Guadalupe (eskualdea)

Guadalupe^[1] (frantsesez Guadeloupe, /ɡwadəlup/ ahoskatua; antillar kreolez: Gwadloup) Frantziako itsasoz haraindiko eskualdea eta departamendua (DOM) da, Antilletako uhartedi txikia. Europar Batasunaren Eskualde Ultraperiferiko bat da. Hego Amerikako kostatik 600 km iparraldera dago eta Dominikar Errepublikaren ekialdean. Prefektura Basse-Terre hirian dago.

Guadalupe
Guadeloupe
flag of Guadeloupe (en) Coat of arms of Guadeloupe (en)
[[Fitxategi:|200px]]
Geografia
Hiriburua	Basse-Terre
Azalera	1.703
Punturik altuena	Soufrière
Kontinentea	Ipar Amerika
Administrazioa
Presidentea	Ary Chalus (PS)
Demografia
Biztanleria	383.569
Dentsitatea	235,61 bizt/km²
Erabilitako hizkuntzak	ikusi frantses eta Guadalupe uharteko kreolera
Ekonomia
Historia
Sorrera data: 1946ko martxoaren 21a
Bestelako informazioa
Aurrezenbakia	+590
ISO 3166-1 alpha-2	GP
ISO 3166-1 alpha-3	GLP
Ordu eremua	ikusi UTC−04:00
Elektrizitatea	230 V. 50 Hz.europar loki, AC power plugs and sockets: British and related types (en) eta Type E (en)
Internet domeinua	.gp

Artikulu hau Frantziako eskualdeari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Guadalupe».

Izena

Izena Extremaduran (Espainia) dagoen Guadalupe herritik datorkio, Ama Birjina han agertu omen zelako. Guadalupek (arabieraz, Wad al luben) "ibai ezkutua" esan nahi du. Behinola, Karukera izena zuen ("Ur ederren uhartea").

Uharteak

#	Uharte	Bizt. (2010)	Bizt. (99)	Hazkunde	Azalera (km²)	Dentsitate
1	Grande-Terre	197.620	196.767	▲ %+0,43	586,68 km²	337
2	Basse-Terre	189.713	172.693	▲ %+9,86	847,82 km²	224
3	Marie-Galante	11.561	12.488	▼ %-7,42	158,01 km²	73
4	Terre-de-Haut	1.787	1.729	▲ %+3,35	5,22 km²	342
5	La Désirade	1.579	1.620	▼ %-2,53	21,42 km²	74
6	Terre-de-Bas	1.095	1.269	▼ %-13,7	7,58 km²	144
7	Petite-Terre	0	0	_	1,70 km²	_

Hiri nagusiak

#	Hiria	Bizt.(10)	Bizt. (99)	Hazkunde	Uhartea
1	Pointe-à-Pitre	131.523	132.751	▼ %-0,93	G-T & B-T
2	Basse-Terre	35.545	36.126	▼ %-1,61	Basse-Terre
3	Sainte-Anne	24.192	20.410	▲ %+18,5	Grande-Terre
4	Petit-Bourg	23.199	20.528	▲ %+13,0	Basse-Terre
5	Le Moule	22.381	20.827	▲ %+7,46	Grande-Terre
6	Sainte-Rose	20.155	17.574	▲ %+14,7	Basse-Terre
7	Capesterre-Belle-Eau	19.321	19.568	▼ %-1,26	Basse-Terre
8	Morne-à-l'Eau	16.725	17.154	▼ %-2,50	Grande-Terre
9	Lamentin	15.913	13.434	▲ %+18,5	Basse-Terre
10	Saint-François	14.797	10.659	▲ %+38,8	Grande-Terre

Historia

Guadalupeko lehen biztanleak arawak amerindiarrak izan ziren, arrantzaz eta nekazaritzaz bizi zen herri baketsua, K.a. 330. urtean. Geroago, gaur egungo Venezuelatik iritsi ziren Karibeko indioek uhartea inbaditu eta Karukera izena eman zioten. Europarren iritziz, Guadalupe Kristobal Kolonek 1493an aurkitu zuen.

Frantziak 1635. urte inguruan kolonizatu zuten eta karibetar indioak bakandu zituzten, haiek esplotatzeko saiakera antzuaren ondoren. Afrikako esklaboak eraman zituzten eta azukre-kanabera sartu, Guadalupeko baliabide ekonomiko nagusitzat. Esklabotzaren indargabetzearen ondoren, eta azukre-kanaberaren landaketak utzi ondoren, uhartearen erakargarritasuna erabili zen.

Gaur egun, Guadalupeko biztanleria amerindiar, europar, afrikar eta indiarren nahasketa da. Elkarrekin kultura kreolea sortu zuten eta lasaitasunean bizitzea proposatu zuten.

Pertsonaia ezagunak

• Saint-John Perse (1887-1975), olerkaria, Literaturako Nobel Sariduna
• Maryse Condé (1937-), idazle feminista.
• Marie-José Pérec (1968-), atleta, txapeldun olinpikoa.
• Laura Flessel (1971-), eskrimalaria, txapeldun olinpikoa.
• Lilian Thuram (1972-), futbolaria.
• Teddy Riner (1989-), judoka, txapeldun olinpikoa.