1η Στρατιά (Ελλάδα)

Η 1η Στρατιά/EU-OHQ/ΕΣΕΕΕ "ΑΧΙΛΛΕΑΣ", (Ελληνικό Στρατηγείο Επιχειρήσεων Ευρωπαϊκής Ένωσης, ΕΣΕΕΕ: αγγλικά First Army/European Union-Operations Headquarters, EL EU-OHQ)^[1][2] αποτελεί τον μεγαλύτερο σχηματισμό του Ελληνικού Στρατού και τη μόνη εν ενεργεία στρατιά στην Ελλάδα. Εδρεύει στη Λάρισα.^[1] Περιλαμβάνει ένα σώμα στρατού, μία μεραρχία πεζικού και μία μεραρχία μηχανοκίνητου πεζικού.

1η Στρατιά
Σημαία της 1ης Στρατιάς
Ενεργό	1947–1948, 1951–σήμερα
Χώρα	Ελλάδα
Κλάδος	Ελληνικός Στρατός
Υπαγωγή	Γενικό Επιτελείο Στρατού
Αρχηγείο	Λάρισα
Ρητό	ΕΣΤ ΑΝ ΤΗΝ ΑΥΤΗΝ ΟΔΟΝ ΙΗ
Συμπλοκές	Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος 1946-1949
Διοίκηση
Διοικητής	Αντιστράτηγος Δημόκριτος Κωνσταντάκος
Αξιοσημείωτοι διοικητές	Αντγος Δημήτριος Γιατζής Αντος Κωνσταντίνος Βεντήρης Αντγος Φαίδων Γκιζίκης Αντγος Αγαμέμνων Γκράτζιος Αντγος Χρίστος Μανωλάς Αντγος Κωνσταντίνος Φλώρος

Ιστορία

Η 1η Στρατιά συστάθηκε στις 20 Φεβρουαρίου του 1947, κατά τη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου πολέμου με έδρα τον Βόλο. Υπό τη δικαιοδοσία της βρίσκονταν τα Β΄ και Γ΄ Σώματα Στρατού με πρώτο διοικητή τον, Αντ/γο Δημήτριο Γιαντζή. Το 1949 μετακινήθηκε στην Κοζάνη και από το 1952 εδρεύει στην Λάρισα. Από την επανένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ το 1980 έως την 1η Ιουλίου 1999, λειτούργησε ως εθνικό και χερσαίο συμμαχικό στρατηγείο. Την 1η Ιουλίου με την υπαγωγή του συμμαχικού στρατηγείου στο ΓΕΕΘΑ, αποδεσμεύτηκε από τις συμμαχικές δραστηριότητες.^[3]

Διάφορες πηγές αναφέρουν λανθασμένα την ύπαρξη της 1ης Στρατιάς κατά τη διάρκεια του ελληνο-ιταλικού πολέμου και τη Μάχη της Ελλάδας (1940–1941). Ο Ελληνικός Στρατός Η δεν εμπεριείχε διοίκηση επιπέδου στρατιάς εκείνη την περίοδο. Στις 15 Αυγούστου το 1940, τα ελληνικά στρατεύματα ήταν ανεπτυγμένα σε πέντε σώματα στρατού, τρεις ταξιαρχίες και το Φρουραρχείο Θεσσαλονίκης.^[4]

Επιχειρησιακή Δράση

Τον Ιούλιο του 2005, η 1η Στρατιά ορίστηκε ως Μητρικό Στρατηγείο της EL EU-OHQ, ενώ τον Φεβρουάριο του 2007 μεταφέρθηκε στις σημερινές του εγκαταστάσεις. Τον Ιούνιο του 2009 διεξήχθη επιτυχώς η άσκηση διαχείρισης κρίσεων MILEX 2009 και χαρακτηρίστηκε ως πλήρως επιχειρησιακό αρχηγείο, ικανό να αναλάβει επιχειρήσεις διαχείρισης κρίσεων υπό την διοίκηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Σύμφωνα με το άρθρο 43 της Συμφωνίας της Λισαβώνας, οι ΕΕ αποφάσισε ότι μπορεί να λάβει μέρος σε επιχειρήσεις όπως:

• Κοινές επιχειρήσεις αφοπλισμού
• Ανθρωπιστική βοήθεια και διάσωση
• Στρατιωτικές συμβουλές και βοήθεια
• Πρόληψη συγκρούσεων και διατήρηση της ειρήνης
• Δυνάμεις μάχης για διαχείριση κρίσεων, συμπεριλαμβανομένης της ειρηνευτικής διαδικασίας και της σταθεροποίησης μετά τη σύγκρουση.

