες επειδή φοβήθηκε ότι θα αμφισβητήσουν τα μονοπωλιακά του δικαιώματα για εξερεύνηση στη δύση.^[24] Ο Άλγουιν Ράντοκ ισχυρίστηκε ότι βρήκε άλλη μια επιστολή που έγραψαν οι τραπεζίτες της Αδελφότητας του Τζοβάννι Αντόνιο ντε Καρμποναρίς (10 Αυγούστου 1497). Η επιστολή δεν έχει βρεθεί ακόμα και τα γραπτά σχόλια της Άλγουιν Ράντοκ δεν μας παρέχουν επαρκείς πληροφορίες.^[25] Η Άλγουιν Ράντοκ ισχυρίστηκε ότι η επιστολή περιείχε "νέα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι οι ναυτικοί του Μπρίστολ είχαν ανακαλύψει νέα εδάφη δυτικά του Ωκεανού πριν την επιστροφή του Τζοβάννι Καμπότο στο Μπρίστολ".^[26] Οι ναυτικοί του Μπρίστολ είχαν φτάσει στη Βόρεια Αμερική περίπου δύο δεκαετίες πριν την αποστολή του Τζοβάννι Καμπότο.^[27]

Οι πηγές δεν συμφωνούν απόλυτα με την εξέλιξη των γεγονότων και καμία από αυτές δεν θεωρείται αξιόπιστη. Ο Τζοβάννι Καμπότο ταξίδευσε με ένα μικρό πλοίο βάρους 50 τόνων με το όνομα "Ματθαίος του Μπρίστολ", είχε πλήρωμα 18-20 ανδρών και επαρκείς προμήθειες που μπορούσαν να κρατήσουν 7-8 μήνες.^[8][28] Στα μέλη του πληρώματος βρισκόταν ένας ανώνυμος άνδρας από τη Βουργουνδία και ένας κουρέας από τη Δημοκρατία της Γένοβας ως "χειρουργός", οι κουρείς έκαναν εκείνη την εποχή μικρές χειρουργικές επεμβάσεις.^[8] Στην επιστολή συμμετείχαν επίσης πιθανότατα και δύο αξιωματούχοι έμποροι από το Μπρίστολ.^[8] Ο ένας από αυτούς ήταν ο Γουίλιαμ Γουέστον τον οποίο αναγνώρισαν σαν μέλος της αποστολής του Τζοβάννι Καμπότο μόλις στις αρχές του 20ου αιώνα, τον παρουσίασε η ιστορικός Μάργκαρετ Μ. Κόντον σε ένα έγγραφο. Ο ιστορικός Έβαν Τζόουνς δημοσιοποίησε το έγγραφο (2009), στην επιστολή ο βασιλιάς Ερρίκος Ζ΄ διατάζει την άρση των νομικών διαδικασιών εναντίον του Γουίλιαμ Γουέστον επειδή ήταν πολύτιμος σε μια νέα αποστολή στη Νέα Γη. Το ταξίδι το έκανε μαζί με τον Τζοβάννι Καμπότο ο οποίος είχε μόλις δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, με τον τρόπο αυτό ο Γουίλιαμ Γουέστον έγινε ο πρώτος Άγγλος που ηγήθηκε σε εξερεύνηση στη βόρεια Αμερική.^[29] Ο Γουίλιαμ Γουέστον παρουσίασε άλλο ένα έγγραφο που δείχνει ότι ο Καμπότο και ο Γουέστον έλαβαν την αμοιβή τους από τον βασιλιά τον Ιανουάριο του 1498, αυτό δείχνει ότι στο δεύτερο ταξίδι συνεργάστηκαν αρμονικά. Το ίδιο έγγραφο καταγράφει μια αμοιβή αξίας 30 λιρών που έλαβε ο Γουίλιαμ Γουέστον από τον Ερρίκο Ζ΄ (1499) ως επιβράβευση για τις επιτυχημένες του υπηρεσίες.^[30] Με την αναχώρηση από το Μπρίστον η αποστολή έφτασε αρχικά στην Ιρλανδία, προχώρησε δυτικά τον Ωκεανό και έφτασε στις ακτές της βόρειας Αμερικής (24 Ιουνίου 1497). Η ακριβής τοποθεσία στην οποία προσάραξε η αποστολή έχει αμφισβητηθεί με αποτέλεσμα πολλές πόλεις ή περιοχές του Καναδά να αντιμάχονται μεταξύ τους για την πατρότητα. Οι ιστορικοί έχουν προτείνει το ακρωτήριο Μποναβίστα ή τον Άγιο Ιωάννη της Νέας Γης ή το νησί Κέιπ Μπρετόν στη Νέα Σκωτία ή το Λαμπραντόρ.^[14] Με την αποκάλυψη της "επιστολής του Τζον Ντέι" τη δεκαετία του 1950 έχουν προταθεί είτε η Νέα Γη είτε το νησί Κέιπ Μπρέιτον επειδή ταιριάζουν καλύτερα τα γεωγραφικά πλάτη.

Το τελευταίο ταξίδι

Τα "Μεγάλα Χρονικά του Λονδίνου (1189–1512)" αφηγούνται το τελευταίο ταξίδι του Τζιοβάννι Καμπότο, αναχώρησε από το Μπρίστολ τον Μάιο του 1498 με πέντε πλοία, το ένα από αυτά είχε εξοπλιστεί από τον ίδιο τον βασιλιά.^[31] Μερικά από τα πλοία μετέφεραν εμπορεύματα όπως υφάσματα και δαντέλες, αυτό δείχνει ότι είχε στόχο να ασχοληθεί στην περιοχή με το εμπόριο.^[32] Ο Ισπανός απεσταλμένος στο Λονδίνο αναφέρει ότι τα πλοία έπεσαν σε μεγάλη καταιγίδα, το ένα από αυτά αναγκάστηκε να παραμείνει στην Ιρλανδία, τα υπόλοιπα τέσσερα με τον Καμπότο συνέχισαν κανονικά το ταξίδι τους.^[31] Δεν υπάρχουν αρχεία τα οποία να σχετίζονται με τη συγκεκριμένη αποστολή, για αιώνες πίστευαν ότι ο Τζιοβάννι Καμπότο και οι άντρες του χάθηκαν στη θάλασσα, ωστόσο καταγράφεται αργότερα στο Λονδίνο η παρουσία ενός από αυτούς (1501).^[33] Υπάρχουν πολλές θεωρίες σχετικά με τον Τζιοβάννι Καμπότο είτε ότι πέθανε στο ταξίδι, είτε ότι επέστρεψε στο Λονδίνο και πέθανε εκεί είτε παρέμεινε στον Καναδά για να ζήσει μαζί με τους ιθαγενείς.^[34]