ایل ملکشاهی
از ایلات کردتبار / From Wikipedia, the free encyclopedia
ایل ملکشاهی یکی از اتحادیههای ایلی یا بزرگایل، از اتحاد چند ایل و طایفه بزرگ تشکیل میشد که از لحاظ گستردگی همانند یک دولت کوچک در ایران و عراق و ترکیه و سوریه عمل میکرد و مانند بسیاری از اتحادیههای ایلی متأخر مخلوطی از قبیلههایی با ریشههای قومی گوناگون اکثریت کرد و اقلیت لر، لک و عرب است.[5][6][7][8][9][10][11] ایل ملکشاهی همچنین یکی از بزرگترین ایلهای کرد ایران[12][13][14][15][16][17][18][19][20][21][22][23] است که شامل شعب بسیاری است. مجموع طوایف ایل ملکشاهی حدود ۴۰ طایفه و جمعیت ایل ملکشاهی بیش از ۷۵۰ هزار نفر تخمین زده شدهاست.[2] در استان ایلام عمدتاً در شهرستان ملکشاهی و شهرستان ایلام و شهرستان مهران ساکن هستند. گویش آنان کردی ایلامی[2][24][25][25][26][27][28][29][30][31][32] و لهجه ملکشاهی است.[2][33] بخش دیگری از این ایل در استان کردستان یکجانشین شدهاست و در ملکشان علیا و ملکشان سفلی شهرستان سنندج زندگی میکنند و گویش آنان کردی است. بخش دیگری از ایل ملکشاهی در کشور عراق یکجانشین شدهاند که گویش آنان نیز کردی است.[2][34] این ایل معتبرترین و بزرگترین ایل پشتکوه و استان ایلام است که از مجموع ۳۵ طایفه تشکیل یافتهاست که همگی خود را منسوب به ایل میدانند.[35] [36][37][38][39][40] جمعیت ایل ملکشاهی ساکن در استان ایلام در سرشماری سال ۱۳۲۰ به هفت هزار و پانصد خانوار و بیش از ۵۰ هزار تن میرسید.[1][41] طوایفی دیگر از ایل ملکشاهی در شهرستان چمشگزک در استان تونجایلی در کشور ترکیه ساکن هستند. بخشی از ایل ملکشاهی در کشور کویت و سایر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس ساکن شدهاند. بخش دیگری از ایل ملکشاهی به سبب جنگها و غزوات در سایر کشورهای عرب، هند، پاکستان و جنوب قاره آفریقا ساکن شدهاند.[2][42] همچنین بخش دیگری از ایل ملکشاهی در کشورهای اسکاندیناوی و آلمان ساکن هستند. طوایفی از ایل ملکشاهی نیز در استان لرستان و استان مازندران به سر میبرند. مردمان ایل ملکشاهی در سراسر استان ایلام به خصوص شهرستان ملکشاهی، شهرستان مهران و شهرستان ایلام و در بخشهایی از استان کردستان، دیوا ملکشاه استان مازندران، استان خراسان شمالی، استان خراسان رضوی، استان لرستان، استان کرمانشاه، بخش طارم سفلی در استان قزوین و استانهایی از کشورهای عراق و ترکیه سکونت دارند.[43][44]ولادیمیر مینورسکی مینویسد: در طی قرون هفتم و هشتم، قریب به هزار خانوار ملکشاهی به ایران خدمت کردهاند و اراضی فراوانی را در قلمرو حاکمیت خود داشتهاند و توانستهاند در برابر حملات و یورشهای هولاکو، تیمور و قره یوسف از این اراضی دفاع کنند.[45] ایل ملکشاهی بارها در دفاع از مرزهای ایران سپاهیان متجاوز امپراتوری عثمانی را شکست دادهاند.[17][46][47] همچنین در دوران جنگ ایران و عراق مردم ایل ملکشاهی نقش بسزایی در مقابله با ارتش رژیم بعث عراق داشتند و از مرزهای غربی ایران، دفاع نمودند. ایل ملکشاهی در این دوران محور ملکشاهی-شوهان را حفاظت مینمود. طوایف خمیس، رسولوند، کاظم بگ، نقی، گلان، روسگه، خلیلوند، حسین بگ، علی نظر، شکربگ، قیطول، کلوند، کل کل، کناریوند، باولگ و … هرکدام تپهای در اختیار داشتند. این طوایف تلفات فراوانی به ارتش عراق وارد آوردند و حتی مناطقی از خاک عراق را تصرف نمودند. این ایل دارای ۴۰۰ کشتهشده از ۳۰۰۰ کشتهشده استان ایلام در جنگ ایران و عراق است.[48] به همین مناسبت بنای یادمانی در گرامیداشت آخرین دفاع مردم ایل ملکشاهی و شهدای آن در منطقه ترشابه برپا شدهاست.[49][50]
مناطق با جمعیت چشمگیر | |
---|---|
ایران استانهای ایلام و بخشهایی بزرگ از ملکشان علیا و ملکشان سفلی کردستان، لرستان، دیوا ملکشاه مازندران، خراسان شمالی، خراسان رضوی در ایران و بخشهایی از کشور عراق عراق استانهای میسان، دیاله، بصره و واسط، شهرهای خانقین، العماره، کوت، بصره و بغداد[1][2][3] و کشور ترکیه شهرستان چمشگزک استان تونجایلی و دیاربکر[2][4] | |
زبانها | |
کردی ایلامی لهجه ملکشاهی | |
دین | |
شیعه | |
قومیتهای وابسته | |
کردها، مردم فیلی و اقوام ایرانیتبار |