Ceratocystis platani

H Ceratocystis platani («κερατοκύστις της πλατάνου») είναι ένας μύκητας που προσβάλλει τα πλατάνια .

Platanus orientalis που μολύνθηκε με Ceratocystis platani στο Παλάτι του Φούλαμ, Αγγλία.

Ο μύκητας θεωρείται ότι προέρχεται από τις ΗΠΑ. Ως παθογόνο^[1] των εκεί οικοσυστημάτων, προσβάλλει μέλη του δυτικού πλατάνου (Platanus occidentalis). Παρ'ολα αυτά, όταν εισήχθηκε στην Ευρωπη, κατά λάθος από τον άνθρωπο, αποδείχθηκε ότι προκαλεί πολύ μεγαλύτερες ζημιές στον πλάτανο του Λονδίνου (Platanus acerifolia · «πλάτανος η σφενδαμνόφυλλος») και κυρίως στον ανατολικό πλάτανο (Platanus orientalis).

Μεταχρωματικό έλκος πλατάνου

Προκαλώντας έλκος στα επιρρεπή δέντρα, το χρώμα του ξύλου τους αλλοιώνεται, δίνοντας όνομα στην ασθένεια "μεταχρωματικό έλκος πλατάνου ^[2]".Αφού παρουσιαστεί αλλαγή στο χρώμα του ξύλου του πλατάνου, η οποία πολλές φορές είναι ορατή μόνο όταν κοπεί το δέντρο, τμήμα του πλατάνου εμφανίζει νέκρωση, η οποία με τα χρόνια επεκτείνεται σε ολόκληρο το δέντρο. Εμφανίστηκε στην Ευρώπη μετά το 1945^[3], βλάπτοντας τα εκεί πλατανόδεντρα, τα οποία είναι υβρίδια μεταξύ του Ανατολικού πλατάνου και του Δυτικού πλατάνου, μέλη του γένους (Platanus acerifolia)^[4]. Πάντως, στη συνέχεια βρέθηκαν δέντρα αυτού του γένους που εμφανίζουν ανοσία στο παθογόνο και φυτεύονται στη θέση των νεκρωμένων^[5]. Χιλιάδες πλατάνια στη σειρά νεκρώθηκαν στην Ελβετία, τη Γαλλία και την Ιταλία. Έχει αναφερθεί ότι προσβάλλει πλατάνια επίσης στην Ισπανία ,το Βέλγιο, την Αρμενία και το Ιράν^[2].

Στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα εμφανίστηκε πρώτα στη Μεσσηνία το 2003 και γρήγορα επεκτάθηκε σε πολλές περιοχές της Πελοποννήσου, προκαλώντας μεγάλες εκτάσεις νεκρών δέντρων και επεκτάθηκε στην Ήπειρο το 2010. Έκτοτε έχει αναφερθεί και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Η ασθένεια είναι ικανή να προκαλέσει πολύ σοβαρές ζημιές καθώς ο πλάτανος είναι ένα δέντρο που απαντάται πολύ συχνά^[2]. Γνωστά πλατάνια που δεσπόζουν αιωνίως σε πλατείες χωριών και είναι συνυφασμένα με την παράδοση και την ιστορία έχουν καταστραφεί και αυτά, όπως ο Πλάτανος του Παυσανία.

Διάδοση

Ο μύκητας του μεταχρωματικού έλκους μπορεί να διαδοθεί από ένα προσβεβλημένο δέντρο στα γειτονικά από τις ρίζες, ενώ μπορεί να επιβιώσει στο νερό και να επηρεάσει τα υπόλοιπα πλατάνια που βρίσκονται στην κατάντη των ποταμών. Πάντως, ο πιο εύκολος τρόπος επέκτασης σε μακρινές αποστάσεις είναι οι ανθρώπινες δραστηριότητες. Η μεταφορά του γίνεται με μολυσμένα μηχανήματα εκσαφών ,διάνοιξης δρόμων, εργαλείων κηπουρικής κλπ. Για αυτό είναι απαραίτητη η απολύμανση εργαλείων που έρχονται σε επαφή με τα δέντρα, το χώμα και το νερό των προσβεβλημένων περιοχών.^[2][5][6]

Έκτακτα μέτρα έλαβε το δασαρχείο στον Σπερχειό της Φθιώτιδας, απαγορεύοντας την υλοτομία, αποκλάδωση και οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα σε μια έκταση χιλίων στρεμάτων που έχει μολυνθεί από τον μύκητα. Πλατάνια που νεκρώθηκαν από την ασθένεια κόπηκαν και κάηκαν για να μην επεκταθεί το παθογόνο. ^[6] Εκτεταμένες προσπάθειες περιορισμού έχει κάνει η Ναύπακτος υπό την επίβλεψη του Δασολόγου - Φυτοπαθολόγου Παναγιώτη Τσόπελα ^[7]ενώ πολλά πλατάνια έχουν κοπεί και στη λίμνη των Ιωαννίνων.^[8]