تصرف مسجدالحرام

تصرف مسجدالحرام در ۲۰ نوامبر ۱۹۷۹ برابر با ۲۹ آبان ۱۳۵۸ پس از حمله و اشغال مسجدالحرام و گروگان‌گیری حجاج توسط یک گروه مسلح سلفی اسلامی مخالف دولت عربستان سعودی صورت گرفت. این گروه معتقد بودند که محمد عبدالله القحطانی منجی یا همان مهدی موعود می‌باشد و همه باید از او اطاعت کنند.^[8]

تصرف مسجدالحرام
تاریخ ۲۰ نوامبر – ۴ دسامبر ۱۹۷۹ موقعیت مکه، عربستان سعودی نتایج پیروزی عربستان سعودی کنترل مسجدالحرام پس از دو هفته توسط نظامیان عربستان اعدام جهیمان العتیبی و یارانش
طرف‌های درگیر
عربستان سعودی گارد ملی عربستان سعودی نیروهای ویژه پاکستان SSG[1] بریتانیا SAS فرانسه GIGN[2] حامیان:[3] پاکستان[1] فرانسه[2]	اخوان[4] انصارالشریعه
فرماندهان و رهبران
خالد بن عبدالعزیز فهد بن عبدالعزیز سلطان بن عبدالعزیز عبدالله بن عبدالعزیز نایف بن عبدالعزیز بدر بن عبدالعزیز ترکی الفیصل آل سعود سرتیپ فلاح الضاهری ستوان ع. قواضیبی (مجروح) سرگرد زوید النفای ستوان پال بری	جهیمان العتیبی  محمد القحطانی † محمد فیصل محمد الیاس
قوا
۵۰ کماندو پاکستانی ~۱۰٬۰۰۰ اعضای گارد ملی گارد ملی سعودی ۳ کماندو فرانسوی[2]	۳۰۰–۶۰۰ ستیزه‌جو[5]
تلفات و خسارات
۱۲۷ کشته[6] ۴۵۱ مجروح (عربستان سعودی)	۱۱۷ کشته[7] زخمی‌ها نامشخص ۶۸ اعدام شده

جهیمان العتیبی

روح‌الله خمینی در رادیو ایران اعلام کرد که این حادثه به وسیله اسرائیل و آمریکا برنامه‌ریزی شده است و همین باعث چندین شورش در جهان اسلام شد از جمله حمله به سفارت آمریکا در پاکستان در سال ۱۹۷۹.

این اتفاق بسیاری از مسلمانان را شوکه کرد بسیاری از حجاج به گروگان گرفته شدند و تعدادی از گروگان گیران، نیروهای امنیتی و گروگان‌ها در تیراندازی‌های طرفین درگیری برای بازپس‌گیری مسجد کشته شدند.^[9] دولت عربستان پس از این حادثه سختگیری‌های مذهبی را افزایش داد.^[10]

پیش زمینه

این اقدام به رهبری جهیمان بن محمد بن سیف العتیبی انجام گرفت. او معتقد بود که شوهر خواهرش محمد عبدالله القحطانی همان مهدی است که بازگشته تا اسلام را نجات دهد او برای اثبات گفته‌های خود از احادیثی سخن می‌گفت که در آن بازگشت مهدی پیشگویی شده بود.^[11] این گروه اولین روز سال ۱۴۰۰ هجری قمری (برابر ۲۰ نوامبر ۱۹۷۹) را برای تصرف مسجدالحرام در نظر گرفتند، تا منطبق بر بعضی از احادیث دربارهٔ تاریخ قیام مهدی باشد.^[12]

تصرف

در صبح ۲۰ نوامبر ۱۹۷۹ هنگامی که امام جماعت مسجد الحرام در حال آماده شدن برای برپایی نماز جماعت برای ۵۰ هزار عبادت‌کننده در آخرین روز حج بود. شورشیان اسلحه‌های خود را بیرون آوردند، دروازه‌ها را بستند و چند مأمور را کشتند.^[13] تعداد این افراد ۵۰۰ نفر تخمین زده می‌شود.^[14] هم چنین چهارصد تا پانصد نفر از حجاج نیز به کمک این گروه پیوستند. در همان زمان گروه سعودی بن لادن در حال نوسازی مسجد بود یکی از کارکنان این شرکت پیش از آن که شورشیان سیم‌های تلفن را قطع کنند موضوع را به ریاست شرکت گزارش می‌دهد و آن‌ها نیز موضوع را به اطلاع شاه خالد می‌رسانند.

