ابرپروژهٔ پیشنهاد شده برای ساخت یک آبراههٔ بزرگ که دریای کاسپین را به آبهای جنوبی ایران متصل میکند. From Wikipedia, the free encyclopedia
ایرانرود طرح ساختی بهمنظور اتصال دریای خزر(کاسپین) در شمال ایران به جنوب ایران در خلیج فارس است. که نخستین بار در سال ۱۳۴۵ هومان فرزاد آن را مطرح کرد. کارشناسان طرحهایی برای ساخت این کانال از مسیرهای مختلف ارائه کردهاند.
ساخت کانالی بنبست از دریای خزر به کویر لوت (کانال لوت) نیز مطرح شده است. همچنین برخی کارشناسان از متصل کردن دریای خزر به دریاچهٔ ارومیه دفاع میکنند. همچنین حکومت منحلشدهٔ شوروی نیز به دلیل وابستگی به مسیر طولانی دریایی، که از تنگههای بسفر و داردانل و کانال سوئز، که تحت کنترل کشورهای ترکیه و مصر (متحدان آمریکا) بود، بهمنظور تماس از طریق دریا با کشورهایی همچون چین و هند، به ساخت این طرح، علاقهمند بود. این طرح اگرچه تاکنون بهطور رسمی مطرح نشده است، اما مخالفان و موافقانی دارد.
موافقان به درآمدهای سرشار ناشی از انتقال نفت، گاز، محصولات پتروشیمی و سایر کالاها از آسیای میانه به خلیج فارس، و تغییر، و بهبود آب و هوای ایران بر اثر ریزشهای ناشی از تبخیر آب کانال و جلوگیری از ادامهٔ روند کویری شدن ایران، کاهش شدید هزینههای ناشی از حمل و نقل داخلی کالا، گسترش شیلات در حاشیهٔ کانال و قابل استفاده کردن بخشهای عظیمی از زمینهای کویری ایران و همچنین به دست یابی به یک توانایی ژئوپلتیکی خاص اشاره میکنند.
مخالفان نیز به غیر عملی بودن این طرح با توجه به اختلاف سطح آب دریای خزر نسبت به آبهای آزاد، احتمال زیر آب رفتن زمینهای شمال کشور، مشکلات عبور از رشتهکوههای البرز، خطر شور شدن منابع آب شیرین و فاجعهٔ زیستمحیطی و … اشاره میکنند.
نخستین طرح توسط هومان فرزاد در سال ۱۳۴۵ نوشته شده که وی این طرح را به سازمان پژوهشهای علمی کشور ارائه داد. بر اساس این طرح باید میان دریای خزر و خلیج فارس دریاچههایی ایجاد شود تا این دو دریا به هم متصل بشوند. در این ارتباط سه نقطهٔ پست در ایران شامل چالهٔ جازموریان، دشت لوت و دیگری هم دشت کویر در نظر گرفته شد.
سالها بعد طرح دیگری هم توسط مسعود قمی به میرحسین موسوی نخستوزیر وقت ارائه شد. ساخت این کانال در دوران دولت هاشمی رفسنجانی و محمد خاتمی نیز بررسی شد. مرکز پژوهشهای مجلس نیز ساخت این کانال را بررسی کرده است.[1][2]
سپس محمود شاهبداغی، با استفاده از مدلسازی کامپیوتری از آخرین نقشههای ناسا، ضمن اثبات محصور بودن سه دشت جازموریان، لوت و دشت کویر طرح ایجاد سه دریاچه را با استفاده از حفر ۱۲۶ کیلومتر تونل در شمال و جنوب جازموریان و پمپاژ آب در دو مرحله به ارتفاع ۵۰۰ متر به کویر لوت و ایجاد یک کانال ۲۱ کیلومتری جهت انتقال آب به دشت کویر عملاً مسئولان و مخالفان این پروژه را به چالش دعوت کرد.
همزمان پیمان عابدی نیز در کتاب بررسی اثرات طرح ایرانرود در بهبود موقعیت راهبردی ایران که نخستین کار پژوهشی از منظر استراتژیک به این آبراه است، نیز یکی دیگر از طرحهای پیشنهادی پیرامون پروژهٔ ایرانرود را با نام آبراه تمدن خلیج فارس مطرح کرده است که طی آن یک شبکهٔ رودخانهای از دریای عمان تا دریای خزر تقریباً تمام مراکز و شهرهای مهم استانهای کشور را در بر میگیرد؛ وی در پیام خود که در ارتباط با طرح خود در ابتدای کتابی که جهت معرفی این طرح منتشر کرده میآورد: در کنار ارائهٔ مسیر نو آبراه ایرانرود و اتصال مراکز استانها و آبهای آزاد، پیشنهاد میگردد که ضمن اجرایی شدن این طرح کلان در جمهوری اسلامی ایران و دستیابی به موقعیت و جایگاه راهبردی ویژه در سطح جهانی، این آبراه را به عنوان شاخص تمدن ایران نوین و با نام آبراه تمدن خلیج فارس به جهانیان معرفی نموده است.
این بخش به هیچ منبع و مرجعی استناد نمیکند. |
اولین طرح توسط هومان فرزاد در سال ۱۳۴۵ نوشته شده که وی این طرح را به سازمان پژوهشهای علمی کشور ارائه داد. بر اساس این طرح باید بین دریای خزر و خلیج فارس دریاچههایی ایجاد شود تا این دو دریا به هم متصل بشوند. در این ارتباط سه نقطه پست در ایران شامل چاله جازموریان، دشت لوت و دیگری هم دشت کویر در نظر گرفته شد.
