Basaburua

Basaburua^[4] ([bas̺aβuɾua]) Nafarroa Garaiko udalerria da, Iruñeko merindadekoa, herrialdearen iparraldean dagoena. 82,87 km²ko eremua du eta 871 biztanle zituen 2014. urtean. Jauntsarats da kontzeju nagusia.

Artikulu hau Nafarroako udalerriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Basaburua (argipena)».

Basaburua
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Bandera Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Garaia
Merindadea	Iruñea
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroa
Izen ofiziala	Basaburua
Alkatea	Ricardo Arangoa Legarra (Bildu)
Posta kodea	31866
INE kodea	31049
Herritarra	basaburuar
Geografia
Koordenatuak	43°00′05″N 1°48′06″W
Azalera	82,3 km²
Garaiera	545 metro
Distantzia	34 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	833 (2024:  −12)
355 (%42,6) (2019)  (%57,5) 479
Dentsitatea	1,01 bizt/km²
Zahartzea[1]	% 41,64
Ugalkortasuna[1]	‰ 29,24
Ekonomia
Jarduera[1]	% 79,65 (2011)
Desberdintasuna[1]	% 0 (2011)
Langabezia[1]	% 7,27 (2013)
Euskara
Euskaldunak[2]	% 71.3 + % 9.7 hartzaile (2021)
Kaleko erabilera [3]	%

Basaburua Udalerri Euskaldunen Mankomunitateko (UEMA) kide egin zen 2008an.

Geografia

Inguru naturala eta kokapena

Basaburua Iruñeko merindadearen iparraldean dago, Nafarroako hiriburutik 34 kilometrora. Iparraldean, Ezkurra, Eratsun, Saldias eta Beintza-Labaien udalerriekin egiten du muga; ekialdean, berriz, Ultzamarekin; mendebaldean, Leitza eta Larraunekin; eta hegoaldean Imotzekin.

Hamahiru herri eta etxaldek osatzen dute Basaburua: Aizarotz, Arrarats, Beramendi, Beruete, Erbiti, Gartzarun, Igoa, Ihaben, Itsaso (1857ko errolda baino lehen berezko udalerria zuena), Jauntsarats (herriburua), Ola, Orokieta eta Udabe.

Klima eta landaredia

Basaburuko klima ozeaniar-atlantikoa da, prezipitazioak ugariak dira urte osoan zehar, gehienak neguan eta udazkenean; egun euritsuak, berriz, 180 inguru dira urtean. Urteko batez besteko tenperatura 8º eta 12 °C bitartekoa da, eta prezipitazioak 1.400 eta 2.000mm ingurukoak.

Klima atlantiarreko landaredia nagusi da. Bertan, pagoak dira zuhaitzik ugarienak (4.000 hektarea baino gehiagoko azalera). Pagoak, iparralde eta hegoaldeko mendietan hazten dira batez ere, baina herrigunetik gertu ere badaude. Haritzak, udalerri osoan hazten dira (765 hektarea), eta birlandatutako pinu lariziarrek 180 hektarea hartzen dituzte.

Ekonomia

Sakontzeko, irakurri: «Nafarroako parke eolikoak»

Basaburuko Beruete kontzejuaren mugetan, Leitza eta Basaburu bitartean, Nafarroako gobernuak eraikitako "Aritz" izeneko parke eolikoa dago. Parkeak duen instalaturiko potentzia 19,20 megawattekoa da. Parkearen jabea Acciona da gaur egun.

Demografia

Basaburuko biztanleria

2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko bost etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %0,60 (Nafarroako batezbestekoaren azpitik).

Politika

Udal hauteskundeak

Basaburuko alkatea Eusko Abertzale Ekintza alderdi politikoko Juan Benito Alberro Goñi atera zen 2007ko udal hauteskundeetan. Udaleko zazpi zinegotziak lortu zituen, gehiengo osoa. Baliogabeko botoak 22 izan ziren (emandako guztien %4,20) eta boto zuriak 121 (%24,10). Abstentzioa %29,28koa izan zen.

Basaburuko Udala (2007)

Alderdia	Botoak	Zinegotziak
Eusko Abertzale Ekintza	381	7

2011n ere zerrenda bakarra aurkeztu zen, kasu honetan Bildurena. Alkate Ricardo Arangoa Legarra izendatu zuten. Hauteskunde kanpainan Yolanda Barcinak Aizarotzen eman zuen mitinak polemika piztu zuen; Barcinak Nafarroako iparraldeko zenbait herritan alderdi espainolistek zerrendak osa ez ditzaten pairatzen omen dituzten presioak salatzeko asmoa zuen baina bisitaldiak kritikak jaso zituen^[5].

Alkateak

2007-2011	Juan Benito Alberro Goñi	EAE
2011-	Ricardo Arangoa Legarra	Bildu

Udaletxea

Basaburuko udaleko idazkaria, Imozko idazkari ere bada.

• HELBIDEA: Jasokunde kalea, z/g (Jauntsarats kontzejua)

Kultura

Euskara

Basaburuko euskara tarteko hizkeratzat hartzen du Koldo Zuazo dialektologoak, hau da, haren iritziz, erdialdeko euskara edo gipuzkera eta nafarreraren artekoa da. Basaburua "Euskararen Kudeaketarako Ipar Nafarroako Mankomunitateko" kidea da.

Udalerriko euskal hiztunen kopurua gaur egun oso handia da, %70etik gorakoa.

Hedabideak

"Esan Erran Irratiak Basaburuan du egoitza.

Zerbitzuak

Ultzamako Zerbitzu Sozialen Mankomunitateko kide da Basaburua.

Basaburuar ospetsuak

• Anjel Aldaz (1914-1993), bertsolaria.
• Luzia Goñi (1928-2020), bertsolari eta plazandrea.
• Martin Ezkurra (1929-2018), pilota prestatzailea.
• Patxi Telletxea (1964-), politikari abertzalea.
• Edurne Koch Elizegi (1973-), argazkilaria.