12 χρόνια σκλάβος

Το 12 χρόνια σκλάβος (αγγλικά: 12 Years a Slave) είναι αμερικανική/βρετανική ιστορική, δραματική ταινία παραγωγής του 2013. Τη σκηνοθεσία ανέλαβε ο Στιβ ΜακΚουίν και το σενάριο έγραψε ο Τζον Ρίντλεϊ. Η ταινία αποτελεί μια μυθιστορηματική προσαρμογή της αυτοβιογραφίας Twelve Years a Slave του Σόλομον Νόρθαπ, ενός ελεύθερου μαύρου άνδρα που απήχθη στη Γουάσινγκτον το 1841 και πουλήθηκε στη σκλαβιά. Εργάστηκε σε φυτείες στη Λουιζιάνα για 12 χρόνια πριν την απελευθέρωσή του.^[17] Την πρώτη επιστημονική έκδοση των απομνημονευμάτων του Νόρθαπ επιμελήθηκαν οι Σου Ίκιν και Τζόσεφ Λόγκσντον^[18] το 1968^[19], οι οποίοι προσεχτικά εντόπισαν και επικύρωσαν τη μαρτυρία του Νόρθαπ, βρίσκοντάς την εξαιρετικά ακριβή.^[20] Τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Νόρθαπ υποδύεται ο Τσιούετελ Έτζιοφορ, ενώ συμμετέχουν οι Μάικλ Φασμπέντερ, Μπένεντικτ Κάμπερμπατς, Πολ Ντέινο, Πολ Τζιαμάτι, Λουπίτα Ναϊόνγκ'ο, Σάρα Πόλσον, Κουβενζανέ Γουόλις, Άλφρ Γούνταρντ και Μπραντ Πιτ.

12 χρόνια σκλάβος
Κινηματογραφική αφίσα
Σκηνοθεσία	Στηβ ΜακΚουήν[1][2][3]
Παραγωγή	Μπραντ Πιτ[4], Ντίντι Γκάρντνερ, Μπιλ Πόλαντ, Άρνον Μίλτσαν, Τζέρεμι Κλάινερ[5], Άντονι Κατάγκας[5] και Στηβ ΜακΚουήν[5]
Σενάριο	Τζον Ρίντλεϊ[6]
Βασισμένο σε	Twelve Years a Slave
Πρωταγωνιστές	Τσιούετελ Έτζιοφορ[3][7][8], Μάικλ Φασμπέντερ[7][8][9], Μπένεντικτ Κάμπερμπατς[7][8][9], Πολ Ντέινο[7][9][6], Πολ Τζιαμάτι[9][10][11], Λουπίτα Νιόνγκο[8][9][6], Σάρα Πόλσον[9][6][10], Μπραντ Πιτ[9][6][10], Άλφρι Γούνταρντ[10][11][12], Adepero Oduye[11], Μπράιαν Μπατ[11], Κρις Τσαλκ[11][12], Γκάρετ Ντίλαχαντ[10][11][13], Μάικλ Κ. Γουίλιαμς[10][13][12], Κουβενζανέ Γουόλις[9][11][12], Ρουθ Νέγκα[11][12], Σκουτ ΜακΝέρι[11][13][12], Μαρκ Μακόλεϊ[11][12], Τόμας Φράνσις Μέρφι[11][12], Τζ. Ντ. Έβερμορ[6][11][12], Τάραν Κίλιαμ[11][13][12], Τζον ΜακΚόνελ[11][12], Άνουαν Γκλόβερ[11], Dwight Henry[11][12], Τζέι Χιούγκουλι[11], Ντάγκλας Μ. Γκρίφιν[12], Στορμ Ριντ, Κρίστοφερ Μπέρι, Μπιλ Καμπ και Τομ Πρόκτορ
Μουσική	Χανς Ζίμμερ
Τραγούδι	Χανς Ζίμμερ
Φωτογραφία	Σιν Μπόμπιτ
Μοντάζ	Τζο Γουόκερ
Ενδυματολόγος	Πατρίσια Νόρις
Εταιρεία παραγωγής	Plan B Entertainment, Film4 Productions, Regency Enterprises και Summit Entertainment
Διανομή	InterCom, ProVideo[14][15] και Netflix
Πρώτη προβολή	30  Αυγούστου 2013[5]
Διάρκεια	133 λεπτά
Προέλευση	Ηνωμένο Βασίλειο και Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Γλώσσα	Αγγλικά
Προϋπολογισμός	20.000.000 δολάριο ΗΠΑ[16]
Ακαθάριστα έσοδα	187.733.202 δολάριο ΗΠΑ
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Η ταινία κυκλοφόρησε στους κινηματογράφους σε περιορισμένο αριθμό αιθουσών στις 18 Οκτωβρίου 2013 και σε ευρύτερη διανομή την 1η Νοεμβρίου 2013. Απέσπασε διθυραμβικά σχόλια από τους κριτικούς^[21] και έλαβε 9 υποψηφιότητες για Όσκαρ^[22] μεταξύ των οποίων για Καλύτερη Ταινία, Σκηνοθεσία, Α΄ Ανδρικού Ρόλου για την ερμηνεία του Έτζιοφορ, Β΄ Ανδρικού Ρόλου για τον Φασμπέντερ, Β' Γυναικείου Ρόλου για την Ναϊόνγκ'ο και Διασκευασμένου Σεναρίου, κερδίζοντας στις κατηγορίες Καλύτερης Ταινίας, Διασκευασμένου Σεναρίου και Β' Γυναικείου Ρόλου. Έλαβε επίσης 11 υποψηφιότητες για BAFTA κερδίζοντας δύο στις κατηγορίες Καλύτερης Ταινίας και Α΄ Ανδρικού Ρόλου.^[23] Βραβεύτηκε επίσης με τη Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ταινίας - Δράμα από τις συνολικά 7 υποψηφιότητες.^[24]

