Bals

Bals (alemanez walzer) areto dantza klasiko mota bat da, XIX. mendeko dantza ezagunena Europan. XVI. mendekoak dira haren lehendabiziko aipamenak, Austria eta Alemanian deskribatuta. XVIII. mendearen amaieran sortu zen egun ezagutzen dugun balsa, hasieran dantza ausart eta "ezmoral" gisa, goi-gizarteak dotoreziaren bereizgarri bihurtu zuen arte.^[1] Vienan arrakasta handia izan zuen XVIII. mendearen amaieran, eta Johann Strauss hurrengo hamarkadetan bihurtu zen musika mota honen sortzaile handienetariko.

Fenakistiskopioa erabiliz bals baten erakusketa.

1816ko margoa balsaren 9 pausuak erakusten.

Danubio Urdina

Denborak aurrera egin ahala munduko beste toki batzuetan ere euren mota berezia garatu izan dute, hala nola AEB, Peru, Mexiko eta Venezuelan.

Jatorria

Haren jatorria ez dago oso argi. Dena den, tesi nagusiaren arabera, Germaniako sustraiak ditu, Tirolen (Austria) sortua, XII. mendean.^[2] Dena dela, terminoa ez zen gardentasun osoz agertu XVIII. mendeko amaierara arte.^[3] 1820-1850 bitarteko hamarkadetan bizi izan zituen dantza horrek urrezko aroak, batez ere, Strauss eta Joseph Lanner autoreei esker. 1919an hasi zen generoren gainbehera, Inperio astro-hungariarraren gainbeherarekin batera.^[4]

Bals klasikoen musikagileak

Hona hemen egile eta bals ospetsu batzuk:

• Frédéric Chopin: musikagile poloniarra, pianoz jotzeko bals ugari egin zituen. Horien artean ezagutzen den laburrena dago, «Minutuko balsa» izenburukoa.
• Johann Strauss I.a (aita): «Vienako inauteria»
• Johann Strauss (semea) (semea): «Danubio Urdina», «Enperadorearen balsa».
• Émile Waldteufel: musikagile frantsesak bals ospetsuak sortu zituen, esaterako «Patinatzaileak».
• Jean Sibelius: «Bals triste»aren egilea.
• Dmitri Xostakovitx: «Loreen balsa»ren egilea.
• Piotr Ilitx Txaikovski: «Intxaur-hauskailua» balletaren balsaren eta «Loti ederraren balsaren]]» egilea.