Φαχ

σύστημα κατηγοριοποίησης φωνών, κυρίως στο πλαίσιο της όπερας, με βάση την έκταση, το βάρος, το χρώμα και άλλες ιδιότητες της φωνής From Wikipedia, the free encyclopedia

Remove ads

Ο γερμανικός όρος φαχ (γερμ. Stimmfach, Fach, πληθ. Fächer) αναφέρεται στο σύστημα κατηγοριοποίησης φωνών, κυρίως στα πλαίσια της όπερας, με βάση την έκταση, το βάρος, το χρώμα και άλλες ιδιότητες της φωνής. Χρησιμοποιείται διεθνώς, αλλά ως επί τω πλείστω στις γερμανόφωνες χώρες και τις σχολές μονωδίας.

 Αυτό το λήμμα χρειάζεται μορφοποίηση ώστε να ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές μορφοποίησης της Βικιπαίδειας.
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές.
Αυτό το λήμμα χρειάζεται μετάφραση. Αν θέλετε να συμμετάσχετε, μπορείτε να επεξεργαστείτε το λήμμα μεταφράζοντάς το ή προσθέτοντας δικό σας υλικό και να αφαιρέσετε το {{μετάφραση}} μόλις το ολοκληρώσετε. Είναι πιθανό (και επιθυμητό) το ξενόγλωσσο κείμενο να έχει κρυφτεί σαν σχόλιο με τα <!-- και -->. Πατήστε "επεξεργασία" για να δείτε ολόκληρο το κείμενο.

Το σύστημα αποτελεί σύμβαση τόσο για τους τραγουδιστές όσο και για τους παραγωγούς οπερατικών παραστάσεων. Ο τραγουδιστής που «ανήκει» ή εντάσσεται σε κάποιο συγκεκριμένο φαχ έχει τη δυνατότητα να κινηθεί στα πλαίσια συγκεκριμένων ρόλων, που έχουν ταυτοποιηθεί στον συγκεκριμένο τύπο φωνής. Πολλοί παραγωγοί όπερας διαθέτουν καταλόγους με διαθέσιμους τραγουδιστές, κατηγοριοποιημένοι κατά φαχ· αυτό διευκολύνει τόσο τον τραγουδιστή, που έτσι αποφεύγει να λάβει ακατάλληλο για τη φωνή του ρόλο, όσο και τον παραγωγό, που δεν θα χάσει χρόνο ψάχνοντας τραγουδιστές διαφορετικού φαχ.

Ακολουθεί ένας κατάλογος με τους κυριότερους υπότυπους φωνών (Fächer), με αντιστοιχία σε δεδομένους οπερατικούς ρόλους. Καθώς η οπερατική ορολογία σε διεθνή χρήση είναι κατά βάση γερμανική και ιταλική, η ελληνική μετάφραση (κατά προσσέγγιση) δίδεται σε παρένθεση. Πολλοί ρόλοι αντιστοιχούν σε περισσότερα από ένα φαχ, καθώς σε πολλές περιπτώσεις ο τραγουδιστής δεν εμπίπτει πάντα σε ένα συγκεκριμένο φαχ: π.χ. κάποιες υψίφωνοι έχουν τη δυνατότητα να τραγουδούν ρόλους κολορατούρας, αλλά και δραματικής κολορατούρας. Επιπλέον, κάποιοι ρόλοι είναι δύσκολο να αποδοθούν σε κάποιο συγκεκριμένο φαχ: π.χ. η "Βασσίλισα της Νύχτας" από τον "Μαγικό Αυλό" του Μότσαρτ θεωρείται ρόλος για δραματική κολορατούρα, αλλά δεδομένης της σπανιότητας της συγκεκριμένης φωνής και της ακραίας απαιτούμενης έκτασης, ο ρόλος αποδίδεται συχνά από μια λυρική κολορατούρα.

