خرمگس اجتماعی
From Wikipedia, the free encyclopedia
خرمگس اجتماعی به شخصی گفته میشود که نظریاتِ غالبِ جامعه و شرایطِ امور را به چالش بکشد، پرسشهای نو بکند بهطوری که برانگیزاننده و مخصوصاً آزاردهنده یا به طریق اولی بسیار آزار دهنده باشد. واژهٔ خرمگس (به زبان یونانی باستان: μύωψ، mýops) را افلاطون در اثری با نام آپولوژی بکار برد.[1] او در آپولوژی، سقراط را به خرمگسی تشبیه کردهاست که اسبِ کرختِ سیاستِ آتن را آزار میدهد.[2]
در طولِ جلسهٔ محاکمهٔ سقراط، او در دفاع از خود بیان داشت که کشتنِ چنین خرمگسی آسان است اما نتیجهای که برای تکتکِ افرادِ به خواب رفتهٔ این اجتماع دارد گران خواهد بود.
«اگر شما مردی چون مرا بکشید بیشتر از اینکه به من آسیب رسانید به خود آسیب زدهاید.»
زیرا او خردهگیری بود که مردمان را نیش زده و آنانرا بیدار کرده و بهسوی راستی میشتاباند. شاید این را بتوان یکی از اولین شرحهای مکتبِ اخلاقِ پراگماتیک دانست.