دره‌شهر

دره‌شهر مرکز شهرستان دره‌شهر یکی از مهم‌ترین شهرهای غربی ایران واقع در کوهپایه (دامنه) کبیرکوه از سلسله جبال زاگرس مرتفع و زاگرس شمالی و در جنوب شرق محدوده جغرافیایی استان ایلام واقع شده‌است. این شهر در ساحل غربی رود سیمره و در مجاورت شهر تاریخی دره‌شهر واقع شده‌است.

دره‌شهر
کشور	ایران
استان	ایلام
شهرستان	دره‌شهر
بخش	مرکزی
نام(های) دیگر	ماداکتو، سیمره
نام(های) پیشین	ماداکتو، سیمره، مهرگان/ مهرگانکده
سال شهرشدن	۱۳۳۳ خورشیدی
مردم
جمعیت	۲۱٬۹۰۰ نفر (۱۳۹۵)
رشد جمعیت	۶٪+ (۵سال)
جغرافیای طبیعی
ارتفاع	۷۰۱ متر
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه	۲۴/۳ س.گ /معتدل (حداکثر دما ۴۹.۶ و حداقل دما ۷ - درجه سانتیگراد)
میانگین بارش سالانه	۵۴۷ میلیمتر
اطلاعات شهری
شهردار	دریکوند
ره‌آورد	گل نرگس، برساق، ترخینه، شله، روغن حیوانی، خیار، طالبی، باقلا، گندم، برنج عنبربو، جاجیم، نمد، گلیم نقش برجسته، فرش دستی صادراتی، چُرَک و...
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۸۴۳
وبگاه	فرمانداری دره شهر
شناسهٔ ملی خودرو	ایران ۹۸ ط
کد آماری	۱۵۰۳
دره‌شهر روی نقشه ایران ۳۳٫۰۸°شمالی ۴۷٫۲۲°شرقی / 33.08; 47.22

شهر دره‌شهر مرکز شهرستان دره‌شهر است.

در قانون تقسیمات کشوری مصوب سال ۱۳۱۷ ش، بخش صیمره (به مرکزیت شهر دره‌شهر) یکی از بخش های ۲۶ گانه شهرستان ایلام در محدوده استان پنجم ( کرمانشاهان) به شمار می رفت.( فریدی ۲ / ۸۰_۷۹)

بخش سیمره (صیمره) به مرکزیت شهر دره‌شهر رسما" در سال ۱۳۴۳ به شهرستان ارتقاء یافت.عنوان شهرستان نیز از سیمره به دره‌شهر تغییر یافت.

اولین شهردار شهر دره‌شهر در دوره معاصر و از سال ۱۳۳۳ الی ۱۳۳۵ شمسی آقای خرباتی (اهل استان کردستان) نام داشت./دیوان عجم میر

مردم‌شناسی

ساکنان شهر دره‌شهر با گویش های لری بالاگریوه و گویش لکی و درصد کمی نیز کردی فیلی و عده کمی عربی صحبت می‌کنند. ^[1][2]

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۲۱٬۹۰۰ نفر (۵٬۹۸۸ خانوار) بوده‌است.^[3]

سال	جمعیت	±%
۱۳۳۱	_	—
۱۳۴۵		—
۱۳۵۵		—
۴۲۹۲	۱٬۳۶۵	—
۸۸۳۱	۱٬۳۷۰	۰٫۴٪+
۱۲۵۹۱	۱٬۳۷۵	۰٫۴٪+
۱۴۶۶۸	۱٬۳۸۵	۰٫۷٪+
۱۸۲۱۴	۱٬۳۹۰	۰٫۴٪+
۲۰۷۱۲	۱٬۳۹۵	۰٫۴٪+
۲۱۹۰۰		—

پوشش

لباس محلی زنان دره‌شهری و سیمره‌ای تلفیقی از پوشش سایر مناطق زاگرس است.