Remove ads

Fächer της Σοπράνο

Lyrischer Koloratursopran / Koloratursoubrette

Thumb
  • Αντιστοιχία στα ελληνικά: Σοπράνο κολορατούρα ή Λυρική κολορατούρα.
  • Έκταση: Μεσαίο Ντο - Κόντρα Φα (Φα 6).
  • Περιγραφή: Αναφέρεται συνήθως (αλλά όχι πάντα) σε ελαφριά σοπράνο φωνή με ψηλή έκταση. Περιλαμβάνει «μικρές» φωνές που δεν έχουν το βάθος και τη δύναμη μιας δραματικής σοπράνο. Επιβάλλεται η άνεση σε δεξιοτεχνικά περάσματα, κυρίως στην ψηλή περιοχή. Ενίοτε, φθάνει και σε ψηλότερες περιοχές, ενώ οι εκπρόσωποι αυτού του φαχ έχουν τη δυνατότητα να παίζουν λυρικούς ρόλους και το αντίστροφο.
  • Ρόλοι:
  • Τραγουδίστριες:
    • Kathleen Battle
    • Laura Claycomb
    • Natalie Dessay
    • Diana Damrau
    • Elizabeth Futral
    • Sumi Jo
    • Nellie Melba
    • Lina Pagliughi
    • Lily Pons
    • Lucia Popp
    • Mado Robin
    • Erna Sack
    • Luciana Serra
    • Beverly Sills
    • Rita Streich
    • Sarah Coburn

Dramatischer Koloratursopran

Thumb
  • Αντιστοιχία στα ελληνικά: Δραματική σοπράνο κολορατούρα.
  • Έκταση: Μεσαίο Ντο - Κόντρα Φα.
  • Περιγραφή: Ισχύουν τα ως άνω, με τη διαφορά ότι διαθέτει πιο δραματικό, πλούσιο χρώμα. Συχνά η φωνή της έχει περισσότερο βάρος από μια απλή κολορατούρα και είναι πιο λυρική. Επιβάλλεται εξίσου η άνεση στην ψηλή περιοχή και στα δεξιοτεχνικά περάσματα. Τυπικότατο παράδειγμα αποτελεί η Μαρία Κάλλας, η Τζόαν Σάδερλαντ και η Τζουν Άντερσον. Πρόκειται για σπανιότατο φαχ, καθώς απαιτούνται πιο σωματώδεις φωνητικές χορδές ώστε να αποδοθεί το δραματικό χρώμα, κάτι που συνήθως περιορίζει τη δεξιοτεχνική άνεση.
  • Ρόλοι:

Η δραματική κολορατούρα στα έργα του Μότσαρτ δεν ταυτίζεται με την Ιταλική δραματική κολορατούρα. Οι τραγουδίστριες που ερμηνεύουν Ντόννα Άννα, Φιορντιλίτζι κλπ δεν είναι απαραίτητο ότι μπορούν να ερμηνεύσουν αντίστοιχους ιταλικούς ρόλους, οι οποίοι απαιτούν άλλες φωνητικές δεξιότητες. Οι ρόλοι της Λεονώρας, της Βιολέττας κλπ απαιτούν μια δραματική σοπράνο φωνή, που να έχει ωστόσο άνεση στην ψηλή περιοχή. Από την άλλη, η Νόρμα, η Λαίδη Μακβέθ κλπ αποτελούν δείγματα ιταλικών ρόλων, που δεν είναι απαραίτητο να αποδωθούν από κολορατούρα (αν και η παρτιτούρα αυτό απαιτεί), αλλά από μια φωνή σωματώδη, με δυνατότητα να χειριστεί ακραίο δραματικό ύφος και με άνεση στη δεξιοτεχνία. Ο Βέρντι έγραψε πολλάκις τέτοιους ρόλους στα νιάτα του. Η δραματική σοπράνο Γκένα Ντιμιτρόβα αποτελεί ιδανικό παράδειγμα τέτοιας φωνής, καθώς ερμήνευσε όλους αυτούς τους ρόλους, αλλά και το βαρύτερο από το ιταλικό ρεπερτόριο. Η δε Μαρία Κάλλας είναι άλλο ένα τέτοιο παράδειγμα, ωστόσο δεν είναι εύκολο να ενταχθεί σε συγκεκριμένο φαχ, καθώς η φωνή της υπήρξε εξαιρετικά εύπλαστη, κάτι που της επέτρεπε να τραγουδά σχεδόν κάθε ρόλο.

