Χαλάζι

Το χαλάζι είναι μια μορφή υετού, που αποτελείται από κομμάτια πάγου, μορφής σφαιριδίων ή άλλων σχημάτων, που ονομάζονται χαλαζόκοκκοι και πέφτουν κατά τη διάρκεια καταιγίδων, από μεγάλα καταιγιδοφόρα σύννεφα (σωρειτομελανίες). Όταν κατά την χαλαζόπτωση πέφτουν τεράστιες ποσότητες χαλαζόκοκκων μεγάλου μεγέθους και βάρους (φαινόμενο που μπορεί να κρατήσει από 1 έως αρκετά λεπτά), τότε το φαινόμενο αναφέρεται ως χαλαζοθύελλα (hailstorm).^[1]

Χαλαζόκοκκοι στο έδαφος.

Προειδοποιητικό σημάδι για πιθανή χαλαζόπτωση είναι συχνά ένα αλλόκοτο και χαρακτηριστικό πράσινο χρώμα που παίρνουν τα σύννεφα. Μάλιστα το ίδιο χρώμα είναι πιθανή ένδειξη και για ενδεχόμενη εμφάνιση σίφωνα.

Σχηματισμός

Το χαλάζι εμφανίζεται όταν η υγρασία της ατμόσφαιρας συμπυκνώνεται πάνω σε σκόνη ή άλλα κέντρα συμπύκνωσης, τα οποία μπορεί να είναι κρύσταλλοι πάγου, ενώ η θερμοκρασία είναι κάτω από τους 0° βαθμούς Κελσίου. Οι μικροί πυρήνες των κόκκων που σχηματίζονται κατ' αυτό τον τρόπο μεγαλώνουν γρήγορα, καθώς η τάση των κορεσμένων ατμών πάνω από τον πάγο είναι μεγαλύτερη από την αντίστοιχη πάνω από νερό. Οι κόκκοι μπορούν να μεγαλώσουν και άλλο, καθώς η λανθάνουσα θερμότητα που απελευθερώνεται από την στερεοποίηση του νερού λιώνει το εξωτερικό περίβλημα, κάτι που επιτρέπει τη συνένωση κόκκων μεταξύ τους. Όταν ο χαλαζόκοκκος γίνει αρκετά βαρύς ώστε να μην παρασύρεται απ' τον άνεμο και να μην μπορεί να συγκρατηθεί από τα ανοδικά ρεύματα που αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια των καταιγίδων, πέφτει προς το έδαφος. Πρακτικώς, όσο ισχυρότερα είναι τα ανοδικά ρεύματα που συγκρατούν μέσα στα σύννεφα τους χαλαζόκοκκους για να μην πέσουν, όσο αυτοί συνεχίζουν να κερδίζουν σε μέγεθος, τόσο μεγαλύτεροι θα είναι οι τελικοί χαλαζόκοκκοι που θα παραχθούν.

Διαστάσεις και σχήματα

Κάθε κρύσταλλος πάγου άνω των 5 χιλιοστών, ονομάζεται επίσημα χαλαζόκοκκος (hailstone).^[2] Οι χαλαζόκοκκοι μπορεί να φτάσουν σε διάμετρο τα 15 εκατοστά και να ξεπεράσουν σε βάρος τα 0,5 κιλά.^[3] Συνήθως όμως έχουν μέγεθος από μερικά χιλιοστά μέχρι μερικά εκατοστά, αλλά σπανιότατα μπορεί να φτάσουν και στο μέγεθος μπάλας του τένις ή και ακόμα μεγαλύτερα μεγέθη και τότε χρησιμοποιείται συχνά ο όρος χαλαζόκοκκος-τέρας (οι μεγαλύτεροι χαλαζόκοκκοι στην ιστορία έχουν φτάσει διαμέτρους έως και 15 - 20 εκατοστά και βάρος έως και 1 κιλό). Το σχήμα τους εξαρτάται από τον τρόπο που στριφογυρίζουν μέσα στα σύννεφα πριν πέσουν στην επιφάνεια της Γης. Συνήθως είναι σχεδόν σφαιρικό ή ελλειπτικό σαν μικρού αυγού ή μερικές φορές σαν μικρού αχλαδιού. Κατά καιρούς πάντως, έχουν πέσει και χαλαζόκοκκοι με αγκαθωτές προεξοχές, όπως αυτός στη διπλανή φωτογραφία.

Κίνδυνοι

Το χαλάζι προκαλεί συχνά εκτεταμένες καταστροφές σε καλλιέργειες, αυτοκίνητα, αεροσκάφη και γυάλινες κατασκευές, ιδιαίτερα όσες έχουν γυάλινες οροφές, όπως τα θερμοκήπια. Σπανιότερα έχουν αναφερθεί ακόμα και θάνατοι ανθρώπων που εκτέθηκαν σε πολύ έντονη χαλαζόπτωση, λόγω θανατηφόρων κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων. Μία ιδιαίτερα γνωστή καταστροφική χαλαζόπτωση έπληξε το Μόναχο της Γερμανίας στις 12 Ιουλίου 1984, προκαλώντας μεγάλες καταστροφές, ιδίως στα αυτοκίνητα. Επιπροσθέτως, όταν πέφτουν μεγάλες ποσότητες χαλαζόκοκκων αλλά μικρού μεγέθους, προκαλούν ξαφνική επικίνδυνη ολισθηρότητα στο οδόστρωμα, με συχνή πρόκληση τροχαίων, καθώς δημιουργείται μεγαλύτερη ολισθηρότητα στο οδόστρωμα ακόμα και από αυτή που δημιουργείται με το χιόνι.

Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί μέθοδοι ανίχνευσης των καταιγίδων που μπορούν να προκαλέσουν χαλαζόπτωση, με χρήση ραντάρ και μετεωρολογικών δορυφόρων, πρακτικώς όμως είναι δύσκολο να υπάρξει εκ των προτέρων εκτίμηση πόσο βαρύ θα είναι το χαλάζι και σε ποιο σημείο θα χτυπήσει.

Δείτε επίσης

• Καταιγίδα
• Φυσικός κίνδυνος
• Φυσική καταστροφή