Permafrost

From Wikipedia, the free encyclopedia

Permafrost
Remove ads

El permafrost[1] pergelisol o gelisuelu,[2] es la capa de suelu congelau permanentimenti delas regionis periglaciaris, comu la tundra. Puei topal-si n'áreas circumpolaris de Canadá, Alaska, Groenlandia, Siberia, Tíbet, Noruega i en varias islas del océanu Atlánticu sul comu las islas Georgias del Sul i las islas Sandwich del Sul.

Thumb
Permafrost

Sigún l'Associación Enternacional de Permafrost (International Permafrost Association, IPA), el permafrost se defini comu suelu, roca o seimentus que permanecin a una temperatura inferiol a 0 °C duranti al menus dos añus consecutivus. Esta definición no limita la presencia del permafrost a áreas sin cobertura de yelu o nievi,[3]

El permafrost tamién puei topal-si baju capas de yelu o nievi permanentis, comu en ciertas regionis dela Antártida. (Harada, K., et al. (2000). Permafrost beneath Antarctic ice sheets.) (Christoffersen, P., et al. (2006). Basal conditions beneath Antarctic ice streams.)

Duranti cientus de milis d'añus, el permafrost del océanu Árticu[4] á acumulau grandis reservas de carbonu orgánicu (s'estima que de 1,4 a 1,85 billionis de tonelás métricas). Los pronósticus predicin una disminución enas áreas congelás perennementi debíu al aumentu del calentamientu global.[5][6] Quandu el permafrost se descongela, se libera dióxidu de carbonu i metanu.[7]

Remove ads

Etimologia

L'etimologia de permafrost veni del ingrés perma-, de permanent, ‘permanenti’, i frost, ‘escarcha’, ‘congelau’.[8] La palabra fue acuñá en 1943 por S. W. Muller.

Inque esta palabra s'utiliza literalmenti en español, dessistin equivalentis para remplazal-la, comu pergelisuelu o pergelisol.

L'etimologia de pergelisol, propuesta pol geólogu estaunidensi Kirk Bryan en 1946,[9] veni de per, del latín permanens, ‘permanenti’, gel, del latín gelare, ‘congelal’, con una -i- d'unión, i sol, del latín solum, ‘suelu’.

Remove ads

Primerus estuyus

Thumb
Límite meridional del permafrost n'Urasia sigún Karl Ernst von Baer (1843), i otrus autoris

En contrasti cola relativa escasez d'informis sobri el suelu congelau n'América del Norti dantis dela Segunda Guerra Mundial, dessistía una vasta literatura en rusu sobri la ciencia básica del permafrost i los aspectus d'ingeniería del mesmu. Algunus autoris rusus relacionan l'investigación del permafrost col nombri de Alexander von Middendorff (1815-1894). Nostanti, los científicus rusus tamién se dierun cuenta de qu'a Karl Ernst von Baer se li debi dal l'atributu de «fundaol dela investigación científica del permafrost». En 1843, l'estuyu original de Baer «materialis para l'estuyu del yelu terrestri perenni» estaba listu para sel impresu. El detallau estuyu de Baer consta de 218 páginas i fue escritu en luenga alemana, ya que era un científicu alemán del Bálticu. Enseñaba ena Nuversidá de Königsberg i llegó a sel biembru dela Acaemia de Ciencias de San Petersburgu. Esti primel libru de testu del mundu sobri el permafrost fue concebíu comu una obra completa i estuvu listu para la su impresión en 1843. Inque permaneció perdíu duranti unus 150 añus. Nostanti, a partil de 1838, Baer editó varias publicacionis individualis sobri el permafrost. L'Acaemia Rusa de Ciencias honró a Baer cola publicación d'una tradución tentativa al rusu del su estuyu en 1942.