  • Τραγουδίστριες
    • June Anderson
    • Radmila Bakočević
    • Μαρία Κάλλας
    • Cristina Deutekom
    • Edita Gruberova
    • Caterina Mancini
    • Nelly Miricioiu
    • Edda Moser
    • Diana Damrau
    • Joan Sutherland
    • Luisa Tetrazzini
    • Ghena Dimitrova
    • Alexandrina Pendatchanska

Deutsche Soubrette / Charaktersopran

Thumb
  • Αντιστοιχία στα ελληνικά: Σουμπρέτα
  • Έκταση: Μεσαίο Ντο - κόντρα Ντο (Ντο6)
  • Περιγραφή: Πρόκειται για μια γλυκιά, ελαφριά και λυρική φωνή, με σχετική άνεση σε δεξιοτεχνικά περάσματα, όπως αυτά μιας κολορατούρας. Οι περισσότερες υψίφωνοι αρχίζουν την καριέρα τους ως σουμπρέτες και αλλάζουν το φαχ τους όσο ωριμάζουν φωνητικά.
  • Ρόλοι:
  • Τραγουδίστριες:
    • Barbara Bonney
    • Elisabeth Schumann
    • Dawn Upshaw

Lyrischer Sopran

Thumb

Jugendlich Dramatischer Sopran

Thumb
  • Αντιστοιχία στα ελληνικά: Λυρικο-δραματική σοπράνο.
  • Έκταση: Λα3 - Ντο6.
  • Περιγραφή: Η ιταλική εκδοχή αυτού του φαχ απαντά στον όρο σπίντο, που σημαίνει κατά λέξη «πιεσμένο». Αυτό δεν αναφέρεται τόσο στον τρόπο ηχοπαραγωγής του τραγουδιστή, αλλά στην ποιότητα του ήχου αυτού καθεαυτού. Η λυρικο-δραματική σοπράνο διαθέτει μια μάλλον μεγάλη φωνή, ικανή να διαπεράσει τον ηχητικό όγκο μιας ορχήστρας ή χορωδίας. Συνήθως της αποδίδονται νεανικοί ρόλοι, ασχέτως αν η ερμηνεύτρια είναι όντως νεαρή. Καθώς απουσιάζουν από το φαχ αυτό οι ακραίες νότες, η φωνή αυτή είναι ιδανική για μεγάλη γκάμα ρόλων, ενώ δεν είναι σπάνιο οι εκπρόσωποί της να ερμηνεύουν και ρόλους γραμμένους για μέτζο-σοπράνο.
  • Ρόλοι:
  • Τραγουδίστριες:
    • Michèle Crider
    • Barbara Frittoli
    • Γκουντούλα Γιάνοβιτς
    • Karita Mattila
    • Aprile Millo
    • Adrianne Pieczonka
    • Leontyne Price
    • Ρενάτα Τεμπάλντι

Dramatischer Sopran

Thumb

Οι άνω δύο τελευταίοι ρόλοι αφορούν δραματικές υψιφώνους με άνεση στην ψηλή τους περιοχή, καθώς τα έργα απαιτούν εκτεταμένες φράσεις (τενούτες) σε ψηλές νότες. Ο ίδιος ο Στράους είχε δηλώσει ότι η Σαλώμη θα πρέπει να ερμηνευτεί από κάποια με την πλαστικότητα μιας δραματικής κολορατούρας, λόγω της ψηλής τεσσιτούρας του έργου.

