konposatu kimiko From Wikipedia, the free encyclopedia
Fruktosa bere molekulan 6 karbono atomo dituen gluzidoa da (hexosa bat), fruta askotan eta eztian dagoena. Glukosarekin elkartzen denean sakarosa izeneko disakaridoa sortzen du, azukre arrunta hain zuzen ere.
| Fruktosa | |
|---|---|
 | |
 | |
| Formula kimikoa | C6H12O6 |
| SMILES kanonikoa | 2D eredua |
| SMILES isomerikoa | C([C@H]([C@H]([C@@H](C(=O)CO)O)O)O)O |
| MolView | 3D eredua |
| Konposizioa | karbono, hidrogeno eta oxigeno |
| Aurkitzailea | Augustin-Pierre Dubrunfaut |
| Aurkitze data | 1847 |
| Mota | ketohexose (open form) (en)  |
| Estereoisomeroa | keto-L-sorbose (en) , Psikosa, keto-D-sorbose (en) , tagatosa, keto-L-tagatose (en) , keto-L-fructose (en) eta L-psicose (en) |
| Ezaugarriak | |
| Fusio-puntua | 103 ℃ |
| Masa molekularra | 180,063 Da |
| Arriskuak | |
| GHS arriskua | baliorik ez |
| Arrisku motak | baliorik ez |
| Prekauzio motak | baliorik ez |
| Identifikatzaileak | |
| InChlKey | BJHIKXHVCXFQLS-UYFOZJQFSA-N |
| CAS zenbakia | 57-48-7 |
| ChemSpider | 5764 |
| PubChem | 5984 |
| Reaxys | 1239004 |
| Gmelin | 48095 |
| ZVG | 36320 |
| EC zenbakia | 200-333-3 |
| ECHA | 100.000.303 |
| CosIng | 33960 |
| MeSH | D005632 |
| UNII | 02T79V874P eta 6YSS42VSEV |
| KEGG | D00114 |
| PDB Ligand | FUD |
Glukosaren formula bera du () baina egitura desberdina. Izan ere, glukosa aldosa bat da (COH taldea du lehenengo karbonoan) eta fruktosa zetosa bat (zetona taldea duelako).
Eskuineko irudian fruktosaren formula lineala ikus daiteke. Ur-disoluzioan, berriz, gluzido guztien antzera egituraz aldatzen du, molekula bereko zetona eta alkoholaren arteko erreakzioa dela eta. Horrela, molekula barnean hemizetal bat sortzen da, eta molekulak egitura ziklikoa hartzen du. Haworthen formularen bidez marrazten dira egitura zikliko hauek (beheko irudietan).
Organismoek dietaren bitartez bereganatzen du fruktosa, eta baita sakarosaren hidrolisi entzimatikoaren bitartez.
Sakarosa hidrolisatuz eta ondoren glukosa isomerizatuz lortzen da fruktosa. Metodo honekin artoaren jarabea egiten da pisuaren %42an fruktosa duena eta hau industrialki ekoizten da. Portzentai handiagoa duten jarabeak ere lortu izan dira, adibidez %55-ekoak edari freskagarriak egiteko. Fruktosak sakarosak baino 1'2 eta 1'8 aldiz gozotasun gehiago du baina fruktosaren indize gluzemikoa txikiagoa da[1]. Konparazio batera sakarosaren indizea 68 da eta fruktosarena 24. Horren arrazoia da degradatzeko duen bide metabolikoa sakarosa edo glukosaren baino konplexuagoa dela. Diabetesa duten gaixoentzat egokia da beraz eta gozagarri edo edulkoratzaile gisa erabiltzen da.
Fruktosa askea ere azaltzen da naturan, mahats, sagar eta madarietan gehienbat, baina bereziki aipagarria da piku lehortuetan.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