Estus hechus quedun completamenti olvidáus tras la Segunda Guerra Mundial. Assin, en 2001, la destapaura del testu mecanografiau de 1843 enos archivus dela biblioteca dela Nuversidá de Giessen i la su publicación anotá fue una sensación científica. El testu completu del trabaju original de Baer está disponibri en línea (234 páginas).[10] L'editol añió ala reimpresión facsímil un prefáciu n'ingrés, dos mapas en colol del permafrost d'Urasia i algunas figuras delas características del permafrost. El testu de Baer s'introduci con comentárius detalláus i referencias en 66 páginas adicionalis escritas pol estoriaol estoniu Erki Tammiksaar. La letura dela obra es fascinanti, porqui tantu las observacionis de Baer sobri la destribución del permafrost comu las sus descripcionis morfológicas periglacialis siguin siendu en gran medía corretas ogañu. Con la su recopilación i análisis de tolos datus disponibris sobri el yelu terrestri i el permafrost, Baer sentó las basis dela terminologia moerna del permafrost. El límite meridional del permafrost n'Urasia dibujau por Baer en 1843 se correspondi bien col límite meridional real nel Mapa Circumárticu delas Condicionis del Permafrost i del Yelu Terrestri dela Associación Enternacional del Permafrost. (editau por J. Brown et al.).

A partil de 1942, Siemon William Muller ahondó ena literatura rusa relevanti que s'topaba ena Biblioteca del Congresu delos Estaus Uníus i ena Biblioteca del Serviciu Geológicu d'Estaus Uníus de manera que puyu proporcional al gobiernu una guía de campu d'ingeniería i un informi técnicu sobri el permafrost en 1943",[11] añu nel qu'acuñó el términu comu una contración dela locución «congelau permanentimenti».[12] Inque originalmenti se consideró comu información clasificá (comu U.S. Army. Office of the Chief of Engineers, Strategic Engineering Study, n.º 62, 1943),[12][13][14][15] en 1947 se dio a conocel públicamenti un informi revisau, que se considera el primel tratatu estaunidensi sobri el tema.[15]

Remove ads

Clasificación i estensión

Thumb
Línias rojas: Temperaturas estremas estacionalis (punteás=promeyu).La línia roja punteá a sólida representa el perfil de temperatura promeyu cola profundidá del suelu n'una región de permafrost. Las línias en forma de trompeta dela parti superiol muestran las temperaturas máximas i mínimas estacionalis ena "capa ativa", que enceta ala profundidá ena que la temperatura máxima anual se cruza con 0 °C . La capa ativa se congela estacionalmenti, i la vía vegetal solu puei sostribal-si dentru dela capa ativa, ya qu'el crecimientu i l'establecimientu delas raícis solu puedin producil-si n'un suelu qu'esté totalmenti descongelau duranti una parti del añu. El grosol dela capa ativa varía sigún l'añu i l'ubicación, inque sueli tenel un grosol de 0,6 - 4 m . En çonas de permafrost continu i inviernus durus, la profundidá del permafrost puei superal los 1400 m .[16] El permafrost tamién puei almacenal carbonu, tantu en forma de turba comu de metanu. Los trabajus qu'investigan el tamañu dela reserva de carbonu del permafrost estiman que s'almacenan entri 1400 i 1700 Gt de carbonu ena región circumpolar septentrional del permafrost.[17] Mientras qu'un estuyu recienti qu'incluyi almacenis dela meseta tibetana, estima qu'el total de reservas de carbonu nel permafrost del hemisferiu norti es de 1832 Gt.[18] Esta gran reserva de carbonu representa más carbonu del qu'dessisti ogañu en tolos seris vivus. . La çona central está congelá perennementi, i la capa inferiol es ondi la temperatura geotérmica está por encima dela congelación. Noti-si l'importancia dela línia vertical de 0° C: Denota el fondu dela capa ativa ena çona de temperatura estacionalmenti variabli i el límite inferiol del permafrost a medía que la temperatura aumenta cola profundidá.