  • Τραγουδίστριες:
    • Hildegard Behrens
    • Helga Dernesch
    • Jane Eaglen
    • Andrea Gruber
    • Lotte Lehmann
    • Zinka Milanov
    • Leonie Rysanek
    • Elisabeth Rethberg
    • Rosa Ponselle
    • Deborah Voigt
    • Τζέσυ Νόρμαν
    • Regine Crespin
    • Sylvia Sass
    • Eva Marton
    • Florence Austral
    • Germaine Lubin
    • Giannina Arangi-Lombardi
    • Gina Cigna

Hochdramatischer Sopran

  • Αντιστοιχία στα ελληνικά: Βαγκνέρια σοπράνο.
  • Έκταση: Σολ3 - Ντο6.
  • Περιγραφή: όπως προκύπτει από τη νομενκλατούρα της, η φωνή αυτή θεωρείται το ιδανικό μέσο ερμηνείας για τις ύστερες όπερες του Βάγκνερ. Κατά βάση, πρόκειται για δραματική σοπράνο, που όμως διαθέτει ακόμη μεγαλύτερη φωνή, ικανή να κινείται με αντοχή σε όλη της την έκταση. Είναι συχνά δύσκολο να διακρίνει κανείς τις διαφορές της με την «κανονική» δραματική σοπράνο, αλλά κατά μέσο όρο η Βαγκνέρια σοπράνο είναι φωνητικά δυνατότερη, μεγαλύτερης αντοχής και στιβαρού όγκου.
  • Τραγουδίστριες:
    • Florence Austral
    • Inge Borkh
    • Γκένα Ντιμιτρόβα
    • Kirsten Flagstad
    • Johanna Gadski
    • Gertrude Grob-Prandl
    • Gwyneth Jones
    • Lilli Lehmann
    • Frida Leider
    • Birgit Nilsson
    • Lillian Nordica
    • Deborah Polaski
    • Helen Traubel
    • Eva Turner
    • Astrid Varnay
Remove ads

Fächer της Μέτζο-σοπράνο και της Κοντράλτο

Koloratur-Mezzosopran

Thumb
  • Αντιστοιχία στα ελληνικά: Μέτζο-σοπράνο κολορατούρα
  • Έκταση: Σολ3 - Σι5.
  • Περιγραφή: Το συγκεκριμένο φαχ απαντάται συχνά σε όπερες του Ροσσίνι, αν και αρχικά αναφερόντουσαν σε ερμηνεύτριες της άλτο φωνής, με μεγάλη πλαστικότητα και άνεση στην ψηλή περιοχή. Στις μέρες μας ερμηνεύονται από μέτζο-σοπράνες, ή ακόμη και από σοπράνες· μια λυρική σοπράνο έχει την ευλυγισία να τραγουδήσει τα έργα αυτά στον αυθεντικό τόνο, ενώ για μια κολορατούρα η μεταφορά του τόνου ψηλότερα θα αναδείξει τις τεχνικές της δυνατότητες.
  • Ρόλοι:
  • Τραγουδίστριες:
    • Malena Ernman
    • Τσετσίλια Μπάρτολι
    • Τερέζα Μπεργκάντσα
    • Sonia Ganassi
    • Βιβίκα Ζενώ
    • Conchita Supervía
    • Marilyn Horne
    • Vesselina Kasarova
    • Joyce DiDonato