Η 1η Στρατιά/EL EU-OHQ ορίσθηκε ως Επιχειρησιακό Στρατηγείο της Επιχείρησης Ασπίδες (EUNAVFOR ASPIDES) που αποφασίστηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2024, με ισχύ για ένα έτος από τις 19 Φεβρουαρίου 2024. Αποστολής της είναι η διασφάλιση της ελευθερίας Ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα, στα στενά του Baab al-Mandab και τα στενά του Ορμούζ, τον κόλπο του Άντεν, την Αραβική Θάλασσα, τον κόλπο του Ομάν και τον Περσικό κόλπο. Στρατηγικός στόχος σύμφωνα με την απόφαση (ΚΕΠΠΑ) 2024/583 είναι η διασφάλιση της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας με την αποστολή πολεμικών πλοίων για τη συνοδεία σκαφών εντός της προαναφερόμενης περιοχής. Ως Διοικητής της Επιχείρησης ορίστηκε ο Αρχιπλοίαρχος (απχος) Βασίλειος Γρυπάρης του Πολεμικού Ναυτικού της Ελλάδας^[5], εποπτευόμενος από τη Στρατιωτική Επιτροπή της ΕΕ (EU Military Committee - EUMC), στην οποία υποβάλλει εκθέσεις σε τακτά χρονικά διαστήματα, ενώ ο πολιτικός έλεγχος και η στρατηγική διεύθυνση της επιχείρησης ασκείται από την Επιτροπή Πολιτικής και Ασφάλειας (Political and Security Committee - PSC).^[6][7]

Έμβλημα

Το έμβλημα της 1ης Στρατιάς αποτελείται από μια αρχαία μακεδονική ασπίδα με τον 16άκτινο Ήλιο της Βεργίνας, σύμβολο της Μακεδονικής δυναστείας που απεικονίζεται στη λάρνακα του Φιλίππου Β' και υιοθετήθηκε το 1984. Συμβολίζει την αποφασιστικότητα, τη δύναμη και τη θέληση της 1ης Στρατιάς.^[8]

Ο θυρεός εμπεριέχει το ρητό "ΕΣΤ' ΑΝ ΤΗΝ ΑΥΤΗΝ ΟΔΟΝ ΙΗ" (εφόσον πορεύεται τον ίδιο δρόμο) από το 1969. Πρόκειται για απόσπασμα της απάντησης των Αθηναίων προς τον Μαρδόνιο πριν από τη Μάχη των Πλαταιών το 479πΧ, όπου ο Μαρδόνιος προσέφερε όρους ειρήνης στους Αθηναίους, με την ελπίδα της διαίρεσης των ελληνικών δυνάμεων. Οι Αθηναίοι ανταποκρίθηκαν με τον όρο ότι «Όσο ο ήλιος θα ακολουθεί την ίδια πορεία, όπως και τώρα, εμείς δεν θα έρθουμε ποτέ σε συμβιβασμό με τον Ξέρξη».^[8][9]

Διάρθρωση

Στην 1η Στρατιά υπάγονται οργανωτικά:

• Το Δ' Σώμα Στρατού (Δ' ΣΣ) "ΘΡΑΚΗ" με έδρα την Ξάνθη
• Η 1η Μεραρχία Πεζικού (Ι ΜΠ) "ΣΜΥΡΝΗ" με έδρα τη Βέροια
• Η 2η Μηχανοκίνητη Μεραρχία Πεζικού (ΙΙ Μ/Κ ΜΠ) "ΕΛΑΣΣΩΝ" με έδρα την Έδεσσα.

Ταυτόχρονα, έχει άμεσα υπό την εποπτεία της, τις ακόλουθες μονάδες:

• Τη Διοίκηση Πυροβολικού 1ης Στρατιάς (ΔΠΒ/1ης Στρατιάς)

• Την 180η Μοίρα Κατευθυνόμενων Βλημάτων μέσου βεληνεκούς HAWK (180η ΜΚ/Β «XΩK»)
• Την 181η Μοίρα Κατευθυνόμενων Βλημάτων μέσου βεληνεκούς HAWK (181η ΜΚ/Β «XΩK»)
• Την 182η Μοίρα Κατευθυνόμενων Βλημάτων μικρού βεληνεκούς TOR-M1 (182η ΜΚ/Β TOR-M1)
• Το 485ο Τάγμα Διαβιβάσεων (485ο ΤΔΒ)
• Το 728ο Τάγμα Μηχανικού (728ο ΤΜΧ)
• Το 730ο Τάγμα Μηχανικού Γεφυροσκευής (730ο ΤΜΧ Γ/Φ)
• Το 882ο Τάγμα Εφοδιασμού - Μεταφορών (882ο ΤΕΜ)
• Τον 950ο Λόχο Στρατονομίας (950ος ΛΣΝ)