لباس زنان و دختران دره‌شهری از چند قسمت مجزا تشکیل شده که ترکیب آنها در کنار هم زیبایی چشمگیری به پوشش می‌دهد. این لباس با توجه به رده سنی و شرایط زندگی و نیز اعیاد یا عزاداری‌ها متفاوت است. پوشش یا لباس زنان، از یک پیراهن بلند با چین‌هایی دور کمر با یقه گرد یا یقه دکمه دار به همراه یک رو پوش که یا سرداری است یا کولنجه یا جلیقه که هرکدام را جداگانه توضیح خواهم داد تکمیل می‌شود. سرداری: لباسی از پارچهٔ ضخیم که معمولأ مخمل است با چاکی در پشت یا دو پهلو و سرآستین و جلو باز بدون دکمه که تا روی زانو می‌رسد. سرداری را با نوارهایی رنگی متضاد با رنگ لباس زینت می‌بخشند. کولنجه: لباسی بلند تا بالای زانو با آستینی تا آرنج که یقه و سرآستین آنرا با سکه‌های ریز و درشت یا اویزهایی با شکل برگ یا صدف که (گو) نامیده می‌شوند تزیین می‌شود. جلیقه: که اکثر افراد با این نام آشنایی دارند، لباسی کوتاه تا کمر بدون آستین و که با نوارهای رنگی و سکه‌های ریز و درشت قدیمی تزیین می‌شود.

و اما سربند؛ برخی زنان یک دستمال سه گوش که تکهٔ زیرین سربند است بر سر خود می‌بندند. روی این دستمال گلونی بسته می‌شود. گلونی تکه پارچه ای زیبا با ابعاد ۱ متر و نیم یا ۲ متراست که با اشکال بته جقه تزیین شده‌است. ابعاد گلونی متفاوت است حتی به اندازهٔ یک روسری کوچک هم در بازار یافت می‌شود. رنگ‌های مشکی با گل سفید و قرمز یا سبز با گل‌های مشکی یا نارنجی با گل‌های قرمز و مشکی یا زرد بر این پارچه نقش بسته‌است در تکمیل سربند یک ریسه سکه ای که گاهی وسط هر دو سکه یک مهرهٔ رنگی جاسازی شده استفاده می‌شود. این ریسهٔ سکه‌ای را گوش تا گوش روی گلونی می‌بندند. در تکمیل این پوشش زیبا یک وسیله دیگر نیز استفاده می‌شود که به زبان محلی طلسم نامیده می‌شود. قطعه فلزی مثلثی شکل (متساوی الساقین) از نقره یا ورشو که در مرکز آن مهره‌ای رنگی قرار دارد و سر دوساق مساوی، یک حلقه کوچک وصل شده و در ساق کوچکتر این مثلث سکه یا مهره‌های بسیار ریز آویزان است. یک جفت از این شی مثلثی شکل را با بستن نخی درون سوراخ آنها، از دو طرف صورت و در کنار گوش آویزان می‌کنند. چیزی شبیه گوشواره را در ذهن تداعی می‌کند. کفش زنان هم گیوه است. هارمونی و تناسب رنگ این لباس را سن، شرایط خانوادگی، مراسم خاص و عوامل دیگر تعیین می‌کند.

تقسیم‌بندی مناطق

بر اساس بخشنامه وزارت کشور به شهرداری در سال ۱۳۶۵ مبنی بر ضرورت تقسیم‌بندی مناطق، نواحی و محلات شهری و ابلاغ دستورالعمل چگونگی انجام این طرح درسال۱۳۶۷ و همچنین پیرو طرح جامع شهری، شهر دره شهر از ۷ منطقه مشتمل بر ۱۸ کوی، محله، ناحیه و شهرک تشکیل شده‌است.

• مناطق و نواحی ۷ گانه:

۱.اسدآباد، ۲.قلعه گل، ۳.سرخ‌آباد، ۴.شهید مدنی، ۵.بهمن‌آباد ۶. ناحیه مرکزی ۷.بالاشهر (منطقه غربیِ شهر/بلوار امام خمینی ره)

• مناطق ۷ گانه متشکل از ۱۸ کوی، محله، ناحیه و شهرک از جمله: سرخ‌آباد، بهمن‌آباد، چال زغال، اراضی شهری، اردوگاه، هزاردرب، زالوآب (ایثارگران/جانبازان)، کوی طالقانی، چال زر، کوی مطهری، شهیدمدنی، کوی فرهنگیان فاز۱+ماهپاره، فرهنگیان فاز۲ (کوی علوی)، بسیجیان / رزمندگان (پشت اداره راه)، مرکز شهر، بالاشهر (بلوار امام خمینی ره) و شهرک‌های جدیدالاحداث مسکن مهر و شفا

این تقسیم‌بندی به منظور تحقق مدیریت یکپارچه شهری و بهبود کیفیت و افزایش سطح خدمات رسانی به همه قسمت‌های شهر انجام شده‌است.