طرح دیگری هم توسط مسعود قمی به میر حسین موسوی نخستوزیر وقت ارائه شد. ساخت این کانال در دوران دولت هاشمی رفسنجانی و محمد خاتمی نیز بررسی شد. مرکز پژوهشهای مجلس نیز ساخت این کانال را بررسی کرده است. هماکنون بدیع بدیع الزمانی در آمریکا به همراه برخی کارشناسان ایرانی دیگر پیگیر ساخت این طرح هستند و پروژهای با نام «ایرانرود» (Iranrood) نیز آماده کردهاند.
محمود شاهبداغی، با استفاده از مدلسازی کامپیوتری از آخرین نقشههای ناسا، ضمن اثبات محصور بودن سه دشت جازموریان، لوت و دشت کویر طرح ایجاد سه دریاچه را با استفاده از حفر ۱۲۶ کیلومتر تونل در شمال و جنوب جازموریان و پمپاژ آب در دو مرحله به ارتفاع ۵۰۰ متر به کویر لوت و ایجاد یک کانال ۲۱ کیلومتری جهت انتقال آب به دشت کویر عملاً مسئولان و مخالفان این پروژه را به چالش دعوت کرد[3]
پیمان عابدی در کتاب بررسی اثرات طرح ایرانرود در بهبود موقعیت راهبردی ایران که نخستین کار پژوهشی از منظر استراتژیک به این آبراه است، نیز یکی دیگر از طرحهای پیشنهادی پیرامون پروژه ایران رود را با نام آبراه تمدن خلیج فارس مطرح کرده است که طی آن یک شبکه رودخانه ای از دریای عمان تا دریای خزر تقریباً تمام مراکز و شهرهای مهم استانهای کشور را در بر میگیرد وی در پیام خود که در ارتباط با طرح خود در ابتدای کتابی که جهت معرفی این طرح منتشر کرده میآورد: در کنار ارائه مسیر جدید آبراه ایران رود و اتصال مراکز استانها و آبهای آزاد، پیشنهاد میگردد که ضمن اجرایی شدن این طرح کلان در جمهوری اسلامی ایران و دستیابی به موقعیت و جایگاه راهبردی ویژه در سطح بینالملل، این آبراه را به عنوان شاخص تمدن ایران نوین و با نام آبراه تمدن خلیج فارس به جهانیان معرفی نموده است
۱. بر پایهٔ بررسیهای جغرافیائی و زمینشناسی، سرآغاز مسیر از خلیج کوچک واقع در باختر خلیج چابهار به سوی شمال آغاز و پس از گذشتن از کنار شهر بم، کویر لوت را گذرانده، از کنار کویر نمک و شهر طبس به سوی شمال عبور نموده در حوالی ۱۳۰ کیلومتری خاور شاهرود به سوی شمال باختری متمایل شده و پس از گذشتن از کنار گرگان به بندر ترکمن در دریای خزر میرسد.
۲. آغاز مسیر از بهمنشیر و کارون و خورموسی به تالاب شادگان در خرمشهر به سمت شمال تا اهواز از طریق کارون و ادامه تا دزفول و اندیمشک از طریق رود دز و سد دز به رودخانهٔ سزار تا شهر سپیدشت لرستان و ادامه رو به سمت دورود و در دشت سیلاخور از طریق رودخانهٔ گلرود ادامه پیدا میکند به سوی بروجرد و از بروجرد به سمت نهاوند با عبور از دشت سیلاخور بالا در نهاوند، کنگاور، اسداباد به سمت بخش چهادولی قروه و از طریق روخانهٔ قزل اوزن به ماهنشان، میانه، خلخال، آب بر و دلتای طارم و سد سفید رود (سدمنجیل) از ادامه روسفید به شهرهای آستانه اشرفیه و بندر انزلی، دریای خزر. این مسیر مانند مسیر پیشین دارای دو منطقهٔ کوهستانی است و حجم کمتری برخوردار است.
درازای آبراه میان ۱٬۴۶۵ کیلومتر تا ۱٬۶۰۰ کیلومتر برآورده شده است. در درازای مسیر باید کانالی به ژرفای ۵۰۰ متر حفر شود و از آنجایی که سطح دریای خزر نزدیک به ۲۸ متر از سطح دریای آزاد پائینتر است، در بخش کوچکی از مسیر در شمال ایران از الگوی کانال پاناما استفاده شده و تالابهایی ساخته خواهد شد تا از سرازیر شدن آب دریای آزاد به دریای خزر جلوگیری به عمل آید. در همین ناحیه میتوان با نصب توربین، برق سراسر آبراه را تأمین نمود. پهنای آبراه در پائین ۲۵۰ متر و در سطح زمین ۱٬۰۰۰ متر پیشبینی میشود تا بتواند رفتوآمد دو سویه کشتیهای بزرگ از جمله نفتکشها را امکانپذیر سازد.
به دلیل بارندگیهای زیاد طی دو سال ۹۸ و ۹۹ چندین دریاچه در فلات مرکزی ایران ایجاد شده است. در طرح ایرانرود نیز احتمال تشکیل دریاچه در مناطق پست کویری پیشبینی شده است.[4]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.