دستسانی (شیمی)
From Wikipedia, the free encyclopedia
در شیمی، زمانی یک مولکول یا یک یون دستسان، دستوار یا اصطلاحا کایرال (به انگلیسی: Chiral) نامیده میشود که فارغ از میزان چرخش و نوع جابهجاییهای انجام شده، نتواند بر تصویر آینهای خود انطباقٰپذیر شود.[1][2][3][4]
دست انسان یکی از شناختهشدهترین مثال دستواری در جهان است. دست چپ، تصویر آینهای انطباقناپذیر دست راست است؛ صرف نظر از نحوهی چرخیدن دستها، غیرممکن است که ویژگیهای اساسی آنها برهم منطبق شود. این اختلاف در تقارن زمانی آشکار میشود که دستکش مربوط به دست چپ، بر روی دست راست قرار گیرد. واژهی دستواری از واژهی یونانی χειρ، (که به لاتین Chir نوشته میشود) به معنای «دست» گرفته شدهاست و رهیافتی ریاضی است بر مفهوم «دستوارگی».
در شیمی، دستواری معمولاً به مولکولها مربوط میشود. دو تصویر آینهای مربوط به یک مولکول دستوار، انانتیومر (پادهمسانپار) یا ایزومرهای نوری نامیده میشوند. هر جفت از انانتیومرها، غالباً به عنوان «راست دست» یا «چپ دست» نامگذاری میشوند.
دستواری مولکولی به دلیل کاربردهایش در شیمی فضایی، در قالب شیمی معدنی، شیمی آلی، شیمی فیزیک، بیوشیمی و شیمی فراذرهای دارای اهمیت است.