زبان سکایی میانه
از زبانهای ایرانی میانه / From Wikipedia, the free encyclopedia
زبان سکایی میانه به دو بخش ختن و تمشقی تقسیم می شود.
سکایی ختن | |
---|---|
ختنی، تُمشُقی | |
زبان بومی در | پادشاهی ختن و تمشق (امروزه سینکیانگ) |
منطقه | آسیای مرکزی |
منقرضشده | سده دهم میلادی |
هندواروپایی
| |
گویشها | ختنی
تمشقی
|
براهمی | |
کدهای زبان | |
ایزو ۲–۶۳۹ | kho |
ایزو ۳–۶۳۹ | kho |
فهرست لینگوییست | kho (Khotanese) |
xtq (Tumshuqese) |
زبان سکایی خُتَن از زبانهای ایرانی میانه است[1] که نام شکل میانه برجای مانده از زبان سکایی باستان است. از زبان سکاهای میانه دو گویش به وسیلهٔ آثار بجای مانده شناخته شدهاند که بنابر منطقهٔ کشف آثار آنها که در ختن و تمشق در سینکیانگ چین است به دو گویش تمشقی و ختنی نیز نامگذاری شدهاند.[2] آثاری که به گویش ختنی هستند به الفبای براهمی نوشته شده و تحت تأثیر ادبیات بودایی میباشند. از گویش تمشقی نیز آثاری بدست آمده که نگارش آنها به سدههای پنجم تا دهم میلادی بازمیگردد. این دو زبان در همان زمان به سود زبان اویغوری عقبنشینی نمودند اما همچنان در کوهستانهای پامیر در غرب چین گویشهای ایرانی رایج میباشند که ممکن است با این زبان پیوند دور داشته باشند. زبانهای پشتو و وخی شباهت زیادی با زبان سکایی میانه نشان میدهند.[3]
قبایل سکایی، در سرزمینی از حوضهٔ رودخانهٔ تاریم تا مرز بلخ به سر میبردند و از اوایل سده دوم پیش از میلاد به سوی باختر و زرنگ و رخج و بعداً به هندوستان شمال غربی کوچیدند.[4]
در سده یازدهم میلادی در نواحی کاشغر زبان کنچگ رایج بوده که واژههای باقیماندهٔ آن حاکی از شباهت این زبان به گویشهای سکایی است.[4]
به طوری که بعضی از زبانشناسان ذکر نمودهاند، شاید زبانهای پامیری امروزی ادامهٔ تاریخی گویشهای مختلف سکایی باشند. بررسی قیاسی زبان سکایی ختنی و زبان وخی امروزی، که از گروه زبانهای پامیری است، حاکی از شباهت تاریخی این دو زبان است و نشان میدهد که از سرچشمهای نزدیک به هم پیدا شدهاند.[4]