Το 2023 η ταινία χαρακτηρίστηκε από την Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου ως «πολιτιστικά, αισθητικά και ιστορικά σημαντική» και επιλέχθηκε να ενταχθεί στο Εθνικό Μητρώο Κινηματογράφου των Ηνωμένων Πολιτειών.^[25]

Πλοκή

Το 1841, ο Σόλομον Νόρθαπ είναι ένας ελεύθερος μαύρος άνδρας που ζει μαζί με τη σύζυγό του και τα παιδιά τους στη Σαρατόγκα της Νέας Υόρκης, όπου εργάζεται ως βιολιστής. Όταν θα εμφανιστεί μια προσοδοφόρα ευκαιρία για περιοδεία από δύο άνδρες που γνώρισε σε μια συναυλία, ο Νόρθαπ μετά από μια νύχτα εξόδου με τους δύο αυτούς άνδρες, ξυπνά από ένα φάρμακο που προκαλεί λήθαργο και βρίσκει τον εαυτό του αλυσοδεμένο στο πάτωμα σε μια φυτεία βαμβακιού στον αμερικανικό Νότο. Εκεί θα τον αγοράσει ένας ιδιοκτήτης σκλάβος, ο Γουίλιαμ Φορντ, ο οποίος θα τον πουλήσει σε μια άλλη φυτεία που τη διοικεί ο σκληρός οδηγός σκλάβων Έντγουιν Επς. Ο Νόρθαπ θα περάσει 12 χρόνια ως σκλάβος πριν την απελευθέρωσή του.

Ηθοποιοί και Χαρακτήρες

• Τσιούετελ Έτζιοφορ στο ρόλο του Σόλομον Νόρθαπ
• Μάικλ Φασμπέντερ στο ρόλο του Έντγουιν Επς
• Μπένεντικτ Κάμπερμπατς στο ρόλο του Γουίλιαμ Φορντ
• Πολ Ντέινο στο ρόλο του Τζον Τίμπιτς
• Πολ Τζιαμάτι στο ρόλο του Θεόφιλου Φρίμαν
• Λουπίτα Ναϊόνγκ'ο στο ρόλο της Πάτσι
• Σάρα Πόλσον στο ρόλο της Μέρι Επς
• Κουβενζανέ Γουόλις στο ρόλο της Μάργκαρετ Νόρθαπ
• Άλφρ Γούνταρντ στο ρόλο της Χάριετ Σο
• Μπραντ Πιτ στο ρόλο του Σάμιουελ Μπας
• Τζέι Χιούγκουλεϊ στο ρόλο του Σερίφη Βιλιέρε
• Ντουάιτ Χένρι στο ρόλο του Θείου Έιμπραμ
• Γκάρετ Ντίλαχαντ στο ρόλο του Άρμσμπι
• Σκοτ ΜακΝίρι στο ρόλο του Μπράουν
• Τάραν Κίλαμ στο ρόλο του Χάμιλτον

Παραγωγή

Το πρότζεκτ βρισκόταν στο στάδιο της ανάπτυξης πολύ καιρό πριν ανακοινωθεί επίσημα τον Αύγουστο του 2011 με τον Στιβ ΜακΚουίν να αναλαμβάνει τη σκηνοθεσία και τον Τσιούετελ Έτζιοφορ να υποδύεται τον πρωταγωνιστικό ρόλο.^[26] Τον Οκτώβριο του 2011, ο Μάικλ Φασμπέντερ ο οποίος πρωταγωνίστησε στις προηγούμενες ταινίες του ΜακΚουίν Hunger (2008) και Shame (2011), συμφώνησε να συμμετάσχει στο πρότζεκτ.^[27] Στις αρχές του 2012 ολοκληρώθηκε η επιλογή των ηθοποιών και προς το τέλος του Ιουνίου ξεκίνησαν τα γυρίσματα.^[28] Τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν στη Νέα Ορλεάνη της Λουιζιάνα και διήρκησαν επτά εβδομάδες.^[29] Ολοκληρώθηκαν στις 13 Αυγούστου 2012.^[30]

