Irungo gudua (1837)

Irungo gudua Lehen Karlistaldiko borrokaldia izan zen, 1837ko maiatzaren 17an Irunen gertatu zena.

Artikulu hau Lehen Gerra Karlistako guduari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Irungo gudua».

Irungo gudua
Lehen Karlistaldia
Iparraldeko frontea
Britainiar Legio Laguntzailearen erasoa Irunen 1837ko maiatzaren 17an
Data	1837ko maiatzaren 17a
Lekua	Irun  Gipuzkoa 43°20′4″N 1°46′49″W
Koordenatuak	43°20′04″N 1°46′49″W
Emaitza	Liberalen garaipena
Gudulariak
Karlistak Isabelinoak British Legion
Buruzagiak
- Baldomero Espartero George Lacy Evans
Indarra
500 12.000
Galerak
? ?

Gudua

Armada karlistako soldadu gehienak Errege espedizioan joanak zirela aprobetxatuz, Donostiako goarnizio liberaleko tropek, Lacy Evans Britainiar Legio Laguntzaileko komandanteak gidatuta, erasoaldi bati ekin zioten 1837ko maiatzean, hiria eta Frantziako muga lotzen zituen korridorea mendean hartzeko asmoz. Portugaleten ontziratutako soldaduen laguntza iritsi berria zen, eta 20.000 gizon inguru abiatu ziren Donostiatik, hilaren 14an eta 15ean, Lezo, Errenteria, Astigarraga eta Hernani konkistatzeko.

Espartero Hernanin finkatu zen Evansen soldaduek Oiartzun eta Bidasoaren bokale aldera hasitako erasoaldia babesteko. Jauregi "Artzaia"ren dibisioa gerturatzen ikusita, Oiartzundik alde egin zuten karlistek, baina Irunen aurre egitea erabaki zuten.

Goarnizio hark “Parke” gotorlekuan oinarrituta zuen bere defentsa, baita udaletxean bertan ere, gotortuta baitzeukaten propio. 500 bat soldadu eta boluntario karlista elkartu ziren Evansen 12.000 gizonen erasoaldiari aurre egiteko. Haien artean, egun batzuk lehenago Oriamendiko guduan lotsagarri gelditutako 5.000 britainiar zeuden. Maiatzaren 16ko arratsaldean britainiar artilleroen bonbardaketa batekin hasi zen erasoa, baina harresiaz kanpoko etxeak baino ez zituzten konkistatu.

Maiatzaren 17ko egunsentian berriro ekin zioten erasoari, eta egun osoan iraun zuen, karlisten defentsa amorratuaren eraginez. Liberalen kanoiek ez zuten indar handirik, eta horren ondorioz infanteriak etxez etxe eraso zuen herria, hildako ugari utziaz. Azkenean, udaletxean eta gotorlekuan zeudenek ilunabarrean eman zuten amore.

Herri hartzeko izandako nekeen eta jasandako hildako ugarien ondorioz liberalek -britainiarrek bereziki- herria arpilatu zuten. Biharamunean Hondarribia errenditu zen, erresistentziarik jarri gabe. Gipuzkoako muga liberalen esku gelditu zen orduan.

Erreferentziak

• Edukiaren zati bat Gipuzkoa Kultura webgunetik hartu da, webgune haren egile eskubideen jabe den Gipuzkoako Foru Aldundiak Creative Commons Aitortu-PartekatuBerdin 3.0 (CC-BY-SA 3.0) lizentziarekin argitaratu baitu (ikus webguneko oharra).

Kanpo estekak

• XIX. mendeko historia militarra Euskal Herrian. IRUN. Gipuzkoakultura.^{[Betiko hautsitako esteka]} CC-BY-SA lizentziapean eginiko lana.

• Datuak: Q12259786