زبان دانمارکی
زبانی در دانمارک / From Wikipedia, the free encyclopedia
زبان دانمارکی (به دانمارکی: Dansk sprog) یک زبان ژرمنی شمالی است که نزدیک به ۶ میلیون تن، که بیشتر در دانمارک، گرینلند و جزایر فارو زندگی میکنند بدان سخن میگویند. همچنین، ۵۰هزار دانمارکی در بخشهای شمالی شلسویگ-هولشتاین در کشور آلمان به این زبان نیز سخن میگویند و زبان دانمارکی در آنجا مقام زبان اقلیت دارد.[6] در ایسلند دانمارکی را در کنار زبان انگلیسی بهعنوان یک زبان خارجی در مدرسهها آموزش میدهند (گاه نروژی یا سوئدی جایگزین دانمارکی میشود). در آمریکای شمالی و جنوبی، در کشورهای آرژانتین، ایالات متحدهٔ آمریکا و کانادا انجمنهای دانمارکیزبان پویا هستند. به علت مهاجرت و جایگزینی زبان در گرینلند، میان ۱۵–۲۰٪ مردم دانمارکی زبان مادریشان است.
زبان دانمارکی | |
---|---|
Dansk sprog | |
بیان | [ˈtænˀsk][1] |
زبان بومی در | |
منطقه | دانمارک، شلسویگ-هولشتاین (آلمان); همچنین در جزایر فارو و گرینلند |
قومیت | |
شمار گویشوران | ۶٫۰ میلیون (۲۰۱۹)[2] |
هندواروپایی
| |
گونههای نخستین | زبان نورس باستان
|
گویشها | گویش برنهلم (دانمارکی شرقی)
یوتلاندی جنوبی
دانمارکی جزیرهای
|
خط لاتین: الفبای دانمارکی و نروژی ∙ املای دانمارکی ∙ بریل اسکاندیناویایی | |
وضعیت رسمی | |
زبان رسمی در | |
زبان اقلیت شناختهشده در | |
تنظیمشده توسط | |
کدهای زبان | |
ایزو ۱–۶۳۹ | da |
ایزو ۲–۶۳۹ | dan |
ایزو ۳–۶۳۹ | یکی از:dan – دانمارکی جزیرهایjut – گویش یوتلاندی |
گلاتولوگ | dani1285 (دانمارکی)[4]juti1236 (گویش یوتلاندی)[5] |
زبانشناسی | 5 2-AAA-bf & -ca to -cj |
مناطقی که دانمارکی یک زبان ملی است (دانمارک)
مناطقی که دانمارکی یک زبان رسمی است اما یک زبان اکثریت توسط جمعیت بومی نیست (جزایر فارو) مناطقی که دانمارکی یک زبان اقلیت به رسمیت شناختهشدهاست (گرینلند و آلمان) | |
این نوشتار شامل نمادهای آوایی آیپیای است. بدون پشتیبانی مناسب تفسیر، ممکن است علامتهای سوال، جعبه یا دیگر نمادها را جای نویسههای یونیکد ببینید. |
همانند دیگر زبانهای ژرمنی شمالی، دانمارکی یک بازمانده از زبان نورس باستان است. نورس باستان زبان رایج میان ژرمنها در اسکاندیناوی در عصر وایکینگها بود. زبان دانمارکی و سوئدی از گویش نورس شرقی گرفته شدهاند، در حالی که زبان نروژی میانه (پیش از تأثیر گرفتن از دانمارکی) و نروژی بوکمل در کنار فارویی و ایسلندی جزو دسته نورس غربی بهشمار میروند. یک نظریه اخیر دیگر بر پایه فهم متقابل زبانهای امروزی دانمارکی، سوئدی و نروژی را به عنوان «اسکاندیناویایی سرزمینی» و فارویی و ایسلندی را به عنوان «اسکاندیناویایی جزیرهای» دستهبندی میکند. هرچند که در نوشتار زبانها با یکدیگر فهمیدنی و روشن هستند اما دانمارکی در صحبت کردن با سوئدی و نروژی تفاوتهای آشکاری دارد بنابراین فهم متقابل بستگی به منطقه و گویشهای هر زبان دارد.
تا سده شانزدهم میلادی، زبان دانمارکی پیوستهای از گویشهای مختلف از شلسویگ تا اسکونه بدون زبان معیار و املای مشخص بود. همراه با اصلاحات پروتستانی و اختراع دستگاه چاپ، یک زبان معیار بر پایه گویش کپنهاگ توسعه یافت. این زبان در آموزش و اداره کشور گسترش یافت اما آلمانی و لاتین تا سده هفدهم همچنان مهمترین زبانهای نوشتاری بودند. پس از اینکه دانمارک سرزمینهای خود را به سوئد و آلمان از دست داد، جنبش ملیگرایانه در دانمارک شکل گرفت و زبان دانمارکی به عنوان بخش مهمی از هویت دانمارکی پذیرفته شد و به زودی در سدههای ۱۸ و ۱۹ میلادی آثار ادبی مهمی برای زبان ساخته شدند. امروزه گویشهای قدیمی دانمارکی از بین رفتهاند، هرچند لهجههای مختلف بر پایه منطقه وجود دارند. تفاوت اصلی این زبان میان نسلها است، به ویژه در میان نسل جوان که نوآورانهتر است.
زبان دانمارکی گنجایش واکهای بزرگی دارد و از ۲۷ واک واجی مجزا تشکیل شدهاست و نوای گفتار آن توسط همخوان چاکنایی به نام استود توصیف شدهاست. به علت تفاوتهای دانمارکی در تلفظ، به ویژه در واکهها، نوای گفتار سخت و همخوانهای «ضعیف»، از این زبان معمولاً به عنوان زبان سختی برای یادگرفتن یاد شدهاست و شواهد نشان دادهاست که کودکان تمایزهای آوایی دانمارکی را نسبت به زبانهای دیگر با سرعت کمتری یادمیگیرند. دستور زبان دانمارکی تصریفی است و ترکیب و صرف فعل آن قوی (بیقاعده) و ضعیف (با قاعده) است. در زبان دانمارکی اسمها و ضمایر نمایشی جنسیت مشترک و خنثی را از یکدیگر جدا میکنند. همانند زبان انگلیسی دانمارکی فقط باقیماندهای از حالت دستوری دارد، به ویژه در اسمها. برخلاف انگلیسی، این زبان قابلیت علامتگذاری اشخاص برروی فعلها را از دست دادهاست.