Hekate

Antzinaro klasikoan, Hekate^[1] (antzinako grezieraz: Ἑκάτη, Hekátē) greziar jainkosa eta titan bat izan zen. Muga jainkosa edo jainkosa liminala da. Gehienetan zuzi edo giltza pare bat eutsita agertzen da,^[2] eta ondorengo aldietan hirukoiztu egin zuten. Hainbat modutan lotu zuten bide-gurutzeekin, sarrerekin edo pasabideekin, argiarekin, magiarekin, sorginkeriarekin, belar eta landare pozoitsuen ezagutzarekin, mamuekin, nigromantziarekin eta sorginkeriarekin.^[3]

Hekate
Antzinako Greziako erlijioa
Ezaugarriak
Jatorrizko izena	Εκάτη
Sexua	emakumezkoa
Baliokideak	Artemisa, Trivia (en) eta Q4421636
Domeinua	ilargi zuria eta magia
Familia
Aita	Perses, Zeus eta Perses (en)
Ama	Asteria (en) , Hera eta Demeter
Bikotekidea(k)	Triton, Caelus eta Aeëtes (en)
Seme-alabak	Krates, Medea, Zirtze eta Eszila

Hekate atenastarren etxeetan jainkosa babesletzat zuten, eta oparotasuna eta bedeinkapenak ematen zizkien egunero familiari. Beraz, ongilea eta gaizkilea da.

Irudietan zuzi edo argi bat eraman ohi du, gauarekin duen lotura gogoratzen duena, eta garai klasikoko eta garai helenistikoko eskulturetan, hiru aurpegi ditu, mugetako jainkosa eta bidegurutzeen zaindari den aldetik.^[4]

Jatorria eta aldaketak

Jatorrian, emankortasunarekin, nekazaritzarekin, ehizarekin eta arrantzarekin lotutako jainkosa traziarra izan zen, Grezian gurtza jaso zuena. K.a. V. mendetik aurrera, Greziako iturriek Hekate Asteria eta Persesen (edo Zeusen) alaba titanide dela aipatzen dute, bidegurutzeak, etxeen sarrerak eta tenpluak babesten dituena. Mugako puntu horiek, espazio batetik besterako trantsizioa ahalbidetzen dutenak, beti jo izan dira arriskutsutzat hainbat sinismenetan, espiritu gaiztoek erabil ditzaketelako eguneroko bizitza barnera sartzeko. Horregatik, jainkosaren irudia elementu apotropaiko gisa erabiltzen hasi ziren greziarrak.^[5]