Lyrischer Mezzosopran / Spielalt

Thumb
  • Αντιστοιχία στα ελληνικά: Λυρική μέτζο-σοπράνο.
  • Έκταση: Σολ3 - Σι5.
  • Περιγραφή: κατ' αντιστοιχία της λυρικής υψιφώνου, η φωνή αυτή τοποθετείται χαμηλότερα, έχει όμως παρόμοια χαρακτηριστικά. Δεν είναι τόσο διαπεραστική, ενώ διακρίνεται για το κάπως εύθραυστο και θλιμένο του χαρακτήρα της. Ο ευφημισμός «κοντή σοπράνο» της έχει αποδοθεί, καθώς πρόκειται πραγματικά για μια λυρική σοπράνο που δεν διαθέτει άνεση στην ψηλή περιοχή. Γεγονός είναι ότι πολλές λυρικές μέτζο-σοπράνες αναπτύσσονται σε «πραγματικές» σοπράνες κάποια στιγμή στην καριέρα τους.
  • Ρόλοι:
  • Τραγουδίστριες:
    • Janet Baker
    • Susan Graham
    • Risë Stevens
    • Anne Sofie von Otter
    • Frederica von Stade
    • Tatiana Troyanos

Dramatischer Mezzosopran

Thumb
  • Αντιστοιχία στα ελληνικά: Δραματική μέτζο-σοπράνο.
  • Έκταση: Σολ3 - Σι5.
  • Περιγραφή: η φωνή αυτή μοιράζεται πολλά κοινά χαρακτηριστικά με το φαχ της δραματικής σοπράνο. Η ειδοποιός διαφορά τους είναι η τονική περιοχή στην οποία κινούνται (τεσσιτούρα) ως επί τω πλείστω: η δραματική μέτζο θα εστιάσει στη μεσαία και χαμηλή περιοχή, επιφυλάσσοντας τις ψηλές της νότες μόνο για την κλιμάκωση του έργου. Είναι φυσικό κι επόμενο οι εκπρόσωποί της συχνά να αναλαμβάνουν ρόλους για δραματική σοπράνο, που όμως είναι γραμμένοι σε μάλλον χαμηλή τεσσίτούρα.
  • Ρόλοι:
  • Τραγουδίστριες
    • Grace Bumbry
    • Shirley Verrett
    • Fiorenza Cossotto
    • Fedora Barbieri
    • Κρίστα Λούντβιχ
    • Giulietta Simionato
    • Ebe Stignani
    • Dolora Zajick
    • Denyce Graves
    • Stephanie Blythe

Dramatischer Alt

  • Αντιστοιχία στα ελληνικά: Δραματική κοντράλτο.
  • Έκταση: Φα3 - Φα5.
  • Περιγραφή: στυλιστικά είναι ίδια με τη δραματική μέτζο, αλλά σε χαμηλότερη περιοχή. Από τεχνικής πλευράς τραγουδά στην περιοχή του «περάσματος», κάπου ανάμεσα στη στηθική και την κεφαλική φωνή. Θεωρείται σπάνιος τύπος φωνής, με βαθύ, πλούσιο ήχο, σε σχέση με μια τυπική κοντράλτο.
  • Ρόλοι:
  • Τραγουδίστριες:
    • Marian Anderson
    • Lili Chookasian
    • Maria von Ilosvay
    • Sigrid Onegin
    • Ewa Podles

Tiefer Alt

Remove ads

Fächer του Τενόρου

Spieltenor / Tenor Buffo

Thumb

Charaktertenor

Thumb
  • Αντιστοιχία στα ελληνικά: θεατρικός τενόρος. Δεν διαφέρει ιδιαιτέρως με την παραπάνω υποκατηγορία, αλλά απαιτείται ικανότητα στην υποκριτική.
  • Έκταση: Σι2 - Ντο5
  • Ρόλοι:
  • Τραγουδιστές:
    • Peter Klein
    • Paul Kuen
    • Gerhard Stolze
    • Robert Tear