El permafrost es el suelu, roca o seimentu qu'está congelau duranti más de dos añus consecutivus. Enas çonas no cubiertas pol yelu, dessisti debaju d'una capa de suelu, roca o seimentu, que se congela i descongela anualmenti i se denomina «capa ativa».[19] Ena prática, estu sinifica qu'el permafrost se produci a una temperatura meya anual de -2 °C o inferiol.

El grosol dela capa ativa varía sigún l'estación, inque tien entri 0,3 i 4 metrus d'espesol (pocu prohondu a lu largu dela costa ártica, prohondu nel sul de Siberia i ena Meseta Qinghai tibetana.Prantilla:Cita requerida

L'estensión del permafrost se muestra en términus de çonas de permafrost, que se definin sigún l'área subyacenti al permafrost comu continua (90%-100%), discontinua (50%-90%), esporádica (10%-50%) i parchis aisláus (10 % o menus).[20] Estas çonas de permafrost cubrin en conjuntu aproximadamenti el 22 % del hemisferiu norti. La çona de permafrost continu cubri algu más dela mitá desta área, el permafrost discontinu alreol del 20 %, i el permafrost esporádicu juntu con parchis aisláus pocu menus del 30 %.[21] Debíu a que las çonas de permafrost no están enteramenti subyacentis pol permafrost, solu el 15 % del área libri de yelu del Hemisferiu Norti está realmenti subyacenti pol permafrost.[22] La mayol parti desta área s'topa en Siberia, el norti de Canadá, Alaska i Groenlandia. Por debaju dela capa ativa, las oscilacionis anualis de temperatura del permafrost se reducin cola profundidá. La mayol profundidá del permafrost se produci allí ondi el calol geotérmicu mantien una temperatura por encima del puntu de congelación. Por encima dessi límiti inferiol puei habel permafrost con una temperatura anual constanti: el "permafrost isotérmicu".[23]

=== Continuiá dela cobertura === El permafrost sueli formal-si en qualquiel clima nel qu'la temperatura meya anual del airi seya inferiol al puntu de congelación del agua. Dau qu'tolos glaciaris s'escalfecin ena su basi pol calol geotémicu, los glaciaris tempráus, qu'están cerca del puntu de fusión por pressión en tol su recorríu, puein tenel agua líquia ena entrifaci col suelu i, por tantu, no tienin permafrost suyacenti.[24] Las anomalías frías "fósilis" nel gradiente geotérmico en çonas ondi se desenvolvió el permafrost hondón duranti el Pleistocenu persistin ata varius cientus de metrus. Estu es evidenti a partil delas meyicionis de temperatura en poçus de sondeu en América del Norti i Uropa.[25]

Permafrost discontinuu

Thumb
Escavación de permafrost cunaa jackhammer n'Alaska.

La temperatura bahu el suelu varía menus duna estación a otra qu'la temperatura del airi, i las temperaturas meyas anualis tiendin a aumental cola hondura comu resultau del gradienti geotémicu dela corteça. Por lo tantu, si la temperatura meya anual del airi es solu ligeramenti inferiol a 0 °C, el permafrost se formará solu enos lugaris qu'están cubiertus, generalmenti cun aspectu norti u sul (enos emisferius norti i sul respetivamenti) -creandu un permafrost discontinuu. Polo general, el permafrost permanecerá discontinuu nun clima nel qu'la temperatura meya anual dela superfici del suelu esti entri -5 i 0 C. Enas çonas úmeas-invernás dantis mencionás, pué que ni siquiá aya permafrost discontinuu ata -2 °C. El permafrost discontinuu sueli devis-si en permafrost discontinuu estensivu, ondi el permafrost cubri entri el 50 i el 90 por cientu del paisagi i sueli topal-si en çonas con temperaturas meyas anualis entri -2 i -4 C , i en permafrost esporádicu, ondi la cobertura de permafrost es inferiol al 50 por cientu del paisagi i sueli dal-si a temperaturas meyas anualis entri 0 i -2 C.[26] Ena ciencia del suelu, la çona de permafrost esporádicu s'abrevia SPZ i la çona de permafrost discontinuu estensivu DPZ.[27]

Las escipcionis se dan ena Siberia i Alaska no glaciás, ondi la hondura atual del permafrost es una reliquia geológica delas condicionis climáticas duranti las épocas glaciaris, enas que los inviernus eran ata 11 C más fríus que los atualis.

