Κυριλλικό αλφάβητο
From Wikipedia, the free encyclopedia
Το κυριλλικό αλφάβητο είναι αλφάβητο που χρησιμοποιείται για διάφορες ανατολικές σλαβικές και νοτιοσλαβικές γλώσσες – Λευκορωσικά, Σερβικά, Βουλγαρικά, Σλαβομακεδονικά, Ρωσικά και Ουκρανικά –και για πολλές άλλες γλώσσες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, της Ασίας και της Ανατολικής Ευρώπης. Στο παρελθόν έχει χρησιμοποιηθεί και για άλλες γλώσσες. Όλα τα γράμματα του κυριλλικού αλφαβήτου δεν χρησιμοποιούνται σε κάθε γλώσσα που χρησιμοποιεί το αλφάβητο αυτό. Με την ένταξη της Βουλγαρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Ιανουαρίου του 2007, το κυριλλικό έγινε το τρίτο επίσημο αλφάβητο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.[1]
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Κυριλλικό αλφάβητο | |
---|---|
Είδος | Αλφάβητο |
Γλώσσες | Κυρίως σλαβικές. Χρησιμοποιείται επίσης στα μογγολικά, στα τατζικικά, σε τουρκικές γλώσσες και στα μολδαβικά στην Υπερδνειστερία, αλλά και σε όλες τις γλώσσες που ομιλούνται στη Ρωσία. |
Χρονική περίοδος | Πρώιμες παραλλαγές περίπου το 940 |
Προέλευση | (Πρωτο-γραφή)
|
Παρεμφερή συστήματα | Αρμενικό Γεωργιανό Γλαγολιτικό Κοπτικό Λατινικό |
ISO 15924 | Cyrl, 220 Cyrs (παραλλαγή Σλαβονικής Παλαιάς Εκκλησίας) |
Κατεύθυνση | Αριστερά προς δεξιά |
Ψευδώνυμο Unicode | Cyrillic |
Εύρος τιμών Unicode | U+0400–U+04FF U+0500–U+052F U+2DE0–U+2DFF U+A640–U+A69F |
Στη δεκαετία του 2020, περίπου 250 εκατομμύρια κάτοικοι της Ευρασίας χρησιμοποιούν το κυριλλικό για να γράψουν τις γλώσσες τους, εκ των οποίων οι μισοί ζουν στη Ρωσία.[2]
Το πρώιμο κυριλλικό αλφάβητο αναπτύχθηκε τον 9ο αιώνα μ.Χ. στη Λογοτεχνική Σχολή της Πρεσλάβας. Αυτή η σχολή βρισκόταν στην επικράτεια της Πρώτης Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας. Το κυριλλικό αναπτύχθηκε στη Βουλγαρία κατά τη διάρκεια της βασιλείας του τσάρου Συμεών Α΄ του Μεγάλου, ενώ το ίδιο το κυριλλικό πιθανώς δημιουργήθηκε από μαθητές του Αγίου Κυρίλλου και Μεθοδίου, των δύο αδελφών που δημιούργησαν τη γλαγολιτική γραφή.[3] [4] [5] Το νέο σύστημα γραφής έγινε η βάση των αλφαβήτων πολλών σλαβικών γλωσσών. Το κυριλλικό αλφάβητο συνδέθηκε με την Ορθόδοξη Εκκλησία η οποία κυριαρχούσε στην Ανατολική Ευρώπη. Επομένως εξασφαλίστηκε η υιοθέτηση του από πολλές σλαβικές και μη σλαβικές γλώσσες (όπως τα ρουμανικά που μέχρι το 1860 είχαν μεγάλο ποσοστό σλαβικών λέξεων). Για αιώνες το Κυριλλικό χρησιμοποιήθηκε επίσης από Καθολικούς και Μουσουλμάνους Σλάβους.
Το κυριλλικό προέρχεται από την ελληνική στρογγυλόσχημη γραφή. Το κυριλλικό αλφάβητο έχει, πέρα από τα αρχικά γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου, μερικά επιπλέον γράμματα που προέρχονται από το γλαγολιτικό αλφάβητο, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων συμπλεγμάτων. Αυτά τα πρόσθετα γράμματα κάλυπταν τα σύμφωνα και τα φωνήεντα τα οποία απαντώνταν στην παλαιά εκκλησιαστική σλαβονική αλλά όχι στα ελληνικά. Το αλφάβητο πήρε το όνομά από το όνομα του Αγίου Κυρίλλου, ενός από τους δύο Βυζαντινούς αδελφούς[6] Αγίους Κύριλλο και Μεθόδιο, οι οποίοι δημιούργησαν το γλαγολιτικό αλφάβητο νωρίτερα. Οι σύγχρονοι μελετητές πιστεύουν ότι το Κυριλλικό αναπτύχθηκε και επισημοποιήθηκε από τους πρώτους μαθητές του Κυρίλλου και του Μεθοδίου στη Λογοτεχνική Σχολή της Πρεσλάβας, το σημαντικότερο λογοτεχνικό και πολιτιστικό κέντρο της Πρώτης Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας και όλων των Σλάβων την περίοδο του 9ου και 10ου αιώνα.
Στην περιοχή της Πρεσλάβας έχουν βρεθεί οι αρχαιότερες επιγραφές σε κυριλλικό αλφάβητο. Στη Πρεσλάβα και τη Μονή Πατλείνας, στη σημερινή Επαρχία Σούμεν, στη Μονή Ράβνα και στη Μονή Βάρνας.
Με την ορθογραφική μεταρρύθμιση του Αγίου Ευθυμίου του Τυρνόβου και άλλων επιφανών εκπροσώπων της Λογοτεχνικής Σχολής του Ταρνόβου (14ος και 15ος αι.) όπως ο Γρηγόριος Τσαμπλάκ ή ο Κωνσταντίνος του Κοστένετς, η σχολή άσκησε επιρροές στον μεσαιωνικό πολιτισμό των Ρώσων, των Σλάβων, των Βλάχων και των Μολδαβών. Αυτό είναι γνωστό στη Ρωσία ως η δεύτερη νοτιοσλαβική επιρροή.
Στις αρχές του 18ου αιώνα, το κυριλλικό αλφάβητο της Ρωσίας υπέστη εκτενείς τροποποιήσεις από τον Μέγα Πέτρο, ο οποίος είχε πρόσφατα επιστρέψει από τη Μεγάλη Πρεσβεία του στη Δυτική Ευρώπη. Τα γράμματα του τροποποιημένου ρωσικού αλφαβήτου (το τροποποιημένο αλφάβητο που ονομάστηκε Πολιτική γραφή), έγιναν πιο όμοια με αυτά του λατινικού. Αρκετά δύσχρηστα γράμματα αφαιρέθηκαν από το αλφάβητο, ενώ ο Πέτρος σχεδίασε νέα γράμματα ώστε το νέο αλφάβητο να ταιριάζει με την τρέχουσα προφορά της ρωσικής γλώσσας. Κάθε γράμμα απέκτησε κεφαλαία και πεζή μορφή. Υιοθετήθηκε επίσης ο δυτικοευρωπαϊκός τρόπος τυπογραφίας για τα ρωσικά.[7] Οι παλιές μορφές των ρωσικών γραμμάτων (τα λεγόμενα παλουουστάβ, «Полуустав») διατηρήθηκαν κυρίως στην εκκλησιαστική σλαβονική. Μερικές φορές χρησιμοποιούνται στα ρωσικά ακόμη και σήμερα, ειδικά αν κάποιος θέλει να δώσει σε ένα κείμενο μια «σλαβική» ή «αρχαϊκή» αίσθηση.