بومشناسی ژرفنگر
From Wikipedia, the free encyclopedia
بومشناسی ژرفنگر[1] یا اکولوژی عمیق (انگلیسی: Deep ecology) جهانبینی یا مجموعهای از باورها است که تغییر عمده در نگرشها و ارزشها و رفتارهای انسان را لازم میداند و ضمن نفی انسانمحوری، کنش فردی را بهسمت حمایت از طبیعت و بهبود محیط زیست سوق میدهد.[2]
بومشناسی ژرفنگر فلسفه محیط زیست است که ارزش ذاتی همه موجودات زنده را بدون توجه به کاربرد ابزاری آنها برای نیازهای انسانی، و بازسازی جوامع بشری مدرن مطابق با چنین ایدههایی ارتقا میدهد. اکولوژی عمیق استدلال میکند که محیط زیست مجموعهای از روابط است که در آن وجود موجودات وابسته به وجود دیگران در بومسازگان است و استدلال میکند که دخالت غیرحیاتی انسان یا تخریب جهان طبیعی، نه تنها برای انسان بلکه برای همه موجودات تشکیلدهنده نظم طبیعی تهدیدی است.
اصل اصلی بومشناسی عمیق این باور است که محیط زندگی به عنوان یک کل باید مورد احترام قرار گیرد و به عنوان دارای حق اساسی اخلاقی و قانونی برای زندگی و شکوفایی تلقی شود، فارغ از مزایای ابزاری آن برای استفاده انسان. اکولوژی عمیق اغلب بر اساس ایده اجتماعی بسیار گستردهتر تنظیم میشود. جوامع گوناگونی از حیات روی زمین را به رسمیت میشناسد که نه تنها از طریق عوامل زیستی، بلکه، در صورت لزوم، از طریق روابط اخلاقی، یعنی ارزش گذاری موجودات دیگر به عنوان چیزی فراتر از منابع صرف، تشکیل شدهاند. این به عنوان «عمیق» توصیف میشود زیرا به نظر میرسد عمیقتر به واقعیت رابطه بشر با جهان طبیعی نگاه میکند و به نتایج فلسفی عمیقتری نسبت به محیط زیستگرایی جریان اصلی میرسد.[3] این جنبش از انسانمحوری زیستمحیطی (که با حفظ محیط زیست صرفاً برای بهرهبرداری توسط و برای اهداف انسانی سروکار دارد) موافق نیست، زیرا بومشناسی عمیق مبتنی بر مجموعهای از مفروضات فلسفی متفاوت است. اکولوژی عمیق کلنگری از جهانی را که انسانها در آن زندگی میکنند را دربر میگیرد و میکوشد این درک را که بخشهای مجزای اکوسیستم (از جمله انسانها) به عنوان یک کل عمل میکنند، در زندگی به کار گیرد. این فلسفه به اصول اصلی جنبش زیستمحیطی و [سیاستهای سبز] مختلف میپردازد و از سیستم اخلاق زیستمحیطی دفاع از طبیعت وحش سیاستهای غیراجباری تشویقکننده برنامهریزی جمعیت انسانی و سادهزیستی حمایت میکند.[4]