Permafrost continuu

Remove ads

Causas dela degradación del permafrost

La desaparición del suelu congelau de forma pereni vieni condicioná pol augmentu dela temperatura meya dela Tierra a causa del calentamiento global.

Sigún estuyus recientis, un augmentu de 2 °C supondría la perda del 40 % del permafrost mundial. Si se cumpli el Acuerdo de París, que fijó comu pesqui mantenel el calentamientu global por bahu de 2 °C, tratandu de limitalu a 1,5 °C, se salvaría gran parti del permafrost del mundu.

Los procesus que s'encuentran emplicáus cola degradación del permafrost que puein originar riesgus geológicus son los siguientis:

Calentamientu del permafrost: el augmentu dela temperatura del suelu pué provocal el su descongelamientu i perda gradual dela fuerça de carga. Los suelus descongeláus puein sel más compresiblis u presental menol cohesión en comparación a quandu s'encuentran en estau congelau. En particulal, los suelus más porosus, orgánicus u con gran cantiá d'agua serán más susceptiblis a sufril cambius cola descongelación, dandu por resultau un augmentu nel conteníu en agua dela capa ativa.

Engrossamientu dela capa ativa debiu al augmentu de temperaturas.

Desenvolvimiento de capas hondonas descongelás completamenti libris de permafrost (tamién denominás taliks).

(Hjort J. et all., 2022. “Impacts of permafrost degradation on infrastructure”. Nature Reviews Earth & Environment, vol. 3, no. 1, pp. 24-38)

Remove ads

Referencias

[1] Schuur, E. A. G., et al. (2015). Climate change and the permafrost carbon feedback. Nature, 520, 171–179.

[2] Hugelius, G., et al. (2014). Estimated stocks of circumpolar permafrost carbon with quantified uncertainty ranges and identified data gaps. Biogeosciences, 11, 6573–6593.

[3] IPCC, 2021. Sixth Assessment Report: Climate Change 2021. The Physical Science

Guipal tamién

  • Yelu
  • Desyelu árticu
  • Emisionis de metanu nel Árticu
  • Molisol
  • Alás (geografía)
  • Termokarst
  • Calentamientu global
  • Ciclu del carbonu del permafrost
  • Una verdá incómoda