شورشیان بیشتر گروگان‌ها را آزاد می‌کنند. نیروهای امنیتی برای حمله به شورشیان در داخل مسجد نیاز به اجازه علمای مذهبی داشتند زیرا اعمال خشونت در مسجد الحرام در اسلام نهی شده است.

محاصره

پس از اجازه و فتوای علمای مذهبی برای حمله به شورشیان، نیروهای امنیتی سعی در ورود به مسجد کردند ولی ناموفق بودند در نهایت سه تن از نیروهای کماندویی فرانسوی برای این مأموریت در نظر گرفته شدند از آنجا که ورود غیر مسلمان به شهر مکه و خصوصا مسجد الحرام ممنوع است نیروهای فرانسوی در مراسمی تشریفاتی در عربستان به دین اسلام گرویدند.^{[15][16][17][17]} آن‌ها به اتاق‌های زیرزمینی گاز پمپاژ کردند اما احتمالاً به خاطر تو در تو بودن اتاق‌ها، گاز هم بی‌تاثیر بود و مقاومت ادامه یافت. با بالا رفتن تلفات، نیروهای سعودی اقدام به حفر سوراخ در حیاط مسجدالحرام کردند و به درون اتاق‌های زیرزمینی نارنجک انداختند. این امر باعث کشته شدن شمار زیادی از گروگان‌ها شد اما توانست شورشیان را به مکان‌های بازتر فراری دهد تا هدف گلوله قرار گیرند.^[18] پس از دوهفته شورشیان باقی‌مانده تسلیم شدند. در این حادثه ۱۲۷ تن از نیروهای امنیتی و ۲۵۰ تن از نیروهای شورشی کشته شدند.

پانویس

1. see also Prouteau, Christian (1998). Mémoires d'Etat. Michel Lafon. p. 265 through 277 and 280.
2. Da Lage, Olivier (2006). Géopolitique de l'Arabie Saoudite (به فرانسوی). Complexe. p. 34. ISBN 2804801217.
3. "Attack on Kaba Complete Video". YouTube. 23 July 2011. Retrieved 8 June 2013.
4. Lacey 2009, p. 13.
5. "THE SIEGE AT MECCA". 2006. Archived from the original on 6 July 2016. Retrieved 2015. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (help)
6. "Pierre Tristam, "1979 Seizure of the Grand Mosque in Mecca", About.com". Archived from the original on 9 February 2017. Retrieved 1 November 2011.
7. Riyadh (10 January 1980). "63 Zealots beheaded for seizing Mosque". Pittsburgh Post-Gazette. Archived from the original on 5 March 2016. Retrieved 12 November 2010.
8. عباسی، باران (۲۰۱۹-۱۱-۲۰). «گروگان‌گیری در مکه؛ حادثه‌ای که الهام بخش اسلامگرایان تندرو شد». BBC Farsi. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۱.
9. Benjamin, The Age of Sacred Terror (2002) p.90
10. Wright, Sacred Rage, (2001), p.155
11. «اشغال کعبه و 2 هفته جنگ چریکی در خانه خدا». www.asriran.com. ۱۳۹۶-۰۹-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۱.
12. [^ Benjamin, The Age of Sacred Terror, (2002) p.90]
13. Wright, Looming Tower, (2006), p. 101 - softcover
14. Mecca - 1979 Juhaiman ibn Muhammad ibn Saif al Utaiba وبگاه globalsecurity
15. Tristam, Pierre. "1979 Seizure of the Grand Mosque in Mecca The Attack and the Siege That Inspired Osama bin Laden". about.com. Archived from the original on 9 February 2017. Retrieved 17 March 2014.
16. see also: Wright, Robin B. , 1948| Sacred Rage: The Wrath of Militant Islam| Simon & Schuster| c 2001, p. 148
17. Wright, Looming Tower, (2006), p.93
18. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۹ فوریه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۶ ژوئیه ۲۰۱۷.

منابع

• علی حق‌شناس، ساختار سیاسی اجتماعی عربستان سعودی، تهران، نشر روزگار، ۱۳۹۴.