Kortisol

Kortisola giltzurrungaineko guruinaren azalak jariatzen duen hormona esteroidea da, glukokortikoideetako familiakoa. Kolesteroletik abiatuta sintetizatzen da, giltzurrungaineko guruinaren azalak jariatzen dituen beste hormonen antzera (aldosterona, kortisona, testosterona...). Sendagai gisa hornitzen denean, hidrokortisona du izena.^[1]

Kortisol
Formula kimikoa	C21H30O5
SMILES kanonikoa	2D eredua
SMILES isomerikoa	C[C@]12CCC(=O)C=C1CC[C@@H]3[C@@H]2[C@H](C[C@]4([C@H]3CC[C@@]4(C(=O)CO)O)C)O
MolView	3D eredua
Konposizioa	karbono, oxigeno eta hidrogeno
Mota	Esteroide
Estereoisomeroa	[[(8S,9S,10R,11R,13S,14S,17R)-11,17-dihydroxy-17-(2-hydroxyacetyl)-10,13-dimethyl-2,6,7,8,9,11,12,14,15,16-decahydro-1H-cyclopenta[a]phenanthren-3-one|(8S,9S,10R,11R,13S,14S,17R)-11,17-dihydroxy-17-(2-hydroxyacetyl)-10,13-dimethyl-2,6,7,8,9,11,12,14,15,16-decahydro-1H-cyclopenta[a]phenanthren-3-one]] (en) eta [[(8S,9S,10R,11S,13S,14R,17R)-11,17-dihydroxy-17-(2-hydroxy-1-oxoethyl)-10,13-dimethyl-2,6,7,8,9,11,12,14,15,16-decahydro-1H-cyclopenta[a]phenanthren-3-one|(8S,9S,10R,11S,13S,14R,17R)-11,17-dihydroxy-17-(2-hydroxy-1-oxoethyl)-10,13-dimethyl-2,6,7,8,9,11,12,14,15,16-decahydro-1H-cyclopenta[a]phenanthren-3-one]] (en)
Ezaugarriak
Fusio-puntua	214 ℃ 212,5 ℃
Masa molekularra	362,209 Da
Erabilera
Konposatu aktiboa	Plenadren (en) , Pandel (en) , U-Cort (en) , Solu-Cortef (en) , Locoid (en) , MiCort-HC (en) , Westcort (en) , Cortenema (en) , Cortifoam (en) , Texacort (en) , Cortef (en) , Proctocream (en) , Proctozone HC (en) , Recort Plus (en) , Kera-HC (en) , Cortaid (en) , Hydroskin (en) , Proctocort (en) , Coraz (en) , Caldecort (en) , Anusol HC (en) , Colocort (en) , Nucort (en) , Aveeno Hydrocortisone Anti-Itch (en) , Carmol HC (en) , Preparation H Hydrocortisone (en) , Cortizone (en) , Procto-Kit (en) , Ala-Scalp (en) , Dermacort (en) , Maximum-H (en) , A-Hydrocort (en) , Dermasorb HC (en) , Dermarest Dricort (en) , Psoriasin Itch (en) , Proctosol (en) , Ala-Cort (en) , Blue-Emu Anti-Itch (en) , Procto-Pak (en) , Pediaderm HC (en) , Procto-Med (en) , Gynecort (en) , Neosporin Eczema (en) , Scalacort (en) eta Dermtex HC (en)
Tratatzen du	scalp dermatosis (en) , uzkiko prurito, congenital adrenal hyperplasia due to 3 beta-hydroxysteroid dehydrogenase deficiency (en) , enthesopathy (en) , leg dermatosis (en) , facial dermatosis (en) , neurogenic shock (en) , Ultzeradun kolitis, status asthmaticus (en) , hand dermatosis (en) , Hemorroide, hantura, adrenal cortical hypofunction (en) , chronic primary adrenal insufficiency (en) eta pituitary deficiency (en)
Interakzioak	hidroklorotiazida, furosemida, chlorthalidone (en) , moxifloxazino, moxifloxazino eta hidroklorotiazida
Elkarrekintza	Nuclear receptor subfamily 3 group C member 1 (en) eta Nuclear receptor subfamily 3 group C member 2 (en)
Hartzeko bidea	oral administration (en) , intravenous injection (en) , ondesteko emate eta topical medication (en)
Haurdunaldia	Australian pregnancy category A (en) eta US pregnancy category C (en)
Rola	5-lipoxygenase inhibitor (en) , selective glucocorticoid receptor agonist (en) , antiinflamatorio, primary metabolite (en) , Glukokortikoide, hormona esteroide eta farmako esentzial
Identifikatzaileak
InChlKey	JYGXADMDTFJGBT-VWUMJDOOSA-N
CAS zenbakia	50-23-7
ChemSpider	5551
PubChem	5754
Reaxys	1354819
Gmelin	17650
ChEMBL	CHEMBL389621
EC zenbakia	200-020-1
ECHA	100.000.019
MeSH	D006854
RxNorm	5492
Human Metabolome Database	HMDB0000063
UNII	WI4X0X7BPJ
NDF-RT	N0000146291
KEGG	D00088 eta C00735
PDB Ligand	HCY

Egitura kimikoari dagokionez hormona esteroidea da, hots, talde ziklopentano-perhidrofenantreno du egitura nagusitzat (17+4 C).

Hormona adrenokortikotropikoak (ACTH, hipofisiak jariaturiko hormonak) kortisolaren sintesia bultzatzen du. Giltzurrungaineko azalak ez du nerbio-bukaerarik, beraz hormona glukokortikoideen (kortisol, kortisona...) jariaketaren kontrola ez dago nerbio-sistemaren menpe, hormonen menpe baizik (ACTH hormonaren menpe, batez ere). Aldi berean, hipotalamoak ekoizten duen kortikotropinak erregulatzen du ACTHaren sintesia.

Jakina da estresak duen eragina kortisolaren ekoizpenean: izan ere, estresaren hormonatzat jotzen da kortisola, gorputzak kopuru handian sortzen baitu alarma egoera baten aurrean.

Kortisolaren funtzioak eta efektuak

• gluzidoen metabolismoari eragiten dio, odolean dagoen glukosa-kopurua handituz
• era berean, gantz azidoen odoleko kontzentrazioa ere handitzen du
• gluzidoen, lipidoen eta proteinen katabolismoa areagotzen du, orokorrean
• hanturaren aurkako efektu nabarmena du, klinika mailan erabiltzen dena
• kaltzioaren heste-xurgatzea eragozten du, hezurretako deskaltzifikazioa erraztuz
• linfozitoen kopurua murriztu eta eritropoiesia sustatzen du

Hanturaren aurkako efektuak eta eragiten duen immunodepresioak kortisolaren erabilera terapeutikoa bultzatu dute, kortikosteroide sintetikoak agertuz (prednisona, budesonida, etab).

Kortisolaren odol-kontzentrazioa txikia da Addisonen gaixotasuna dagoenean, eta handia Cushingen sindromean.