Referencias

  1. Cita web |url=http://dle.rae.es/?id=SfHK0KY |título=Permafrost |fechaacceso=19 de noviembre de 2017 |sitioweb=rae.es |editorial=RAE
  2. Cita noticia |título=Gelisuelo (Permahielo) - Noticias de El tiempo |url=https://noticias.eltiempo.es/meteopedia/gelisuelo-permahielo/ |fechaacceso=19 de diciembre de 2017 |periódico=Noticias de El tiempo
  3. Cita web |url=http://ciencia.nasa.gov/ciencias-especiales/24jun_permafrost/ |título=Ciencia En NASA. |fechaacceso=2 de enero de 2014 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20210919021626/https://ciencia.nasa.gov/ciencias-especiales/24jun_permafrost |fechaarchivo=19 de septiembre de 2021 |urlmuerta=yes
  4. Cita noticia |apellidos=Reuters |título=Scientists shocked by Arctic permafrost thawing 70 years sooner than predicted |url=https://www.theguardian.com/environment/2019/jun/18/arctic-permafrost-canada-science-climate-crisis |fecha=18 de junio de 2019 |fechaacceso=2 de julio de 2019 |periódico=The Guardian |issn=0261-3077 |idioma=en-GB
  5. Cita web |url=https://www.nationalgeographic.com/environment/2019/08/arctic-permafrost-is-thawing-it-could-speed-up-climate-change-feature/ |título=Arctic permafrost is thawing fast. That affects us all. |fechaacceso=17 de agosto de 2019 |fecha=13 de agosto de 2019 |sitioweb=National Geographic jp(revista)
  6. Cita web |url=http://www.unenvironment.org/resources/frontiers-201819-emerging-issues-environmental-concern |título=Frontiers 2018/19: Emerging Issues of Environmental Concern |fechaacceso=2021-01-03 |nombre=U. N. Environment |fecha=2019-03-04 |sitioweb=UNEP - UN Environment Programme |idioma=en
  7. Collins Dictionaries. (en inglés). Consultado el 15 de mayo de 2013.
  8. Cita publicación |url=http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic7-3%264-153.pdf |título=Permafrost Research |apellidos=Legget, R. F. |publicación=Arctic |editorial=Arctic Institute of North America |volumen=7 |número=3-4 |páginas=153-8 |fechaacceso=20 de enero de 2013 |idioma=inglés |formato=PDF |id=ASTIS record 9741 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20180713021735/http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic7-3%264-153.pdf |fechaarchivo=13 de julio de 2018 |año=1954 |deadurl=yes
  9. Cita publicación |url=http://geb.uni-giessen.de/geb/volltexte/2006/3649/pdf/BaerMaterialien-2001. pdf |título=Materialien zur Kenntniss des unvergänglichen Boden-Eises in Sibirien, compilado por Baer en 1843 |apellidos=King |nombre=Lorenz |fecha=2001 |publicación=Berichte und Arbeiten aus der Universitätsbibliothek und dem Universitätsarchiv Giessen |volumen=51 |páginas=1-315 |fechaacceso=2021-07-27 |idioma=alemán
  10. Cita publicación |url=https://arctic.journalhosting.ucalgary.ca/arctic/index.php/arctic/article/download/3340/3316 |título=Frozen in Time. Permafrost and Engineering Problems Review (Congelado en el tiempo. Revisión del permafrost y problemas de ingeniería) |fecha=Diciembre 2010 |publicación=Arctic |volumen=63 |fechaacceso=24 de diciembre de 2021 |página=477 |idioma=inglés |doi=10.14430/arctic3340 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20150106215641/http://arctic.journalhosting.ucalgary.ca/arctic/index.php/arctic/article/download/3340/3316 |fechaarchivo=6 de enero de 2015 |last=Walker |first=H. Jesse |deadurl=yes
  11. Cita web |url=https://pubs.usgs.gov/gip/70039262/report.pdf |título=Permafrost - USGS [=United States Geological Survey] Library Publications Warehouse |fechaacceso=19 de noviembre de 2018 |apellido=Ray |nombre=Luis L. |idioma=inglés |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20170502040613/https://pubs.usgs.gov/gip/70039262/report.pdf |fechaarchivo=2017-05-02
  12. Cita publicación |título=Permafrost o suelo permanentemente congelado y problemas de ingeniería relacionados |apellidos=U.S. Geological Survey; United States Army Corps of Engineers. Ejército. Cuerpo de Ingenieros. Rama de Inteligencia Estratégica |publicación=Strategic Engineering Study |número=62 |páginas=231 |oclc=22879846 |año=1943
  13. Occurrences en Google Books.
  14. Cita libro |título=Permafrost. Or, Permanently Frozen Ground and Related Engineering Problems (Permafrost. O, suelo permanentemente congelado y problemas de ingeniería relacionados) |url=https://books.google.com/books?id=wQQhAAAAMAAJ |año=1947 |editorial=Edwards |isbn=9780598538581 |ubicación=Ann Arbor, Michigan |oclc=1646047 |last=Muller |first=Siemon William