راه‌های ارتباطی

از طریق ۹ مسیر اصلی می‌توان از مبدأ تهران، اهواز و تبریز به مقصد مرکز شهرستان دره‌شهر سفر کرد:

1. تهران_قم_اراک_خرم‌آباد_پلدختر_دره_شهر (کوتاه‌ترین مسیر برای سفر به دره‌شهر)
2. تهران_ساوه_اراک_خرم‌آباد_پلدختر_دره‌شهر
3. تهران_ساوه_اراک_خرم‌آباد_پل زال_پلدختر_دره‌شهر
4. تهران_قم_اراک_خرم‌آباد_پل زال_پلدختر_دره‌شهر
5. اهواز_اندیمشک_پلدختر_دره‌شهر
6. تهران_ساوه_همدان_کرمانشاه_اسلام آباد_پلدختر_دره‌شهر
7. تهران_قم_کاشان_اصفهان_الیگودرز_ازنا_درود_خرم آباد_پل زال (یا پلدختر) _ دره‌شهر
8. محور تهران_ساوه_همدان_کرمانشاه_ایلام_دره شهر
9. محور تبریز_زنجان_بیجار_بزرگراه_همدان سنندج_سه راهی همدان سنندج کرمانشاه_کرمانشاه_اسلام‌آباد_پلدختر_دره_شهر

توضیح: برای سفر به شهرستان دره‌شهر از مبدأ سایر شهرستان‌های کشور کافی است ابتدا به یکی از شهرهایی که در بالا به آن اشاره شد و در واقع نزدیک‌ترین شهر به شهر مبدأ است سفر کرده و سپس وارد هریک از محورهای ۹ گانه شوید.

برخی از آثار تاریخی و طبیعی

تپه باستانی تیغن یکی از مکان‌های دیدنی و تاریخی در حومه شهر دره‌شهر (مرکز شهرستان دره‌شهر) است که از دوره قبل از میلاد به یادگار مانده است. اثری تاریخی که با دستان هنرمند ایرانیان در ده هزار سال پیش در چهار طبقه بنا شده است. این تپه در نزدیکی روستای جهاد آباد از نواحی مسکونی حومه شهر دره شهر قرار دارد و در سال ۸۶ در فهرست آثار ملی قرار گرفته است.

تنگ ماژین در روستای ماژین

پل چم نمشت واقع در ۴ کیلومتری دره‌شهر تنگه بهرام چوبین دره‌شهر

پل ساسانی واقع در انتهای جنوبی دره‌شهر

پل گاومیشان واقع در مسیر رود سیمره

دژ شیخ مکان واقع در ۶ کیلومتری جنوب شرقی دره‌شهر

شهر تاریخی دره‌شهر در حد فاصل دره‌شهر و بهمن‌آباد

شهر تاریخی ماژین واقع در تنگ ماژین دره‌شهر

آتشکده سرخ‌آباد واقع در شهر دره‌شهر

آتشکده سیکان واقع در دهکده سیکان

مقبره بابا سیف الدین واقع در شمال شرقی دره‌شهر

آرامگاه امامزاده مهدی صالح در گورستان ماژین

آرامگاه جابر واقع در مسیر ایلام به دره‌شهر

منابع

1. فرهنگ جغرافیائی ایران (آبادیها)، جلد ۵، ص ۱۷۹، انتشارات دایره جغرافیایی ستاد ارتش، فروردین ۱۳۳۰، چاپخانه ارتش
2. «پایان‌نامه: بررسی ساختار گویش لری شهرستان درّه شهر». جویشگر علمی فارسی (علم نت). دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۲۸.
3. «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۹۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از اصلی (اکسل) در ۲۰ شهریور ۱۴۰۲.