Lyrischer Tenor

Thumb

Jugendlicher Heldentenor

Thumb

Heldentenor

Thumb
Remove ads

Fächer του Βαρυτόνου

Lyrischer Bariton / Spielbariton

Thumb

Kavalierbariton

Thumb
  • Αντιστοιχία στα ελληνικά: Μελωδικός Βαρύτονος (από το ιταλικό Baritono Cantabile).
  • Έκταση: Λα2 - Σολ#4.
  • Περιγραφή: σε σχέση με τον λυρικό βαρύτονο, αυτό το φαχ προδίδει μια πιο άγρια φωνητική όψη, με περισσότερο μεταλλικό στοιχείο. Ο μελωδικός βαρύτονος έχει την ευχέρεια να ερμηνεύσει εξίσου λυρικούς και ελαφρά δραματικούς ρόλους, αρκεί η παρουσία του να είναι αρρενωπή και ευγενούς φύσεως. Φωνητικά το εν λόγω φαχ δεν είναι τόσο διαπεραστικό όσο αυτό του «Βερντιανού» βαρυτόνου (βλ. παρακάτω), ο οποίος συν τοις άλλοις προϋποθέτει και τη δυναμική του παρουσία επί σκηνής, έχοντας μυώδες ή μεγαλόσωμο σωματότυπο.
  • Ρόλοι:
  • Τραγουδιστές:
    • Dmitri Hvorostovsky
    • Rolando Panerai
    • Robert Merrill
    • Leo Nucci
    • Giorgio Zancanaro

Charakterbariton

Thumb
  • Αντιστοιχία στα ελληνικά: Βερντιανός Βαρύτονος.
  • Έκταση: Λα2 - Σολ#4.
  • Περιγραφή: ως συμπλήρωμα της ως άνω περιγραφής, η φωνή αυτή είναι πολύ αποτελεσματική στη ψηλή της περιοχή, ενώ ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της αποτελεί το λεγόμενο σκουίλλο (φωνητική τεχνική με την οποία η φωνή γίνεται τρόπον τινά διαπεραστική). Ονομάζεται δε «Βερντιανός» για τον προφανή λόγο που τον τοποθετεί στις περισσότερες όπερες του Βέρντι.
  • Ρόλοι:
  • Τραγουδιστές:
    • Mattia Battistini
    • Lawrence Tibbett
    • Pasquale Amato
    • Piero Cappuccilli
    • Aldo Protti
    • Sherrill Milnes
    • Ettore Bastianini
    • Renato Bruson
    • Τίτο Γκόμπι

Heldenbariton

Thumb

Lyric Bassbariton/Low Lyric Baritone

  • Αντιστοιχία στα ελληνικά: Λυρικός Μπασο-βαρύτονος.
Thumb

Dramatic Bassbariton/Low DramaticBaritone

  • Αντιστοιχία στα ελληνικά: Δραματικός Μπασο-βαρύτονος.
Thumb
Remove ads

Fächer του Βαθυφώνου

Basso Cantabile/Lyric Bassbariton/High Lyric Bass

Thumb

Hoherbass/Dramatic Bassbariton/High Dramatic Bass

Thumb
  • Τραγουδιστές:
  • Theo Adam
  • Hans Hotter
  • Marcel Journet
  • Alexander Kipnis
  • Boris Christoff
  • Cesare Siepi
  • Fyodor Chaliapin
  • Mark Reizen
  • Nicolai Ghiaurov
  • Jerome Hines

Jugendlicher Bass

Thumb

Spielbass/Bassbuffo/Lyric Buffo

Thumb

Schwerer Spielbass/Dramatic Buffo

Thumb

Lyric Seriöser Bass

Thumb
  • Τραγουδιστές:

Dramatic Seriöser Bass

Thumb
Remove ads

Πηγές

  • Kloiber, Rudolf; Konold, Wulf; and Maschka, Robert. Handbuch der Oper, 9. Auflage, Kassel (Bärenreiter) 2002, ISBN 978-3-7618-1605-9
  • Steane, J. B. Fach in The New Grove Dictionary of Opera, ed. Stanley Sadie (London, 1992) ISBN 978-0-333-73432-2
Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads
Remove ads