  15. Cita libro |título=Regiones polares: Human Impacts |url=https://archive.org/details/polarregionshuma0000deso |fecha=2008 |editorial=Chelsea Press |isbn=978-0-8160-6218-8 |ubicación=Nueva York |idioma=inglés |last=Desonie |first=Dana
  16. Cita publicación |url=http://www.lter.uaf.edu/dev2009/pdf/1350_Tarnocai_Canadell_2009. pdf |título=Las reservas de carbono orgánico del suelo en la región circumpolar septentrional del permafrost |fecha=Junio de 2009 |publicación=Global Biogeochemical Cycles |volumen=23 |número=2 |páginas=GB2023 |idioma=inglés |formato=PDF |bibcode=2009GBioC..23.2023T |doi=10.1029/2008GB003327 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20151015155733/http://www.lter.uaf.edu/dev2009/pdf/1350_Tarnocai_Canadell_2009.pdf |fechaarchivo=15 de octubre de 2015 |apellidos3=Schuur, E.A.G. |apellidos4=Kuhry, P. |apellidos5=Mazhitova, G. |apellidos6=Zimov, S. |author1=Tarnocai, C. |author2=Canadell, J.G.
  17. Cita web |url=http://ipa.arcticportal.org/resources/what-is-permafrost |título=¿Qué es el permafrost? |fechaacceso=2014-02-28 |apellido=Personal |fecha=2014 |editorial=International Permafrost Association |idioma=inglés |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20141108152521/http://ipa.arcticportal.org/resources/what-is-permafrost |fechaarchivo=2014-11-08
  18. Cita publicación |url=http://dx.doi.org/10.3133/cp45 |título=Mapa del permafrost y de las condiciones del hielo terrestre en el Ártico |nombre=J. |apellidos2=Jr |nombre2=O. J. Ferrians |fecha=1997 |publicación=Circum-Pacific Map |idioma=inglés |doi=10.3133/cp45 |apellidos3=Heginbottom |nombre3=J. A. |apellidos4=Melnikov |nombre4=E. S. |apellidos1=Brown
  19. Heginbottom, J. Alan, Brown, Jerry; Humlum, Ole y Svensson, Harald; 'State of the Earth's Cryosphere at the Beginning of the 21st Century: Glaciers, Global Snow Cover, Floating Ice, and Permafrost and Periglacial Environments', p. A435
  20. Cita publicación |título=How Much of the Earth's Surface is Underlain by Permafrost? |fecha=2021 |publicación=Journal of Geophysical Research: Earth Surface |volumen=126 |número=5 |páginas=e2021JF006123 |idioma=en |bibcode=2021JGRF..12606123O |issn=2169-9011 |doi=10.1029/2021JF006123 |last=Obu |first=J.
  21. Cita publicación |título=Near-surface permafrost degradation: How severe during the 21st century? (Degradación del permafrost cerca de la superficie: ¿Cómo de grave será durante el siglo XXI? |fecha=2007 |volumen=34 |número=L09503 |páginas=4 |idioma=inglés |bibcode=2007GeoRL..34.9503D |doi=10.1029/2007GL029323 |last=Delisle |first=G. |revista=Geophysical Research Letters
  22. Cita libro |enlaceautor=Robert P. Sharp |título=Living Ice: Understanding Glaciers and Glaciation |url=https://archive.org/details/livingiceunderst0000shar |fecha=1988 |isbn=978-0-521-33009-1 |editor=Cambridge University Press |página=27 |idioma=inglés |last=Sharp |first=Robert Phillip
  23. Cita publicación |título=Permafrost en la base de hielo de las glaciaciones pleistocenas recientes - Inferencias a partir de perfiles de temperaturas de sondeos. |volumen=5 páginas = 7-28 |serie=Serie de Geografía Física |idioma=inglés |doi=10.2478/v10250-012-0001-x |año=2012 |last=Majorowicz |first=Jacek |revista=Boletín de Geografía. Physical Geography Series
  24. Cita publicación |url=https://books.google.com/books?id=SjErAAAAYAAJ&pg=PA72 |título=Distribution of permafrost in North America and its relationship to the environment: A review, 1963–1973 (Distribución del permafrost en América del Norte y su relación con el medio ambiente: Una revisión, 1963-1973) |apellidos=Brown |nombre=Roger J.E. |apellidos2=Péwé |nombre2=Troy L. |publicación=Permafrost: North American Contribution - Second International Conference |volumen=2 |páginas=71-100 |isbn=9780309021159 |año=1973
  25. Cita libro |apellidos=Phillips |nombre=S.D. |título=Permafrost, Permafrost and peatland carbon sink capacity with increasing latitude (Capacidad del permafrost y de las turberas como sumideros de carbono con el aumento de la latitud) |url=http://www.arlis.org/docs/vol1/ICOP/55700698/Pdf/Chapter_169.pdf |fechaacceso=2014-03-02 |año=2003 |editorial=Swets & Zeitlinger |isbn=90-5809-582-7 |páginas=965-970 |idioma=inglés |fechaarchivo=2014-03-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140302190815/http://www.arlis.org/docs/vol1/ICOP/55700698/Pdf/Chapter_169.pdf
Remove ads