Υποδοχή

Εισπράξεις

Με προϋπολογισμό 20.000.000 δολάρια^[31], η ταινία 12 χρόνια σκλάβος έκανε άνοιγμα τριημέρου στην 7η θέση με 6,6 εκατομμύρια δολάρια.^[32] Οι συνολικές εισπράξεις στο αμερικανικό box office έφτασαν τα 56,6 εκατομμύριο δολάρια και στον υπόλοιπο κόσμο συγκέντρωσε 131 εκατομμύρια δολάρια.^[32] Παγκοσμίως απέφερε 187,7 εκατομμύρια δολάρια.^[32]

Βραβεία και Υποψηφιότητες

Οργάνωση	Κατηγορία	Υποψήφιος	Αποτέλεσμα
Όσκαρ[22]	Καλύτερη Ταινία		Νίκη
	Σκηνοθεσία	Στιβ ΜακΚουίν	Υποψηφιότητα
	Διασκευασμένο Σενάριο	Τζον Ρίντλεϊ	Νίκη
	Α' Ανδρικού Ρόλου	Τσιούετελ Έτζιοφορ	Υποψηφιότητα
	Β' Ανδρικού Ρόλου	Μάικλ Φασμπέντερ	Υποψηφιότητα
	Β' Γυναικείου Ρόλου	Λουπίτα Ναϊόνγκ'ο	Νίκη
	Σχεδιασμός Κοστουμιών	Πατρίσια Νόρις	Υποψηφιότητα
	Σχεδιασμός Παραγωγής	Άνταμ Στοκχάουζεν & Άλις Μπέικερ	Υποψηφιότητα
	Μοντάζ	Τζο Γουόκερ	Υποψηφιότητα
Χρυσές Σφαίρες[24]	Καλύτερη Ταινία - Δράμα		Νίκη
	Σκηνοθεσία	Στιβ ΜακΚουίν	Υποψηφιότητα
	Σενάριο	Τζον Ρίντλεϊ	Υποψηφιότητα
	Α΄ Ανδρικού Ρόλου - Δράμα	Τσιούετελ Έτζιοφορ	Υποψηφιότητα
	Β΄ Ανδρικού Ρόλου	Μάικλ Φασμπέντερ	Υποψηφιότητα
	Β΄ Γυναικείου Ρόλου	Λουπίτα Ναϊόνγκ'ο	Υποψηφιότητα
	Μουσική	Χανς Ζίμερ	Υποψηφιότητα
Screen Actors Guild Awards[33]	Καλύτερη Ανδρική Ερμηνεία σε Πρωταγωνιστικό Ρόλο	Τσιούετελ Έτζιοφορ	Υποψηφιότητα
	Καλύτερη Ανδρική Ερμηνεία σε Δευτεραγωνιστικό Ρόλο	Μάικλ Φασμπέντερ	Υποψηφιότητα
	Καλύτερη Γυναικεία Ερμηνεία σε Δευτεραγωνιστικό Ρόλο	Λουπίτα Ναϊόνγκ'ο	Νίκη
	Καλύτερη Ερμηνεία από Καστ		Υποψηφιότητα
BAFTA[23]	Καλύτερη Ταινία		Νίκη
	Σκηνοθεσία	Στιβ ΜακΚουίν	Υποψηφιότητα
	Α΄ Ανδρικού Ρόλου	Τσιούετελ Έτζιοφορ	Νίκη
	Β΄ Ανδρικού Ρόλου	Μάικλ Φασμπέντερ	Υποψηφιότητα
	Β΄ Γυναικείου Ρόλου	Λουπίτα Ναϊόνγκ'ο	Υποψηφιότητα
	Διασκευασμένο Σενάριο	Τζον Ρίντλεϊ	Υποψηφιότητα
	Φωτογραφία	Σον Μπόμπιτ	Υποψηφιότητα
	Μουσική	Χανς Ζίμερ	Υποψηφιότητα
	Σχεδιασμός Παραγωγής	Άνταμ Στοκχάουζεν & Άλις Μπέικερ	Υποψηφιότητα
	Μοντάζ	Τζο Γουόκερ	Υποψηφιότητα
	Ανερχόμενο Αστέρι	Λουπίτα Ναϊόνγκ'ο	Υποψηφιότητα