دستبرد به حرمسرا
اُپرایی از ولفگانگ آمادئوس موتزارت / From Wikipedia, the free encyclopedia
دستبرد به حرمسرا (به آلمانی: Die Entführung aus dem Serail) یک اپرای زینگاشپیل (ترکیبی از آواز و گفتار)، در سه پرده میباشد که توسط موتزارت ساخته شدهاست. اپرانامه آلمانی آن توسط کریستف فریدریک برتزنر و با همکاری گاتلیب استفانی نوشته شدهاست. داستان این اپرا در مورد تلاشهای یک شاهزاده شجاع اسپانیایی برای آزادی معشوقه اش از حرمسرای سلیم پاشا میباشد؛ که پدریلو - خادمش - نیز در این راه او را کمک میکند.[1][2]
دستبرد به حرمسرا | |
---|---|
ولفگانگ آمادئوس موتسارت | |
نویسنده اپرانامه | Christoph Friedrich Bretzner |
زبان | آلمانی |
نخستین اجرا | ۱۶ ژوئیه ۱۷۸۲ (۱۷۸۲-07-۱۶) بورگتئاتر، وین |
موتزارت ۲۵ ساله بود که برای یافتن موقعیت شغلی و حرفهای بهتر، به وین آمد؛ او امیدوار بود که بتواند آهنگساز یکی از اپرانامههای استفانی باشد. به همین خاطر، آخرین اثرش به نام "zaide" را با خود آورد تا به وی نشان دهد. زیبایی کار موتزارت نه تنها استفانی، بلکه مدیر برنامههای نمایشی - کنت فرانز، که یکی از اشرافزادگان اتریش بود - را نیز تحت تأثیر قرار داد و آنها با وی جهت اجرای یک اپرا، قرار داد بستند. استفانی که خود از اپرا نویسان متبحر و صاحب نام بود، از آشنایی با موتزارت بسیار راضی و خوشحال بود و تصمیم گرفت یکی از اپرنامههای خود را در اختیار وی گذارد تا این نابغه موسیقی، بر روی آن آهنگسازی کند.[2][3]
موتزارت اپرانامه «دستبرد به حرمسرا» را به تاریخ ۲۹ ژوئیه ۱۷۸۱ از استفانی دریافت نمود و طبق نامههایی که در آن زمان برای پدرش - لئوپلد موتزارت - مینوشت، شوق و هیجان زیادی برای آهنگسازی این اثر داشتهاست. ابتدا قرار بود که این اپرا به هنگام بازدید پل یکم روسیه پسر کاترین دوم روسیه (و وارث پادشاهی روسیه) از وین، اجرا شود؛ اما تصمیمات بعدی برنامه ریزان بدین منوال شد که از اپراهای کریستف ویلیبالد گلوک برای اجرای مراسم استقبال استفاده شود و این باعث شد موتزارت فرصت بیشتری برای ساخت این اثر داشته باشد.[4] او مرتباً از طریق نامه با پدرش در ارتباط بود و او را در جریان امور میگذاشت؛ آهنگساز جوان باور داشت که هنگامی یک اپرا مورد توجه قرار خواهد گرفت که موسیقی و معانی کلمات با هم هماهنگ باشند، نه اینکه موسیقی را آماده کرد و بعد کلمات را در لابلای آن گنجانید.[5] استفانی نیز نهایت همکاری را با موتزارت مینمود و در بعضی موارد، قسمتهایی از متن را به خواست او تغییر میداد.[6][7] به دلیل همین تغییرات نه چندان اندک، ساخت این اپرا چندین ماه به طول انجامید و سرانجام به تاریخ ۱۶ ژوئیه ۱۷۸۲، برای نخستین بار در سالن نمایش بورگتئاتر وین، به روی صحنه رفت و مورد استقبال چشمگیری قرار گرفت.
با علم به وسعت صدا و مهارت خوانندگان این اپرا، موتزارت تعدادی از شنیدنیترین و در عین حال سختترین آریاها را ساخت؛ به عنوان نمونه، در آریای عثمان - پرده سه: " O, wie will ich triumphieren " - یکی از زیرترین نتهای اجرا شده ((D(D/2) در بین همه اپراها را میتوان یافت؛[8] یا اجرای " Martern aller Arten " - برای نقش کنستانزه - یکی از بزرگترین چالشها برای خوانندگان اپرا در کلّ دنیا محسوب میشود.[9]
اجرای این اپرا، از نظر حرفهای و سرشناسی، موفقیت چشمگیری را برای موتزارت به همراه داشت؛[10] دستبرد به حرمسرا بارها در کشورهای آلمانی زبان سراسر اروپا به روی صحنه رفت و در نوامبر ۱۸۰۱ هم به سالنهای اپرای فرانسه راه یافت. اما با وجود سود مالی فوقالعاده ایی که این اپرا برای برنامه گزاران داشت، ثروت چندانی نصیب موتزارت نکرد و بابت تعداد زیادی از اجراها هم هیچ سودی عاید این آهنگساز چیرهدست نشد.[11]
هنوز این اپرا در سراسر جهان متناوباً اجرا میشود و مورد علاقه مردم میباشد؛ همچنین تا ژانویه ۲۰۱۲، حداقل ۵۲ ضبط کامل از این اثر به ثبت رسیده که به صورت ۱۵ ضبط ویدئو، ۱۷ ضبط استودیو و دست کم ۱۷ آلبوم زنده، موجود میباشند.