Atijus esternus

Permafrostwatch Prantilla:Wayback University of Alaska Fairbanks (ingrés)

  • En Commons ai conteníu multimedia sobre Permafrost.

Infografías sobri el permafrost (ingrés)

International Permafrost Association (IPA) (ingrés)

Center for Permafrost (ingrés)

Mapa de permafrost ena Antártia. (ingrés)

Permafrost – ¿Qué es? – YouTube (Alfred Wegener Institute) (ingrés)

Mapa del permafrost ena Unión Soviética en diciembri de 1984 (ingrés)

Commission géologique du Canada Prantilla:Wayback (francés)

  1. Cita libro |nombre=James G. |título=Organic carbon pools and genesis of alpine soils with permafrost: a review |url=http://community.middlebury.edu/~jmunroe/Papers/42_Bockheim_and_Munroe_alpine_pfrost_2014.pdf |año=2014 |doi=10.1657/1938-4246-46.4.987 |volumen=46 |páginas=987–1006 |idioma=inglés |apellidos2=Munroe |nombre2=Jeffrey S. |apellidos1=Bockheim |journal=Arctic, Antarctic, and Alpine Research |issue=4 |access-date=2016-04-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160923152402/http://community.middlebury.edu/~jmunroe/Papers/42_Bockheim_and_Munroe_alpine_pfrost_2014.pdf |archive-date=2016-09-23
  2. Cita libro |apellidos=Andersland |nombre=Orlando B. |título=Ingeniería del suelo congelado |url=https://books.google.com/books?id=knuKoWiQ-EAC |año=2004 |editorial=Wiley |isbn=978-0-471-61549-1 |edición=2nd |página=5 |apellidos2=Ladanyi |nombre2=Branko
  3. Cita publicación |título=Régimen térmico del glaciar de la Antártida central |fecha=1962 |páginas=27-40 |idioma=ru |last=Zoltikov |first=I.A. |revista=Antártida, Informes de la Comisión, 1961
  4. Cita publicación |título=Suelos de Permafrost Contribución = Suelos del permafrost antártico |apellidos=Campbell |nombre=Iain B. |apellidos2=Claridge |nombre2=Graeme G. C. |editorial=Springer |volumen=16 |páginas=17-31 |serie=Soil Biology |ubicación=Berlín |doi=10.1007/978-3-540-69371-0_2 |isbn=978-3-540-69370-3 |año=2009
  5. Cita publicación |url=https://stateimpact.npr.org/texas/2013/07/25/permafrost-melting-faster-than-expected-in-antarctica/ |título=El permafrost se derrite más rápido de lo esperado en la Antártida |apellidos=Heinrich |nombre=Holly |fecha=25 de julio de 2013 |fechaacceso=2016-04-23 |idioma=inglés |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20160503120018/https://stateimpact.npr.org/texas/2013/07/25/permafrost-melting-faster-than-expected-in-antarctica/ |fechaarchivo=2016-05-03 |periódico=National Public Radio
Remove ads
Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads