Loading AI tools
From Wikipedia, the free encyclopedia
Quốc Dân Hội Uy Kiên (OUN; tiếng Ukrainian: Організація українських націоналістів, romanized: Orhanizatsiya ukrayins'kykh natsionalistiv), cũng có thể được dịch là Tổ chức Dân tộc chủ nghĩa Ukraina hay Tổ chức Quốc gia chủ nghĩa Ukraina, là một tổ chức có tư tưởng dân tộc Ukraina được thành lập vào năm 1929 tại thành phố Viên của Áo. Quốc Dân Hội Uy Kiên được tạo lập từ sự thống nhất giữa các nhóm cực hữu nhỏ lẻ lại với nhau, là tổ chức chính trị cánh hữu lớn và quan trọng nhất của người Ukraina vào thời kỳ giữa hai cuộc Chiến tranh Thế giới, hoạt động chủ yếu trên lãnh thổ của nước Đệ nhị Cộng hòa Ba Lan.[1][2]
Sau khi Thế chiến thứ nhất, hàng loạt các quốc gia đã được thành lập trên các lãnh thổ thuộc Đế quốc Áo-Hung, trong đó có Cộng hòa Nhân dân Tây Ukraina. Tây Ukraina sau đó đã bị đánh bại trong cuộc chiến tranh với Đệ nhị Cộng hòa Ba Lan và lãnh thổ bị sáp nhập hoàn toàn vào nước này. Một năm sau, các sĩ quan lưu vong của Quân dội Quốc gia Ukraina đã thành lập nên Tổ chức Quân sự Uy Kiên (UVO, Українська Військова Організація), tiếp tục đấu tranh cho nền độc lập dân tộc.[3][4]
Người đứng đầu UVO, Yevhen Konovalets, đã lãnh đạo hàng loạt các cuộc tấn công, phá hoại vào nửa đầu năm 1922 nhằm vào các khu định cư của người Ba Lan. Ngoài ra, UVO còn tổ chức 17 cuộc tấn công nhằm vào các quan chức Ba Lan và 15 vụ khác nhằm vào những người Ukraina bị coi là phản bội. Tổng cộng có 5 quan chức bị ám sát và 9 người Ukraina bị giết.[5]
Khi Hội Quốc Liên công nhận chủ quyền của Ba Lan tại tây Ukraina vào năm 1923, nhiều hội viên của UVO đã rời khỏi tổ chức, đồng thời các đảng phái hợp pháp của người Ukraina cũng đã chỉ trích các hoạt động khủng bố của nhóm này. Không còn nhận được sử ủng hộ từ nhân dân trong nước, UVO đã quay sang nhận viện trợ từ Đức và Litva. Năm 1929, UVO cùng với các nhóm dân tộc cực hữu của sinh viên gốc Ukraina đã thống nhất với nhau thành Quốc Dân Hội Uy Kiên (OUN), với Yevhen Konovalets làm đảng trưởng cho đến khi bị ám sát năm 1938.[6][7]
Năm 1940, trong khi Chiến tranh thế giới thứ hai đang diễn ra, thì Quốc Dân Hội Uy Kiên đã bị chia rẽ thành hai phái. Phái OUN-M gồm các thành viên lớn tuổi và ôn hòa, lãnh đạo bởi Andriy Melnyk; và phái OUN-B gồm các thành viên trẻ tuổi và cực đoan, đứng đầu là Stepan Bandera.[8]
Ngày 30 tháng 6 năm 1941, OUN-B tuyên bố thành lập Chính phủ Quốc gia Ukraina (Українське Державне Правління) tại thành phố Lviv, hy vọng có thể hợp tác với quân Đức Quốc Xã trong cuộc chiến với Liên Xô mà họ cho là sẽ giúp giải phóng nhân dân Ukraina khỏi ách đô hộ của Xô Viết. Chính phủ Quốc gia của OUN thậm chí đã thực hiện hai cuộc tàn sát nhằm vào dân Do Thái tại Lviv.[9] Tuy nhiên, chính phủ này đã nhanh chóng bị giải tán bởi người Đức nhằm thiết lập nên Dân ủy Đế chế Ukraina (Reichskommissariat Ukraina), được quản lý trực tiếp bởi quân đội Quốc Xã, với nhiều vị trí được nắm giữ bởi thành viên của OUN-M.[10]
Tháng 10 năm 1942, OUN-B lập nên lực lượng quân đội cho riêng mình mang tên Loạn Quân Uy Kiên (UPA, Українська повстанська армія), bắt đầu một cuộc chiến chống lại cả Liên Xô và Đức Quốc Xã, đồng thời thực hiện hàng loạt cuộc thảm sát người Ba Lan tại miền Tây Ukraina.[11][12]
Sau chiến tranh, OUN vấn tiếp tục đấu tranh vũ trang chống Liên Xô mãi đến tận năm 1958. Tổng cộng, lực lượng Liên Xô đã giết 153.000 binh sĩ UPA, bắt giữ 134.000 tù binh, và trục xuất 203.000 người bao gồm thành viên của UPA, thân nhân của họ cùng với những người ủng hộ Quốc Dân Hội. Cả hai phái của OUN sau đó đều hoạt động ở hải ngoài và có ảnh hưởng khá lớn trong các cộng đồng người Ukraina.[12][nb 1]
OUN-B thành lập một tổ chức có tên là Khối các quốc gia chống Bolshevik (ABN) do Yaroslav Stetsko đứng đầu. Rất nhiều các nhóm dân tộc khác đã gia nhập khối này, hầu hết là các cộng đồng đến từ Đông Âu (trừ Ba Lan) như Croatia, Baltic, Cossacks, Hungary, Georgia, và Tiệp Khắc. Vào những năm 1970, còn có sự gia nhập của các tổ chức chống cộng người Việt Nam và Cuba.[13][14][15]
Sau khi Liên Xô tan rã, cả hai phe OUN đã quay lại Ukraina. Trong khi OUN-M ủng hộ Đảng Cộng hòa Uy Kiên thì OUN-B đã tự tổ chức lại với tên gọi mới là Đại hội Dân tộc chủ nghĩa Ukraina (KUN, Конгрес українських націоналістів). Năm 2003, KUN và ABN được lãnh đạo bởi Slava Stetsko.[16][17]
Vào ngày 9 tháng 3 năm 2010, theo tờ Kyiv Nhật Báo (Kyiv Post) thì OUN đã khước từ lời kêu gọi của Yulia Tymoshenko nhằm đoàn kết "tất cả các lực lượng yêu nước quốc gia" chống lại tổng thống bấy giờ là Viktor Yanukovych. Tuy nhiên, OUN cũng đề nghị không tiến hành việc hủy bỏ danh hiệu Anh hùng Ukraina được trao cho Stepan Bandera và Roman Shukhevych mà Yanukovych muốn thực hiện.[18]
Vào ngày 19 tháng 11 năm 2018, Quốc Dân Hội Uy Kiên và đồng minh đã tán thành đề cử Ruslan Koshulynskyi trong cuộc bầu cử tổng thống Ukraina năm 2019. Kết quả là Koshulynskyi nhận được 1,6% số phiếu bầu.[19]
Các đảng phải hiện đại được cho là kế thừa tư tưởng của Quốc Dân Hội bao gồm: Toàn Uy Kiên Hội "Tự Do" (Svoboda), Hữu Chi (Pravyi Sektor), Quốc Hội Uy Kiên - Nhân dân Tự vệ (UNA-UNSO), và Đại hội Dân tộc chủ nghĩa Ukraina (KUN).[12][nb 2][20] Theo nhà sử học Per Anders Rudling, một trong những lý do khiến vai trò của OUN vẫn còn bị tranh cãi trong lịch sử là do các nhóm này đã phát triển văn học biện minh hoặc phủ nhận di sản chính trị phát xít của tổ chức này và sự hợp tác với Đức Quốc xã.[12][nb 3][21]
Vào ngày 1 tháng 10 năm 2023, trong "Ngày tưởng niệm những người đã bảo vệ đất nước", Tổng thống Ukraina, Volodymyr Zelenskyy, đã đổi tên tiểu đoàn trinh sát riêng biệt thứ 131 của Lực lượng Mặt đất thành Yevhen Konovalets, nhà sáng lập OUN.[22][23][24]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.